Meryem Melisa KAR
İçindekiler
Hangisi Daha Endişe Vericidir?
Görsel Bilgileri: © Alfred Pasieka/Science Photo Library via Getty Images
Son haftalarda yeni Koronavirüs salgını son dakika haberlerine çıktı, ancak grip mevsimi gibi dünya çapında ülkeleri vuran başka bir viral salgın daha var. Bu virüsler nasıl karşılaştırılır ve hangi virüs daha endişe vericidir?
Şu zamana kadar, yeni Koronavirüs dünya çapında 89000’den fazla vakaya ve 3000 ölüme yol açmıştır. Ancak bu, grip olarak adlandırılan nezleye karşı kıyasla hiçbir şey değildir. Hastalık Kontrol Önleme Merkezlerine (CDC) göre, sadece ABD’de bu mevsimsel grip tahmini olarak 32 milyon hastalığa, 310 bin hastaneye ve 18 bin ölüme sebep olmuştur.
Söylenenlere göre, onlarca yıl bilim insanları mevsimsel grip üzerinde çalıştılar. Bu sebeple, tehlikeli olmasına rağmen, gripten, virüslerden ve her mevsim geçişlerinden ne beklediğimizi çok iyi biliyoruz. Buna zıt olarak, çok yeni olduğu için yeni coronavirüs olarak adlandırılan virüsün neden olduğu koronavirüs hastalığı (COVID-19) hakkında çok az şey biliniyor. Bunun anlamı, COVID-19’un ne kadar yayılacağı ve kaç ölüme neden olacağı bakımından bir joker karakter olduğudur.
Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Müdürü Dr. Anthony Fauci, 31 Ocak’ta Beyaz Saray’da düzenlenen basın toplantısında, griple ilgili hastalık ve ölüm oranına rağmen, mevsimsel bir gribin var olduğunu söyledi. Fauci, “Şunu hepinize söyleyebilirim ki, Mart ve Nisan ayları içerisinde, grip vakaları azalacak. Ölüm oranının ne olduğunu ve hastaneye yatışların ne olacağını doğru bir şekilde tahmin edebilirsiniz. Şu an COVID-19 ile ilgili sorun, çok fazla bilinmeyenin olmasıdır.” dedi.
Bilim insanları, COVID-19 hakkında daha fazla bilgi edinmek için yarışıyor ve buna neden olan virüs hakkındaki anlayışımız ve oluşturduğu tehdit, yeni bilgiler mevcut olduğunda değişebilir.
Belirtiler ve Şiddet
Hem mevsimsel grip virüsleri (influenza A ve influenza B virüslerini içerir), hem de COVID-19, solunum yolu hastalığına neden olan bulaşıcı virüslerdir.
Tipik olarak grip, ateş, öksürük, boğaz ağrısı, kas ağrısı, baş ağrısı, burun akıntısı veya burun tıkanıklığı, yorgunluk ve zaman zaman kusma ve ishal belirtilerini içerir. Genel olarak, grip belirtileri aniden ortaya çıkmaktadır. Gribe yakalanan çoğu insan, iki hafta gibi kısa bir zaman dilimi içerisinde iyileşir. Fakat bazı kişilerde gribin neden olduğu komplikasyonlar pnömoni içerir. Şu ana kadar görülen mevsim gripleri, ABD’de yaşayan insanların yaklaşık %1’ini hastaneye kaldıracak kadar şiddetli semptomları geliştirmiştir. ABD’de bu mevsim gribi, genel olarak hastaneye kaldırılma oranı 100.000 kişide 61 kişi olarak saptanmıştır.
Doktorlar hala COVID-19 ile ilgili hastalık semptomlarının ve şiddetinin tam olarak resmini anlamaya çalışıyorlar. Raporlara göre, hastalarda semptomlar hafif ila şiddetli arasında değişiklik göstermiştir ve CDC’ye göre ateş, öksürük ve nefes darlığı semptomları görülebilir.
28 Şubat’ta JAMA dergisinde COVID-19 ile ilgili yayınlanan bir çalışmaya göre, genel olarak hastaneye kaldırılan hastaların yaklaşık %83 ile %98’nin ateş, %76 ile %82’sinin kuru öksürük ve %11 ile %44’ünün yorgunluk ve kas ağrıları geliştirdiği saptanmıştır. Baş ağrısı, boğaz ağrısı, karın ağrısı ve ishal gibi belirtiler içeren diğer semptomlar da raporlanmıştır, fakat bunlar çok daha az yaygındır.
