Üçlü A Sendromu (AAA Genetik Hastalığı)

İçindekiler

Tanım

Üç spesifik özellik ile karakterize edilen kalıtsal bir durumdur: Achalasia, Addison hastalığı ve Alacrima. Achalasia, yiyecekleri boğazdan mideye taşıyan yemek borusunun içinden geçen yiyecekleri hareket ettirme kabiliyetini etkileyen bir hastalıktır. Ağır beslenme zorluklarına ve düşük kan şekerine (hipoglisemi) yol açabilir. Birincil adrenal yetmezlik olarak da bilinen Addison Hastalığı, böbreklerin üstündeki hormon üreten küçük bezlerin (adrenal bezleri) anormal fonksiyonundan kaynaklanır.

Addison hastalığının temel semptomları arasında yorgunluk, iştah kaybı, kilo kaybı, düşük tansiyon ve cildin koyulaşması yer alır. Üçlü A sendromunun üçüncü ana özelliği Alacrima’da ise gözyaşı salgılaması azdır veya yoktur. Üçlü A sendromu olan çoğu insan bu özelliklerin üçüne de sahiptir ancak bazı insanlarda sadece ikisi de bulunabilir.

Üçlü A sendromunun semptomlarının çoğu otonom sinir sisteminin işlev bozukluğundan kaynaklanır. Otonom sinir sistemi sindirim, kan basıncı ve vücut ısısı gibi vücutta istemsiz olarak meydana gelen süreçleri kontrol eder. Üçlü A sendromu olan kişiler genellikle anormal terleme, kan basıncının düzenlenmesinde zorluklar, otonom sinir sitemi difonksiyonunun farklı belirtileri, göz bebeği büyüklüklerinin eşit olmaması (anisocoria) gibi semptomlar yaşarlar.

Üçlü A sendromu olan insanlar, gelişimsel gecikme, zihinsel engellilik, konuşma sorunları (dizartri) ve küçük bir kafa boyutu (mikrosefali) gibi başka nörolojik anormalliklere de sahip olabilirler. Ek olarak, etkilenen bireyler sıklıkla kas güçsüzlüğü, hareket problemleri ve ekstremitelerinde sinirsel anormallikler (periferik nöropati) yaşarlar. Bazıları, gözlerden beyne bilgi taşıyan sinirlerin dejenerasyonu (atrofi) olan optik atrofi geliştirir. Üçlü A sendromunun nörolojik semptomlarının çoğu zamanla kötüleşmiştir.

Üçlü A sendromu, kişilerde sıklıkla ellerinin avuç içlerinde ve ayak tabanlarında cilt dış tabakasının (hiperkeratoz) kalınlaşmasına neden olur. Diğer cilt anormallikleri de bu durumdaki kişilerde mevcut olabilir.

Üçlü A sendromunda genellikle ilk fark edilen özellik Alacrima’dır. Çünkü etkilenen çocukların ağlarken çok az gözyaşı üretmesi ya da hiç gözyaşı üretmemesi ile hayatın erken dönemlerinde tespit edilebilir. Çocukluk veya ergenlik döneminde Addison hastalığı ve Achalasia gelişir ve Üçlü A sendromunun nörolojik semptomlarının çoğu yetişkinlik döneminde başlar. Bu durumun belirtileri ve semptomları, aynı aile içerisindeki Üçlü A sendromu olan bireyler arasında bile değişmektedir.

Sıklık

Tam yaygınlIğı bilinmemekle birlikte Üçlü A sendromu nadir görülen bir durumdur.

Nedenler

AAAS genindeki mutasyonlar Üçlü A sendromuna neden olur. Bu gen, işlevi tam olarak anlaşılmamış olan ALADIN adlı bir proteinin yapılması için talimatlar sağlamaktadır. ALADIN, hücre içerisinde çekirdeği çevreleyen ve onu hücrenin geri kalanından ayıran bir yapı olan nükleer zarf içerisinde bulunur. ALADIN proteininin hücre içerisindeki konumundan dolayı, moleküllerin çekirdeğe girip çıkmasına neden olduğu düşünülmektedir.

AAAS genindeki mutasyonlar ALADIN isimli proteinin yapısını farklı şekillerde değiştirir; bununla birlikte, hemen hemen tüm mutasyonlar, bu proteinin nükleer zarf içinde doğru yere ulaşmasını engeller. Nükleer zarf içerisinde ALADIN bulunmaması, moleküllerin hücre zarı boyunca hareketini bozabilir. Araştırmacılar, ALADIN’in nükleer zarfta eksik olduğunda DNA onarım proteinlerinin çekirdeğe giremediğini düşünüyorlar. Onarılmayan DNA hasarı ise hücrenin kararsız hale gelmesine ve hücre ölümüne neden olabilir. Sinir sistemi özellikle DNA hasarına karşı hassas olsa da AAAS genindeki mutasyonların Üçlü A sendromunun belirtilerine ve semptomlarına neden olup olmadığı tam olarak bilinmemektedir.

Üçlü A sendromlu bazı bireylerde AAAS geninde tanımlanmış bir mutasyon yoktur. Bu bireylerde bozukluğun genetik nedeni bilinmemektedir.

Kalıtım Modeli

Bu hastalık otozomal resesif genlerle kalıtılır bu da her bir hücredeki genin kopyalarının mutasyona sahip olduğu anlamına gelmektedir. Otozomal resesif bir rahatsızlığı olan bir bireyin anne-babalarının her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak tipik olarak durumun belirtilerini ve semptomlarını göstermezler.