Acid-Fast Bacillus (AFB) Testi

İçindekiler

Tanım

İngilizcesi acid-fast bacillus (AFB) olan bu tıbbi test, isminden anlaşılacağı üzere aside dirençli -boyanmasını takiben asitlerle müdahalede rengini kaybetmeyen- Bacillus bakterileriyle yapılır. AFB, tüberküloz ve diğer bazı enfeksiyonlara neden olan bir bakteri türüdür.

Tıbbi alanda TB, halk arasında ise verem olarak bilinen tüberküloz, esasen akciğerleri etkileyen ciddi bir bakteriyel enfeksiyondur. Ayrıca beyin, omurga ve böbrekler dahil olmak üzere vücudun diğer kısımlarını da etkileyebilir. Verem kişiden kişiye öksürme veya hapşırma yoluyla bulaşır.

TB gizli veya aktif olabilir. Gizli vereminiz varsa, vücudunuzda bu hastalığa sebep olan bakteriler (Mycobacterium tuberculosis) vardır demektir ancak kendinizi hasta hissetmezsiniz, ayrıca hastalığı başkalarına da yayamazsınız. Aktif vereminiz var ise, hastalığın semptomlarına sahip olacaksınızdır ve enfeksiyonu başkalarına yayabilme potansiyeline sahipsinizdir. AFB testleri genellikle aktif TB semptomları olan kişiler için istenir. Testler, balgamınızda AFB bakterilerinin varlığını arar. Balgam, akciğerlerden öksürerek çıkan kalın bir mukustur. Tükürük ile karıştırılmamalıdır.

AFB Testinin iki çeşidi vardır:

AFB Smear (Simir): Bu testte, numune bir cam slayt üzerine sürülür ve mikroskop altında incelenir. 1-2 gün içinde sonuç verebilir. Bu sonuçlar olası bir enfeksiyonu gösterebilir ancak kesin bir tanı sağlayamaz.

Görsel 1: AFB simir testi sonucunda, tüberküloz bakterilerinin mikroskop altındaki görünümü

AFB Kültür: Bu testte, numune bir laboratuvara alınır ve bakteri üremesini teşvik etmek için özel bir ortamda tutulur. AFB kültürü, TB veya diğer enfeksiyonların teşhisini pozitif olarak doğrulayabilir ancak enfeksiyonu tespit etmeye yetecek kadar bakteri yetiştirmek 6-8 hafta sürer.

AFB testleri tüberküloz haricinde cüzzam, AIDS’li kişiler ve bağışıklık sistemi zayıflamış diğer kişileri etkileyen TB’ye benzer enfeksiyonların teşhisinde de kullanılabilir.

AFB Testine Neden İhtiyaç Duyulur?

Aktif verem belirtileri durumunda bu testi yaptırmaya ihtiyacınız olabilir. Bu belirtiler şunlardır:

Üç hafta veya daha uzun süren öksürük
Kan ve/veya balgam öksürmek
Göğüs ağrısı
Ateş
Yorgunluk
Gece terlemeler
Açıklanamayan kilo kaybı

Aktif TB, akciğer haricinde vücudun diğer bölgelerinde de semptomlara sebep olabilir. Bu semptomlar, vücudun etkilendiği bölgeye göre değişiklik gösterebilir. Bu yüzden aşağıdaki belirtiler eğer sizde varsa yine bu testi yaptırmaya ihtiyaç duyabililrsiniz.

Sırt ağrısı
İdrarda kan
Baş ağrısı
Eklem ağrısı
Zayıflık

Belirli risk faktörleri ya da kronik hastalıklara sahipseniz de bu testi yaptırmaya ihtiyacınız olabilir. Eğer aşağıdaki risk gruplarından en az birine sahipseniz, aktif TB bakımından yüksek riskli grupta yer alabilirsiniz.

TB teşhisi konmuş biriyle yakın temasta bulunduysanız.
HIV veya bağışıklık sisteminizi zayıflatan başka bir hastalığınız varsa.
Yüksek oranda verem enfeksiyonu olan bir yerde yaşıyor veya çalışıyorsanız (evsiz barınakları, bakım evleri ve hapishaneler gibi).

AFB Testi Nasıl Yapılır?

Sağlık uzmanınızın hem AFB simir hem de AFB kültürü için balgam örneğinize ihtiyacı olacaktır. İki test genellikle aynı anda yapılır. Balgam örnekleri almak için derinden öksürmeniz ve steril bir kaba tükürmeniz istenir. Bunu iki veya üç gün üst üste yapmanız gerekir (numunenizin test için yeterli bakteri içerip içermediğinden emin olmak amacıyla). Bu işlemin yetersiz kalması durumunda steril salin (tuz) sisi içinde nefes alma ve bronkoskopi prosedürleri uygulanabilir.

AFB Testinde Risk Mevcut mu?

Bronkoskopi yaptırdıysanız işlemden sonra boğazınız ağrıyabilir, numunenin alındığı yerde küçük bir enfeksiyon ya da kanama olabilir.

Sonuçlar Ne Anlam İfade Eder?

AFB simir veya kültür üzerindeki sonuçlarınız negatifse muhtemelen aktif TB’niz yoktur ancak doktorunuzun tanı koyması için numunede yeterli bakteri olmadığı anlamına da gelebilir.

AFB simir pozitifse muhtemelen verem veya başka bir enfeksiyonunuz olduğu anlamına gelir ancak bir AFB kültürüne ihtiyaç duyulmaktadır. Kültür sonuçları birkaç hafta sürebilir, bu nedenle doktorunuz bu arada enfeksiyonunuzu tedavi etmeye karar verebilir.

AFB kültürünüz pozitifse aktif vereminiz veya başka bir tür AFB enfeksiyonunuz olduğu anlamına gelir. Kültür, sahip olduğunuz enfeksiyon türünü belirleyebilir. Teşhis konulduktan sonra, doktor numune için bir duyarlılık testi isteyebilir. (Hangi antibiyotiğin en etkili tedaviyi sağlayacağını belirlemeye yardımcı olmak için bir duyarlılık testi kullanılır.)

Tedavi edilmezse verem ölümcül olabilir ancak doktorunuzun belirttiği şekilde antibiyotik alırsanız çoğu TB vakası tedavi edilebilir. TB’yi tedavi etmek, diğer bakteriyel enfeksiyon türlerini tedavi etmekten daha uzun sürer. Birkaç hafta antibiyotik aldıktan sonra artık bulaştırıcı olmazsınız ancak verem devam eder. TB’yi iyileştirmek için altıyla dokuz ay boyunca antibiyotik almanız gerekir. Sürenin uzunluğu genel sağlığınıza, yaşınıza ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Kendinizi daha iyi hissetseniz bile, doktorunuz size söylediği sürece antibiyotik almak önemlidir. Erken durdurmak, enfeksiyonun geri gelmesine neden olabilir.

Kaynaklar:

Görsel Kaynak: https://hisarhospital.com/gece-terlemeleri-varsa-dikkat-verem-habercisi-olabilir/

Editör: Mehdi Koşaca