Çalışmalar
Bugüne kadar COVID-19 çalışmalarında en büyük çalışma olarak kabul edilen bir çalışmaya göre, Çin Hastalık Kontrol ve Koruma Merkezi’nde çalışan araştırmacılar, 31 Aralık 2019 ve 11 Şubat 2020 tarihleri arasında Çin’de 44.672 teyit edilen vaka analiz ettiler. Bu vakaların %80.9’u (veya 36.160 vaka) hafif, %13.8’i (6.168 vaka) şiddetli ve %4.7’si (2.078 vaka) kritik olarak kabul edildi. Çin CDC Weekly’de yayınlanan bir makalede araştırmacılar, “Kritik vakalar, solunum yetmezliği, septik şok veya çoklu organ yetmezliği sergilerler.” dedi.
ABD’de COVID-19 vakaları ile ilgili yapılan yakın tarihli bir çalışma, rapor edilen 4226 vaka arasında en az 508 kişinin veya diğer bir tabirle %12’sinin hastaneye kaldırdığını saptadı. Ancak 18 Mart tarihinde CDC Journal Morbidite ve Mortalite Haftalık Raporu’nda (MMWR) yayınlanan çalışma ön hazırlık niteliğindedir ve araştırmacılar, önemli sayıda hasta için hastaneye kaldırılma oranıyla ilgili verilerin eksik olduğunu bildirmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, solunum yolu virüslerinin benzer semptomlara neden olmasından ötürü yalnızca semptomlara bakarak farklı solunum yolu virüslerini ayırt etmek zor olabilir.
Ölüm Oranı
New York Times’a göre, tipik olarak ABD’de mevsimsel gripten dolayı gerçekleşen ölüm oranı %1 civarındadır.
COVID-19 için ölüm oranı her ne kadar belirsiz olsa da, çoğu araştırmaya göre bu oranın mevsimsel gripten daha yüksek olduğu belirgindir.
18 Şubat’ta yayınlanan bir çalışmaya göre, Çin CDC Weekly’de çalışan araştırmacılar, Çin’de COVID-19 kaynaklı %2.3 civarında bir ölüm oranı elde ettiler. 28 Şubat’ta New England Journal of Medicine dergisinde yayınlanan, Çin’de hastaneye kaldırılan 1100 hastayla ilgili yapılan başka bir çalışmaya göre, genel ölüm oranının %1.4 civarından biraz daha düşük olduğu elde edildi.
Diğer faktörlerin yanı sıra, COVID-19 ile ilgili ölüm oranı, konuma ve bireyin yaşına göre değişmektedir. Örnek olarak, salgının merkez üssü olan Hubei Eyaleti’nde ölüm oranı %2.9’a ulaştı. Çin CDC Weekly’e göre, Çin’in diğer eyaletlerinde bu oran sadece %0.4’e ulaştı. Ek olarak, en çok etkilenen yaşlı yetişkinler oldu. Çin’de COVID-19 ölüm oranları 80 yaş ve üstü için %14.8, 70-79 yaş arası için %8, 60-69 yaş arası için %3.6, 50-59 yaş arası için %1.3, 40-49 yaş arası için %0.4 ve 10-39 yaş arası için sadece %0.2 oranındadır. 9 yaş altında olan çocuklar için ölüm raporlanmamıştır.
13 Mart tarihinde Gelişmekte Olan Bulaşıcı Hastalıklar dergisinde, Çin’de hastaneye kaldırılan vakalar ve ölüm arasındaki potansiyel zaman gecikmesi için bir rapor yayınlanmıştır. Yazarlar, 11 Şubat tarihi itibariyle ölüm oranlarının Wuhan’da %12, Hubei Eyaleti’nde %4 ve Çin’in diğer eyaletlerinde %0.9 olduğunu tahmin etmişlerdir.
CDC’nin MMWR çalışmasına göre, hastaneye kaldırılanların %45’i, yoğun bakım ünitesine (ICU) kabüllerin %53’ü ve COVID-19 ile ilişkili ölümlerin %80’i, 65 yaş ve üstü yetişkinler ile ilgiliydi.
