Otozomal Resesif Birincil Mikrosefali

İçindekiler

Tanım

Otozomal Resesif Birincil Mikrosefali (genellikle “mikrosefali birincil kalıtsal” anlamına gelen MCPH’ye kısaltılır.), yenidoğan bebeklerin normalden çok daha küçük bir kafa ve beyin ile birlikte doğması durumudur. Mikrosefali (Görsel 1) terimi Yunanca “küçük kafa” kelimelerinden gelmektedir.

MCPH’a sahip olan bebekler, aynı cinsiyet ve yaşta oldukları diğer bebeklere kıyasla, alışılmadık derecede küçük bir kafa yapısına sahiptirler. Bireyin kaşlarının, kulaklarının üzerine ve başının arka kısmına bir ölçüm bandı yerleştirilerek, baş çevresinin mesafesi ölçülür. Hastalıktan etkilenmiş olan bebeklerin beyin hacimleri normalden daha küçüktür ancak, genellikle beyin yapılarında (Görsel 2) büyük bir anormallik yoktur. Baş ve beyin, çocukluk ve ergenlik dönemlerinde büyür fakat, normalden daha küçük kalmaya devam eder.

MCPH, genellikle hafif ila orta şiddetli ve yaşla birlikte daha şiddetli hale gelmeyen zihinsel engelliliğe neden olur. Etkilenen kişilerin çoğu konuşma ve dil becerilerini geciktirmiştir. Oturma, ayakta durma ve yürüme gibi motor beceriler de hafifçe gecikebilir.

MCPH’a sahip bireyler, genellikle hastalıkla ilgili çok az özelliklere sahiptirler ya da hiç özellikleri yoktur. Hastalığa sahip bireylerin bazıları; dar ve eğri bir alna, hafif şiddette nöbetlere, dikkat eksikliği veya davranış bozukluğuna ve ailedeki diğer bireylere kıyasla daha kısa bir boya sahiptirler. Hastalık tipik olarak diğer ana organ sistemlerini etkilemez veya sağlık sorunlarına sebep olmaz.

Sıklık

Doğumdan itibaren (birincil mikrosefali) tüm bilinen mikrosefali tiplerinin yaygınlığı her 30.000 yenidoğandan 1’inde ve dünya çapında her 250.000 yenidoğandan 1’i arasında değişmektedir. Tıp literatürüne yaklaşık 200 MCPH’a sahip aile bildirilmiştir. Bu durum, 10.000 yenidoğanda tahmini 1’ini etkilediği kuzey Pakistan gibi bazı spesifik popülasyonlarda daha yaygındır.

Nedenler

MCPH hastalığı, en az yedi genin mutasyona uğramasından meydana gelmektedir. ASPM genindeki mutasyonlar, tüm vakaların yaklaşık yarısını oluşturan bozukluğun en yaygın nedenidir.

MCPH ile ilgili genler, erken beyin gelişiminde, özellikle beyin büyüklüğünün belirlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Yapılan çalışmalar da göstermektedir ki; bu genlerin ürettiği çoğu protein, beynin gelişimindeki hücre bölünmesini düzenlemeye yardım etmektedir.

MCPH ile ilgili genlerin herhangi birindeki mutasyonlar, erken beyin gelişimini bozmaktadır. Sonuç olarak, etkilenen bebeklerin beyinlerinde normalden daha az sinir hücresi (nöron) (Görsel 3) bulunmaktadır ve alışılmadık derecede küçük bir beyin ile doğmaktadırlar. Hastalıktan etkilenen birçok bireyde, küçük kafa boyutunun altında azalan beyin boyutu, zihinsel engellilik ve gelişimsel gecikmeler görülmektedir.

Kalıtım Modeli

Bu hastalık otozomal resesif bir modelde (Görsel 4) kalıtsaldır, yani her bir hücredeki genin her iki kopyası da mutasyonlara sahiptir. Otozomal resesif olan bireyin ebeveynlerinin her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır fakat, tipik olarak hastalığın belirtilerini ve semptomlarını göstermezler.