X İlişkili İnfantil Spinal Müsküler Atrofi

Tanım

X ilişkili infantil spinal müsküler atrofi, sadece erkekleri etkileyen ve şiddetli kas zayıflığı ve refleks yoksunluğu (areflexia) ile karakterize olmuş bir durumdur. Bu durumdan etkilenen çocuklar genellikle doğumdan itibaren eklem sertliğine (artrogripoz) sebep olan ve hareketi bozan çoklu eklem bozukluklarına (konraktürleri) sahiptir. Şiddetli durumarda, etkilenmiş bebekler kırık kemikler ile doğar. Kas zayıflığı zamanla daha kötü olur; etkilenmiş çocuklar bazen bazı erken erken motor gelişimsel kilometre taşlarına ulaşırlar. Örneğin; yardım almadan oturabilmek gibi fakat bu beceriler genellikle daha sonraları kaybolur (gelişimsel regresyon).

Ayrıca X’e bağlı infantil spinal müsküler atrofinin özellikleri arasında küçük çene (mikrognati) (Görsel 1), omurganın anormal eğriliği (skolyoz veya kifoz) (Görsel 2) ve inmemiş testisler (kriptorşidizm) bulunur.

Nefes almak için zayıf göğüs kaslarının kullanılması, yaşamı tehdit eden nefes alma problemlerine neden olur. X’e bağlı infantil spinal müsküler atrofi ile doğmuş çocuklar genellikle çocukluğun erken döneminde solunum bozuklukları nedeniyle hayatta kalamazlar, ancak nadir durumlarda bu durumdan etkilenmiş bireyler ergenlik döneminde hayatta kalırlar.

Sıklık

X’e bağlı infantil spinal müsküler atrofi, nadir bir durum olarak düşünülür, bu durumun yaygınlığı bilinmiyor.

Nedenler

UBA1 genindeki mutasyon, X’e bsğlı infantil spinal müsküler atrofiye neden olur. UBA1 geni, ubikitin aktive edici enzim E1 üretim emrini verir. Bu enzim, hasarlı veya ihtiyaç dışı (gereksiz) proteinleri hedef alan bir işlemin hücreler içinde parçalanması (bozulması) için gereklidir. Protein yıkımı, hücrelerin çalışması ve hayatta kalması için gerekli proteinin üretimi ve yıkımı (protein homeostazı) arasındaki dengenin korunmasına yardım eder.

UBA1 gen mutasyonları, enzim üretiminin azalmasına ya da enzim üretiminin azaltılmış veya abnormal işlevlerine yol açar. Bunun sonucunda, hücre içinde  hasarlı veya ihtiyaç dışı proteinler indirgenmek yerine hücrenin içinde birikir ve hücre ölümüne destek verir.

Bu birikimler aynı zamanda protein homeostazisini bozar. Hücrelerin yeni proteinler üretebilmesi için eski proteinlerin uzaklaştırılması gereklidir. Bu hasarlı veya gerekli olmayan proteinler parçalanmazsa, yeni proteinlerin üretimini engeller ve normal hücre işlevlerini bozabilirler. Kas hareketini kontrol eden özelleşmiş sinir hücreleri (motor nöronlar)  büyük ihtimalle büyük boyutlarından dolayı hücre fonksiyonundaki bozulmalara özellikle duyarlıdır. Bu hücrelerin kaybedilmesi, X’e bağlı infantil spinal müsküler atrofinin belirti ve semptomlarının çoğuna sebep olur.

Kalıtım Modeli

Bu durum X’e bağlı çekinik model (Görsel 3) ile kalıtılır. Bu durumla ilişkili gen, iki cinsiyet (Görsel 4) kromozomundan biri olan X kromozomunda bulunur. Erkeklerde (tek X kromozomu bulunan) her hücrede genin değiştirilmiş bir kopyası duruma neden olur. Kadınlarda (iki tane X kromozomuna sahip olan) bu durumun görülmesi için genin her iki kopyasında da mutasyon gereklidir. Kadınların mutasyonun iki kopyasını da bulundurma ihtimali erkeklere göre daha düşük olduğundan, bu durumdan erkekler daha sık etkilenir. X ilişkili kalıtımın bir özelliği de babaların X ilişkili olan özellikleri oğullarına aktaramamasıdır.

Bu Hastalığın Diğer İsimleri