Virüs Bulaşması
Bilim insanları, bir virüsün ne kadar kolay yayıldığını belirlemek için “temel üreme numarası” veya R0 (R-nought olarak telaffuz edilir) olarak bilinen bir ölçümü kullandılar. Bu olay, LiveScience’da daha önce raporlanan, virüsü tek bir enfekte olan kişiden yakalayan ortalama insan sayısının tahminidir. New York Times’a göre, grip yaklaşık olarak 1.3 R0 değerine sahiptir.
Araştırmacılar hala COVID-19 için R0 değerini belirlemeye çalışıyorlar. 28 Şubat’ta JAMA dergisinde yayınlanan bir çalışmaya göre, ön çalışmalar yeni Koronvirüs’ün R0 değerinin 2 ile 3 arasında olduğunu tahmin etmektedir. Bu olay, her enfekte olmuş kişinin virüsü ortalama olarak 2 veya 3 kişiye yaydığı anlamına gelmektedir.
R0 değerinin sabit bir sayı olmadığını not etmek mutlaka önemlidir. LiveScience’ın daha önceki raporlarına göre, insanların birbirleriyle ne kadar sıklıkta temas ettiği ve viral yayılımı azaltmak için alınan çabalar gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebildiği tahmin edilmektedir.
Enfeksiyon Riski
CDC, ortalama olarak, her mevsim ABD nüfusunun yaklaşık %8’nin grip ile hastalandığını tahmin ediyor.
19 Mart tarihinden itibaren, ABD’de 9415 COVID-19 vakası bulunmaktadır. CDC’ye göre, 50 eyaletin tamamında vaka rapor edilmesine rağmen, ülkenin bazı kısımlarında daha fazla vaka faaliyeti bulunmaktadır.
CDC, çoğu Amerikalı’nın COVID-19’a maruz kalma riskinin az olduğunu, fakat salgın yayıldıkça bu riskin de artacağını söyledi. Ajans, COVID-19 hastalarına bakan sağlık çalışanları gibi, topluluk yayılmasının devam ettiği bölgelerde yaşayan kişilerin salgına maruz kalma riskinin daha fazla olduğunu söyledi.
CDC, yeni Koronavirüs’ün yaygın bir şekilde bulaşmasını ve önümüzdeki aylarda ABD nüfusunun çoğunun bu virüse maruz kalacağını beklemektedir.
Pandemiler
Her yıl salgınlara neden olan mevsimsel gribin, pandemik grip veya tipik olarak gezinen yapılardan çok daha farklı olan, yeni bir grip virüsünün küresel salgını ile karşılaştırılmaması gerektiğini not almak önemlidir. Bu durum, CDC’ye göre 2009 yılında dünya genelinde 151.000 ile 575.000 kişinin ölümüne sebep olan domuz gribi sayesinde oldu. Şu vakitte grip salgını olmuyor.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), COVID-19 salgınını resmi olarak 11 Mart tarihinde pandemi olarak ilan etti. WHO, Koronavirüs’ü ilk kez pandemi olarak ilan etti.
Korunma
Enfeksiyondan korunmak için aşı geliştirilen mevsimsel gribin aksine, COVID-19 için herhangi bir aşı yoktur. Ancak ABD Ulusal Sağlık Enstitülerinde bulunan araştırmacılar, aşı geliştirmenin henüz erken aşamasındalar. Yetkililer, COVID-19 için potansiyel konumda olan bir aşının faz 1 klinik denemesini başlattılar.
CDC, genel olarak hem Koronavirüslerin hem de grip virüslerini içeren solunum yolu virüslerinin yayılmasını önlemek için aşağıdakileri önerir:
- Ellerinizi en az 20 saniye olacak şekilde sık sık sabun ve suyla yıkayın.
- Yıkanmamış ellerle gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmaktan kaçının.
- Hasta olan insanlarla yakın temastan kaçının.
- Hasta olduğunuzda evde kalın.
- Sık sık dokunulan nesneleri ve yüzeyleri temizleyin ve dezenfekte edin.
Ayrıca bunlara da bakabilirsiniz:
Kaynak: https://www.livescience.com/new-coronavirus-compare-with-flu.html?utm_source=notification
Editör: Berfin Sucu