Beckwith-Wiedemann Sendromu

İçindekiler

Tanım

Beckwith-Wiedermann sendromu vücudun birçok bölümünü etkileyen bir hastalıktır. Bir aşırı büyüme sendromu olarak sınıflandırılır, yani etkilenen bebekler normalden görülür derecede daha büyüktür (makrosami) ve çocuklukta akranlarından daha uzun boylu olmaya yatkındırlar. Büyüme 8 yaşına doğru yavaşlamaya başlar, ve bu hastalığa sahip yetişkinler genelde uzun boylu değildirler. Beckwith-Wiedermann sendromlu bazı çocuklarda vücudun bir veya diğer tarafındaki belirli vücut bölgeleri anormal derecede büyüyerek asimetrik ve dengesiz bir görünüme neden olabilir. Hemihiperplazi olarak bilinen bu olağan dışı büyüme şekli genelde zamanla belirginliğini yitirir.

Beckwith-Wiedermann sendromunun belirtileri etkilenen bireylere bağlı olarak değişir. Bu hastalığa sahip bazı çocuklar karındaki organların göbek deliğinden çıkıntı yapmasına neden olan (omfalosel) karın duvarında bulunan bir açıklıkla doğarlar (Şekil 1). Göbek deliğinin yanında keseleşme (göbek fıtığı) gibi diğer karın duvarı bozuklukları da yaygındır. Beckwith-Wiedermann sendromlu bazı bebeklerin nefes alma, yutkunma ve konuşmaya engel olabilen anormal büyüklükte dili (makroglossi) vardır. Bu hastalığın diğer belirtileri arasında karın bölgesindeki organların anormal büyüklüğü (viseromegali), derinin kulaklara yakın kısımlarındaki deride buruşukluk veya çukurlar, bebeklikte düşük kan şekeri (hipoglisemi), ve böbrek anomalileri bulunur.

Beckwith-Wiedermann sendromlu çocuklar özellikle bir böbrek kanseri türü olan Wilmus tümörü ve hepatoblastoma denilen bir karaciğer kanseri olmak üzere birçok kanser veya kanser olmayan tümör oluşumu riski altındadır.

Beckwith-Wiedermann sendromlu çoğu çocuk ve yetişkin bu hastalığa bağlı ciddi tıbbi sorunlara sahip değil. Yaşam süreleri genelde normaldir.

Sıklık

Beckwith-Wiedermann sendromu dünya çapında ortalama 13.700 yeni doğandan 1’ini etkiler. Hastalık tahmininden daha sık görülüyor olabilir çünkü hafif belirtilere sahip bireylere tanı konulmamıştır.

Nedenler

Beckwith-Wiedermann sendromunun genetik nedenleri karmaşıktır. Hastalık genelde kromozom 11’in belirli bir bölgesindeki genlerin anormal düzenlenmesi sonucu ortaya çıkar. Bireyler normalde her bir ebeveynden genin bir kopyasını kalıtırlar. Hücrelerde kromozom 11’deki çoğu genin iki kopyası da ifade edilir, veya “açıktır”. Ancak bazı genlerde yalnızca bireyin babasından kalıtılan kopya (paternal kalıtılan kopya) ifade edilir. Diğer genlerde de yalnızca bireyin annesinden kalıtılan kopya (maternal kalıtılan kopya) ifade edilir. Genlerin ifade edilmesindeki bu ebeveyne bağlılığın nedeni “genomik baskınlık” adı verilen olgudur. Kromozom 11’de genomik baskınlığa uğrayan genleri içeren anormaliteler Beckwith-Wiedermann sendromunun çoğu vakasından sorumludur.

