Vezüv Volkanı Patlaması Kurbanında Camlaşmış Beyin Hücreleri Bulundu

Vezüv Volkanı Patlaması Kurbanında Camlaşmış Beyin Hücreleri Bulundu

M.S. 79’da Vezüv Volkanı’nın patlaması sırasında ölmüş genç bir adamın kalıntılarında, korunmuş beyin hücreleri keşfedildi. Enteresan olan şu ki adamın kafatasında bulunan siyah, camsı bir materyalde beyin  hücrelerinin olması ve bu hücrelerinin yapısının görülebilir halde hâlâ korunmasıdır. 2 Ekim’de ise PLOS ONE dergisinde bu camsı malzemedeki yapının yeni keşfi konu alınmıştır.

Arkeologlar kazıları sırasında nadiren insan beynini ortaya çıkarırlar ve bulurlarsa organlar sabun gibi ve pürüzsüz hissederler. Sabunlaşma adı verilen bir süreç sırasında, yağlı beyin dokusundaki trigliseritler, çevredeki yüklü parçacıklarla reaksiyona girerek zamanla sabuna dönüşür. Bilim insanları, Vesuvius patlaması sırasında Herculaneum’da ölen bir adamın kalıntılarını incelediklerinde çok farklı bir şey buldular.

İtalya’daki Napoli’deki Federico II Üniversitesi’nde adli antropolog olan çalışmanın baş yazarı Pier Paolo Petrone,” Çalışmamızın sonuçları, türünün benzersiz örneği olan Herculaneum antik kentinde meydana gelen vitrifikasyon ( camlaştırarak dondurma ) süreci bu kurbanın nöronal yapılarını dondurduğunu ve bugüne kadar sağlam bir şekilde korunduğunu gösteriyor ” dedi.

Herculaneum antik kenti, günümüzden yaklaşık 2.000 yıl öncesinde devasal bir patlama ile aktifleşen Vezüv Volkanı’nın eteklerinde antik bir kentti. Vezüv volkanı o kadar şiddetli aktifleşti ki piroklastik akış olarak bilinen sıcak kül ve gaz bulutu, Herculaneum antik kentinin yanı sıra meşhur komşusu Pompeii antik kenti bile gömüldü.

Vezür Volkanı patlamasından yayılan sıcak kül aynı anda 2 şehri yok etti ve gömdü, organik malzemeleri hızla ısıttı. Bununla birlikte, ahşap ve et gibi malzemelerin ani olarak 932 Fahrenheit derece ısınmasından kömürleşerek hızlıca mezarları oldu, ayrıca kömür fazında olduğu gibi günümüze kadar korundukları anlamına geliyordu.

Nadir durumlarda, organik materyal içerisinde doğal olarak beyinin korunduğu görünmektedir. Petrone ve meslektaşları, antik kentindeki  Augustales Tapınağında yatakta yüzükoyun yatarken bulunan 20 yaşındaki bir adamın kırık ve kömürleşmiş kafatasında bulunan camsı siyah bir malzemeyi incelediler. Herculaneum antik kentinin ana caddesinin yakınındaki bu bina, tanrı olarak İmparatoru gören ve ona ibadet eden cemiyet olan İmparator Augustus kültünün (o zamanlar ortak bir Roma dini geleneği) merkeziydi.

Petrone ve meslektaşları daha önce Herculaneum kurbanlarının kalıntılarını analiz etmişlerdi ve vücut dokularının sıcak kül bulutunda buharlaşmış olabileceğini öne sürmüşlerdi. Bu yılın başlarında ise Amerikan Tabipler Birliği ( Journal of the American Medical Association–JAMA ) dergisinde, Augustalium cemiyetinden 20 yaşındaki bir çocuğa ait olan beynin camsı kalıntılarını bulduklarını bildirdiler.

Araştırmacılar şimdi bu çalışmada, numunenin en küçük ayrıntılarını görmek için taramalı elektron mikroskobu kullanarak, aksonlar olarak isimlendirilen nöronlara benzeyen küçük küresel yapıları ve uzun tübüler yapıların iz düşümlerini keşfettiler.

Sadece 550 ila 830 nanometre çapında ki bu çıkıntılar kılcal damarlar olmak için çok küçüktür. Küresel yapılar, hücre zarlarının yanı sıra iç filamentleri veya hücre içindeki yapısal proteinleri ve proteinlerin hücre yüzeyine taşınmasına yardımcı olan küçük vezikülleri veya iç keseleri korur.

Araştırmacılar ayrıca, bir malzemenin kimyasal yapısını belirlemek için X-ışınlarını kullanan enerji dağılımlı X-ışını spektroskopisi yöntemini kullandılar. Numunenin karbon ve oksijen açısından zengin olduğunu buldular, bu da organik olduğunu gösterdi. Araştırmacılar,  Journal of the American Medical Association (JAMA) ‘da yayınlanan numunede bir dizi protein yapısını tespit eden önceki araştırmaya dayanarak, bu insan beyninde bulunan antik proteinleri, proteinlerin bulunduğu veritabanı ile karşılaştırdılar. Keşfettikleri tüm proteinlerin beyin dokusunda bulunduğunu keşfettiler. Örneğin, ATP6VIF adı verilen bir proteinin, sinapslar, aksonlar arasındaki boşluklar yoluyla nörotransmiterler olarak bilinen kimyasalların iletilmesinde yer aldığı bilinmektedir.

Petrone ve meslektaşları, bu proteinlerin bulunduğu adamın kafatasının arkasındaki konumuna ve numunenin konsantrasyonlarına dayanarak, kafatasının tabanında hareket ve koordinasyon ile ilişkili beyin yapısı olan omuriliğin ve beyinciğin bir kısmını keşfettiklerini düşünüyorlar.

Arkeolojide korunmuş beyin dokusunun bulunması nadirdir. Ancak bazen, beyin dokusu yüzlerce veya binlerce yıl boyunca hayatta kalabilir. Örneğin, Kuzey İngiltere’deki bir çukurda bulunan 2.600 yıllık bir kafatası, bazı proteinlerin hala sağlam olduğu bir beynin büzülmüş kalıntılarını içerir. Bu örnekte görüldüğü gibi bazı durumda, çevredeki kilden gelen asidik kimyasallar ayrışmayı durdurabilir.

Bir başka örnek olarak Ağustos 2010’da Sibirya’da donmuş toprakta bulunan bilimsel olarak bilinen çoğunlukla bozulmamış tek Mamut beyni örneğini verebiliriz. Bu antik materyaller için aşırı düşük sıcaklıklara teşekkür ederiz.

Kaynaklar:

1. https://www.livescience.com/preserved-neurons-vesuvius-eruption.html
2. https://www.livescience.com/preserved-neurons-vesuvius-eruption.html

Görsel Kaynaklar: 

1. https://cdn.mos.cms.futurecdn.net/4MsPPLUDgMtDwsE7zyRKrG.jpg
2. https://cdn.mos.cms.futurecdn.net/KJyAU4kGXj5cVvR4Q9snZj.jpg

Editör: Meryem Melisa KAR