ATRX Geni Nedir?

İçindekiler

ATRX Geni: Alfa Talasemi/X’e Bağlı Mental Gerilik Sendromu

Normal Fonksiyonu

ATRX geni, normal gelişimde önemli rol oynayan bir proteini yapmak için talimatlar sağlar. ATRX proteininin spesifik fonksiyonu bilinmemekle birlikte, çalışmalar kromatin yeniden modelleme olarak bilinen bir işlemle diğer genlerin aktivitesini (ekspresyonunu) düzenlemeye yardımcı olduğunu göstermektedir. Kromatin, DNA’yı kromozomlara paketleyen DNA ve protein kompleksidir. Kromatinin yapısı, DNA’nın ne kadar sıkı bir şekilde paketlendiğini başkalaştırmak için değiştirilebilir (yeniden yapılandırılabilir). Kromatin yeniden modelleme, gelişim sırasında gen ekspresyonunun düzenlenmesinin bir yoludur. DNA sıkıca paketlendiğinde gen ekspresyonu, DNA’nın gevşek bir şekilde paketlendiğinden daha düşüktür.

ATRX proteini, hemoglobin üretimi için gerekli olan iki genin (HBA1 ve HBA2) ekspresyonunu düzenliyor gibi görünmektedir. Hemoglobin, vücuttaki hücrelere oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir proteindir. ATRX proteini tarafından düzenlenen diğer genler henüz tanımlanmamıştır.

Genetik Değişikliklerle İlgili Sağlık Koşulları

Alfa Talasemi X’e Bağlı Zihinsel Gerilik Sendromu

ATRX genindeki 125’ten fazla mutasyon, alfa talasemi X’e bağlı zihinsel engellilik sendromu olan kişilerde tanımlanmıştır. En yaygın mutasyonlar, ATRX proteindeki tek amino asidi değiştirir. Diğer mutasyonlar ATRX genindeki genetik materyale ekleme yapar, siler veya genin talimatlarının proteini yapmak için nasıl kullanıldığını değiştirir.

Mutasyonlar ATRX proteinini kararsızlaştırabilir veya diğer proteinlerle etkileşimlerini etkileyebilir. Bu değişiklikler ATRX proteininin gen ekspresyonunu etkili bir şekilde düzenlemesini önler. HBA1 ve HBA2 genlerinin aktivitesinin azalması, alfa talasemi denilen kan hastalığına neden olur. Ek genlerin anormal ekspresyonu muhtemelen gelişimsel gecikmeye, ayırt edici yüz özelliklerine ve alfa talasemi X’e bağlı zihinsel yetersizlik sendromunun diğer belirti ve semptomlarına neden olabilir.

Diğer Bozukluklar

Bazı gen mutasyonları, insanın yaşamı sırasında ortaya çıkar ve sadece belirli hücrelerde bulunur. Sonraki nesillere kalıtılamayan bu değişikliklere somatik mutasyonlar denir. ATRX geninin somatik mutasyonları, kan ve kemik iliği hastalıkları olan kişilerde bulunmuştur. Araştırmacılar, genellikle yaşlı erkeklerde görülen ve bir kemik iliği hastalığı olan bazı miyelodisplastik sendrom (MDS) vakalarında somatik ATRX gen mutasyonları buldular.

Somatik ATRX gen mutasyonları MDS‘ye neden olmaz; fakat koşul ilerledikçe ortaya çıkarlar. ATRX genindeki kalıtsal mutasyonlar gibi, somatik mutasyonlar da HBA1 ve HBA2 genlerinin aktivitesini azaltır ve alfa talasemiye neden olur. Alfa talasemi MDS‘li kişilerde meydana geldiğinde, rahatsızlıkların kombinasyonu genellikle alfa talasemi miyelodisplastik sendrom (ATMDS) olarak adlandırılır.

Genin Diğer İsimleri

alfa talasemi / X’e bağlı mental gerilik sendromu
X’e bağlı alfa talasemi / mental retardasyon sendromu (RAD54 homolog, S. cerevisiae)
ATR2
DNA bağımlı ATPase ve helikaz
X bağlantılı sarmal 2
MGC2094
MRXHF1
RAD54
RAD54
SFM1
SHS
transkripsiyonel regülatör ATRX
X’e bağlı nükleer protein
XH2
XNP
Çinko parmak helikaz
ZNF-HX