Vakaların en az yarısı metilasyon adı verilen işlemde gerçekleşen değişikliklerden kaynaklanır. Metilasyon, metil grupları adı verilen küçük molekülleri DNA’nın belirli bölgelerine bağlayan bir kimyasal reaksiyondur. Genomik baskınlığa uğrayan genlerde metilasyon, yumurta ve sperm oluşurken genin kök eşeyini işaretlemenin bir yoludur. Beckwith-Wiedermann sendromu genelde kromozom 11’de baskınlık merkezleri (IC) denilen DNA bölgelerinde meydana gelen değişikliklerle ilişkilendirilir. IC’ler, CDKN1C, H19, IGF2, ve KCNQ1OT1 genleri dahil olmak üzere, normal büyüme ile ilgili pek çok genin metilasyonunu kontrol eder. Anormal metilasyon bu genlerin düzenlenmesini bozarak aşırı büyümeye ve Beckwith-Wiedermann sendromunun diğer karakteristik özelliklerine yol açar.

Beckwith-Wiedermann sendromunun yaklaşık yüzde yirmisi paternal uniparental dizomi (UPD) adı verilen bir genetik değişiklikten kaynaklanır. Paternal UPD bireylerin babadan bir aktif kopya ve anneden bir inaktif kopya yerine genin paternal kalıtılan iki katif kopyasına sahip olmasına neden olur. Paternal UPD’li bireylerde aynı zamanda kromozomun yalnızca maternal kalıtılan kopyasında aktif olan genler kayıptır. Beckwith-Wiedermann sendromunda paternal UPD embriyonik gelişimin erken dönemlerinde ortaya çıkar ve vücut hücrelerinin sadece bir kısmını etkiler. Bu olguya mozaizm denir. Mozaik paternal UPD kromozom 11’de aktif paternal ve maternal gen dengesizliğine neden olur, ki bu hastalığın belirtilerinin altında yatan nedendir.

Daha az yaygın olarak, CDKN1C genindeki mutasyonlar Beckwith-Wiedermann sendromuna neden olur. Bu gen doğum öncesi büyümeyi kontrol eden bir proteinin üretilmesi için direktif sağlar. CDKN1C genindeki mutasyonlar bu proteinin büyümeyi durdurmasını engelleyerek Beckwith-Wiedermann sendromunun karakteristik anormalitelerine yol açar. Beckwith-Wiedermann sendromlu bireylerin yaklaşık 1%’i kromozom 11’in genetik materyalinde yeniden düzenleme (translokasyon), anormal kopyalama (duplikasyon), veya kayıp (delesyon) gibi anormalitelere sahiptir. Beckwith-Wiedermann sendromundan sorumlu diğer genetik değişiklikler gibi, bu anormaliteler de bu kromozomdaki belirli genlerin normal işlevini bozar.

Kalıtım Modeli

Beckwith-Wiedermann sendromu vakalarının yüzde 85’inde ailede yalnızca bir kişiye bu hastalığın teşhisi konulmuştur. Ancak Beckwith-Wiedermann sendromlu bir çocuğa sahip ebeveynler diğer çocuklarının da sendromlu olma riskindedir. Bu risk hastalığın genetik nedenine bağlıdır.

Beckwith-Wiedermann sendromlu bireylerin diğer bir yüzde 10-15’i birden fazla etkilenen birey olan bir ailededir. Bu ailelerin çoğunda hastalık otozomal baskın kalıtım karakterine sahiptir (Şekil 2). Otozomal baskın kalıtım mutasyonlu genin her hücrede bir kopyasının bulunması hastalığa neden olmak için yeterli demektir. Bu vakaların çoğunda Beckwith-Wiedermann’lı bireyler genetik değişikliği annelerinden alır. Bazen, mutasyonlu geni taşıyan bir birey hastalığın karakteristik belirtilerinden hiçbirini göstermez.

Nadiren, Becwith-Wiedermann sendromu kromozom 11’in yapısındaki değişikliklerden kaynaklanır. Bu kromozomal anormalitelerden bazıları bir ebeveynden kalıtılırken, diğerleri üreme hücrelerinin (yumurta ve sperm) oluşumu sırasında rastgele olaylar olarak veya doğum öncesi gelişimin erken evrelerinde gerçekleşir.

Hastalığın Diğer İsimlendirmeleri

BWS
Wiedermann-Beckwith sendromu (WBS)

Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/condition/beckwith-wiedemann-syndrome#

Görsel Kaynaklar:

Editör: Meryem GÖKOĞLU

Beckwith-Wiedemann Sendromu