Yalın Lenfosit Tip 1 Sendromu

Tanım

Yalın lenfosit tip 1 sendromu (BLS 1), kalıtılan bir bağışıklık sistemi hastalığıdır (primer immun yetmezliği). Bağışıklık yetmezliği, bağışıklık sisteminin vücudu bakteri veya virüs gibi yabacı istilacılardan etkili bir şekilde koruyamama durumlarında oluşan bir hastalıktır. Çocukluk döneminin başlangıcında, BLS I’li çoğu insanda akciğerde ve solunum sisteminde bakteriyel enfeksiyon tekrarlı bir şekilde gerçekleşir. Bu tekrarlayan enfeksiyonlar, soluk borusundan akciğerlere giden geçitlere hasar veren bronşektazi olarak bilinen bir hastalığa ve hırıltı problemlerine neden olabilir. 

Yalın lenfosit tip 1 sendromuna sahip birçok insan genelde yüz, kol ve bacaklarda olmak üzere cilt üzerinde açık yaralara (ülser) da sahiptir. Bu ülserler tipik olarak, büyüme çağında veya yetişkinliğin erken dönemlerinde gelişir. Buna karşın, BLS I hastalarının bazılarında bu durumun semptomları görülmez. 

Yalın lenfosit tip 1 sendromlu kişilerde, hastalığın adını aldığı enfeksiyonla savaşan beyaz kan hücreleri (lenfositler) dahil, hücreler üzerinde majör histo-uyumluluk kompleksi sınıf I (MHC I) proteinleri olarak adlandırılan özel immün protein azlığı vardır. 

SıklıK

BLS I’in görülme oranı tam olarak bilinmemekle birlikte, nadir bir hastalıktır. Tıp literatüründe yaklaşık 30 etkilenen birey açıklanmıştır. BLS I’e henüz tam olarak tanı konulmamıştır çünkü doktorlar solunum yolu enfeksiyonlarının altındaki sebepleri tam olarak araştırmamış olabilirler. 

Nedenler

Yalın lenfosit tip 1 sendromu, genellikle TAP 1 ve TAP 2 genlerindeki mutasyonlar sonucu gelişir. Bu genlerin her biri bağışıklık sisteminin yabancı istilacıları tanımasına ve enfeksiyonla savaşmasına yardım etmede rol oynayan proteinlerin üretimi için talimatlar sağlar. Özellikle TAP 1 ve TAP 2 proteinleri MHC sınıf 1 proteinlerinin fonksiyonunda yardımcı olurlar. 

TAP 1 ve TAP 2 proteinleri antijen işleme ile ilişkili taşıyıcı (TAP) olarak adlandırılan bir protein kompleksini oluşturmak için birbirlerine bağlanırlar. Endoplazmik retikulum olarak bilinen bir hücre organelinin dış zarında bulunan bu kompleks, protein parçalarını (peptitler) yabancı istilacılardan endoplazmik retikuluma taşır. Bu yapının içerisinde, peptitler MHC sınıf 1 proteinlerine bağlanırlar. MHC sınıf 1 proteinlerine bağlanan peptitler, hücre yüzeyine taşınırlar, böylece özelleşmiş bağışıklık sistemi hücreleri bu peptit-MHC sınıf 1 protein kompleksiyle etkileşime geçebilmektedir. Bağışıklık sistemi hücreleri zararlı peptitleri tanıdığı zaman, yabancı istilacıları etkisiz hale getirmek için immün yanıt oluştururlar.

TAP 1 ve TAP 2 genlerindeki mutasyonlar TAP kompleksinin oluşmasını önleyerek, peptitlerin endoplazmik retikuluma taşınmasını engeller. Çünkü MHC sınıf 1 proteinlerinin bağlaması için herhangi bir peptit yoktur. Bu proteinler yıkılarak hücre yüzeyi üzerinde MHC sınıf 1 protein eksikliğine neden olur. Bu proteinlerin eksikliği vücudun bakteriye karşı bağışıklık yanıtını zayıflatarak, tekrarlayan bakteriyel enfeksiyonlara neden olur. Araştırmacılar BLS 1 hastalarının bağışıklık sistemlerinin virüsleri tanımasının, virüslerle karşı immün yanıt oluşturabilmesinin ve sonucunda viral enfeksiyon geçirmemelerinin nedeni konusunda kesin bilgiye sahip değildirler. Ayrıca TAP 1 ve TAP 2 mutasyonlarının açık cilt yaralarıyla (ülser) ilişkili olduğu da tam olarak net değildir. 

MHC sınıf 1 proteinlerine peptitlerin bağlanması ile ilişkili diğer genlerdeki mutasyonlar çok nadir olarak Yalın lenfosit tip 1 sendromuna neden olmaktadır. 

Kalıtım Modeli

Bu hastalık, her iki gen kopyasının da mutasyonlu olduğu anlamına gelen, otozomal çekinink olarak kalıtılarak gelecek nesillere aktarılır. Sadece bir tane mutasyona uğramış gen kopyasını taşıyan ebeveynler, tipik olarak, bu sendromun işaret ve semptomlarını göstermezler. 

Bu Hastalığın Diğer İsimleri

• HLA Sınıf I Eksikliği

Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/condition/bare-lymphocyte-syndrome-type-i

Görsel Kaynak: 2000 Blackwell Science Ltd, Clinical and Experimental Immunology

Editör: Sibel ÖNCEL