Melike Sağ
İçindekiler
Tanım
PDGFRB ilişkili kronik özinofilik lösemi, özinofil adındaki beyaz kan hücrelerinin (lökositler) sayısında artış olarak tanımlanan bir tür kan kanseridir. Bu hücreler, bazı parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlara karşı mücadeleye yardımcı olup, aynı zamanda alerjik tepkilerden kaynaklı iltihaplanmalarda da rol alır. Yine de bu durumlar, PDGFRB ilişkili kronik özinofilik lösemiye yol açan özinofil artışını açıklamaz. Bazı hastalarda özinofillere ek olarak nötrofillerde ve mast hücrelerinde de artış görülmektedir. Bazılarında dalak ya da karaciğer büyümesi meydana gelir. Kimi hastalarda ise özinofil sayısındaki aşırı artış karşısında bağışıklık sistemi, ciltte dökülmeler şeklinde tepki gösterebilir.
Sıklık
PDGFRB ilişkili kronik özinofilik löseminin sıklığı tam olarak bilinmemekle birlikte, erkeklerde bu hastalığın ortaya çıkma olasılığı, kadınlardan neredeyse dokuz kat daha fazladır.
Nedenler
PDGFRB ilişkili kronik özinofilik lösemi, PDGFRB geni ile başka bir genin parçalarının bir araya geldiği bir yeniden düzenlenme sonucu ortaya çıkmaktadır. Şu ana kadar, PDGFRB geni ile birleşip bu kansere neden olan en az 20 gen tespit edilmiştir. PDGFRB ilişkili kronik özinofilik lösemide en çok görülen genetik anormallik, 5. kromozomdaki PDGFRB geni ile 12. kromozomdaki ETV6 geninin birleşimiyle oluşan ETV6–PDGFRB hibrit gendir.
PDGFRB geni, hücre büyümesi, hücre bölünmesi gibi süreçlerin kontrolünü sağlayan çeşitli sinyal yolaklarının etkinleştirilmesinde rolü olan bir proteinin üretimi için emir verir. ETV6 geni ise gen etkinliğini devre dışı bırakan bir proteinin üretim emrini verir. Bu protein, özellikle bebeklerin anne karnındaki gelişimi ve kan hücrelerinin oluşumunun düzenlenmesi için önemlidir. Hibrit ETV6–PDGFRB geni ile üretilen ETV6/PDGFRβ proteini, herhangi bir birleşmeye uğramamış genlerden üretilen proteinlerden farklı şekilde çalışmaktadır. PDGFRβ proteini gibi, hibrit ETV6/PDGFRβ proteini de sinyal yolaklarını etkinleştirir. Fakat hibrit ETV6/PDGFRβ proteinin çalışması için etkinleştirilmesine gerek yoktur. Bu yüzden de sinyal yolakları sürekli etkindir. Diğer taraftan hibrit protein, ETV6 proteininin aksine, gen etkinliğini devre dışı bırakamaz ve gen etkinliği aşırı bir artış gösterir. Sürekli etkin durumdaki sinyal yolakları ve gen aktivitesindeki bu artış neticesinde hücrelerin çoğalması ve hayatta kalması kolaylaşır.
ETV6–PDGFRB hibrit gen mutasyonu, kan hücrelerine dönüşecek olan hücrelerde meydana gelirse, özinofillerin (nadiren de nötrofil ve mast hücreleri gibi diğer kan hücrelerinin) büyümesindeki denetim zayıflar. Bu durum da PDGFRB ilişkili kronik özinofilik lösemiye neden olur. Neden özellikle özinofillerin bu genetik değişimden etkilendiği konusu ise hâlâ kesinlik kazanmamıştır.
Kalıtım Modeli
PDGFRB ilişkili kronik özinofilik lösemi, kalıtım yoluyla aktarılmaz. Bu rahatsızlık, daha çok, ailesinde hastalığın geçmişi bulunmayan kişilerde ortaya çıkar. Hibrit PDGFRB geninin oluşumuna neden olan “kromozomal yeniden düzenlenmeler” vücut hücrelerinde meydana gelen (somatik) mutasyonlardır. Bu mutasyonlar, herhangi bir yaşta ve sadece belirli hücrelerde ortaya çıkar. Somatik mutasyon ilk olarak tek bir hücrede ortaya çıkar ve o hücre büyüyüp bölünmeye devam ederek aynı mutasyona sahip çok sayıda hücre oluşur.
Hastalığın Diğer İsimleri
- Atipik Philadelphia-negatif kronik miyeloid lösemi
- Kronik miyelomonositik lösemi
- Kronik miyeloproliferatif eozinofili hastalığı
- Kronik miyeloproliferatif klonal eozinofili
- Kronik miyeloproliferatif primer eozinofili
Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/condition/pdgfrb-associated-chronic-eosinophilic-leukemia/
Görsel Kaynak: https://www.salushomecare.com/utah/blog/coping-with-a-childhood-leukemia-diagnosis/
Editör: Sibel Öncel