17 Alfa Hidroksilaz/17 20 Liyaz Eksikliği

İçindekiler

Tanım

17 alfa hidroksilaz/ 17 20 liyaz eksikliği ‘Gonadlar’ (kadınlarda yumurtalıklar ve erkeklerde testisler) denen bazı hormon üretici bezlerin fonksiyonlarını ve adrenal bezleri etkileyen bir durumdur. Gonadlar doğumdan önce ve ergenlik döneminde cinsel gelişimi yönetir ve üreme için önemlidir. Böbreklerin üzerine yerleşmiş adrenal bezler, vücutta tuz seviyesini kontrol edenler ile birlikte bazı hormonların üretimini düzenler. 17 alfa hidroksilaz/ 17 20 liyaz eksikliği olan insanlar bu bezlerde yapılan hormonların çoğunda bir dengesizliğe sahiptir. 17 alfa hidroksilaz/ 17 20 liyaz eksikliği hormon üretimine zarar veren, cinsel gelişmenin ve olgunlaşmanın bozulmasına yol açan konjenital ( doğuştan ) adrenal hiperplaziler olarak bilinen bir grup hastalıktan biridir.

Hormon dengesizlikleri, yüksek kan basıncı (hipertansiyon) kandaki düşük potasyum seviyeleri (hipokalemi), ve anormal cinsel gelişim gibi belirtiler içeren 17 alfa(a)-hidroksilaz/ 17,20-liyaz eksikliğinin karakteristik belirti ve semptomlarına neden olur. Özelliklerin şiddeti çeşitlidir. Koşulun iki şekli onaylanır: daha şiddetli olan tam 17 alfa hidroksilaz/ 17 20 liyaz eksikliği ve tipik olarak daha az olan kısmi 17 alfa hidroksilaz/ 17 20 liyaz eksikliği.

Erkekler ve kadınlar, cinsel gelişimin bozulmasından farklı şekilde etkilenir. 17 alfa(a)-hidroksilaz/ 17,20-liyaz eksikliği olan kadınlar (iki X kromozomu olanlar) normaldir. Kadın genital (cinsel) organıyla doğar fakat rahim ve yumurtalıkları içeren iç üreme organları az gelişmiş olabilir. Tam 17 alfa(a)-hidroksilaz/ 17,20-liyaz eksikliği olan kadınlarda göğüsler ve kasık kılları gibi sekonder (ikincil) cinsiyet özellikleri gelişmez ve adet görmezler (amenore). Kısmi 17 alfa(a)-hidroksilaz/ 17,20-liyaz eksikliği bazı ikincil cinsiyet özelliklerini gösterebilirler; adet sıklıkla düzensiz veya devamsızdır. Her iki hastalık şekli de hamile kalmak için yetersizliğe sebep olur (kısırlık).

Kromozomal olarak erkek olan (bir X ve bir Y kromozomun sahip) bireylerde cinsel gelişme ile ilgili problemler, dış genital organda anormalliklere neden olur. Ciddi bir şekilde etkilenenler, karakteristik olarak dişi dış genital organıyla doğarlar ve genellikle dişi olarak yetişirler fakat dişi iç üreme organlarına sahip olmamaları nedeniyle bu bireyler adet görmezler ve ikincil dişi özellikleri gelişmez. Bu bireyler testislere sahiptir fakat anormal bir şekilde karın içerisinde (inmemiş) konumlanmıştır. Bazen Tam 17 alfa(a)-hidroksilaz/ 17,20-liyaz eksikliği açık bir şekilde erkek veya açık bir şekilde kadın gözükmeyen dış genital organlara sebep olur (muğlak cinsel organ).

Kısmi 17 alfa(a)-hidroksilaz/ 17,20-liyaz eksikliği olan erkekler, küçük bir penis (mikro penis), penisin alt kısmında üretra açıklığı (hipospadias), veya ikiye ayrılmış bir skrotum (testis torbası) gibi anormal erkek genital organlarına sahiptirler. Tam veya kısmi 17 alfa(a)-hidroksilaz/ 17,20-liyaz eksikliğinin herhangi birine sahip erkekler de ayrıca kısırdır.

Sıklık

17 alfa(a)-hidroksilaz/ 17,20-liyaz eksikliği, doğuştan (konjenital) adrenal hiperplazi vakalarının %1’ini oluşturur. Dünyada bir milyonda bir insanda olduğu tahmin edilmektedir.

Nedenler

17 alfa(a)-hidroksilaz/ 17,20-liyaz eksikliği CYP17A1 geninde mutasyonlara neden olur. Bu genden üretilen protein, steroid hormonların oluşumunda gereklidir. Bu hormon gurubu, normal cinsel gelişime ve üreme için gerekli testesteron ve östrojen hormonu gibi cinsiyet hormonlarında, vücudun su ve tuz dengesini düzenlemeye yardım eden mineralokortikoid’te, kan şekeri seviyesinin korunmasında ve vücudun stres yanıtını düzenlemede sorumlu olan glukokortikoid’i içerir.

Steroid hormonlar bir dizi kimyasal reaksiyonla üretilir. CYP17A1 enzimi, bu süreçte iki önemli tepki uygular. Enzim, glukokortikoidin ve cinsel hormonların üretimi için önemli olan 17 alfa(a)-hidroksilaz aktivitesine sahiptir. CYP17A1 ayrıca cinsiyet hormonlarının üretimine bütünleşmiş olan 17,20-liyaz aktivitesine sahiptir.

17 alfa hidroksilaz/ 17,20-liyaz eksikliği her iki enzim aktivitesindeki eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Arda kalan enzim aktivitesinin miktarı, bir kişinin tam veya kısmi bir formuna sahip olup olmayacağını belirler. Tam formu olan bireyler, çok az veya hiç 17 alfa(a)-hidroksilaz ve 17 20 liyaz aktivitesi olan bir enzim üretiminden sorumlu CYP17A1 gen mutasyonuna sahiptir. Bu durumun kısmi formuna sahip insanlar, düşük seviyelerde olduğu halde bazı enzim aktivitelerine izin veren CYP17A1 gen mutasyonlarına sahiptir.

17 alfa(a)-hidroksilaz aktivitesi çok az veya hiç olmazsa eğer glukokortikoidlerin üretimi bozulur ve karşılığında da mineralokortikoidler üretilir. Bu tuz düzenleyici hormonların fazlası hipertansiyon ve hipokolamiye neden olur.

17,20-liyaz aktivitesinin kaybı, cinsiyet hormonu üretimini bozar. Bu hormonların eksikliği, üreme sisteminin gelişimini bozar ve 17 alfa hidroksilaz/ 17 20 liyaz eksikliği olan bireylerde ergenliğin başlangıcını etkiler.

Kalıtım Modeli

Bu durum otozomal çekinik(resesif) biçiminde kalıtsaldır. Yani her hücrede genin her iki kopyasında da mutasyon vardır. Otozomal çekinik durumdaki bireylerin ebeveynlerinin her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır fakat onlar genellikle durumun belirtilerini ve semptomlarını sergilemezler.