Otozomal Çekinik Birincil Mikrosefali

İçindekiler

Tanım

Otozomal çekinik birincil mikrosefali (Genellikle ‘’birincil kalıtsal mikrosefali’’ ismine dayanarak MCHP olarak kısaltılır.) yeni doğan bebeklerin çok küçük kafa ve küçük bir beyin ile doğması durumudur. “Mikrosefali” terimi, “küçük kafa” anlamına gelen Yunanca sözcüklerden gelmektedir.

Otozomal çekinik birincil mikrosefali durumuna sahip bebekler aynı cinsiyet ve yaştaki bebeklere kıyasla normal olmayan küçük kafa çevresine sahiptirler. Kafa çevresi, kaşların ve kulakların üzerinden kafanın arkasına bir ölçüm bandı yerleştirilerek ölçülen, kafanın etrafının en geniş mesafesidir. Etkilenen bebeklerin beyin hacmi ayrıca normalden küçük olmasına rağmen beynin yapısında (Görsel 1) ciddi bir anormalliğe sahip değillerdir. Kafa ve beyin, çocukluk ve ergenlik çağı boyunca büyür fakat normalden daha küçük olmaya devam eder.

Otozomal çekinik birincil mikrosefali, genellikle hafif ve orta derecelidir ve yaşla birlikte daha şiddetli hale gelmeyen zihinsel sakatlıklara sebep olur. Çoğu etkilenen birey, gecikmeli konuşma ve dil becerisine sahiptir. Oturma, durma ve yürüme gibi motor becerileri de hafif gecikmeli olabilir.

MCHP’li insanlar genellikle bu durumla ilgili diğer özelliklere az sayıda veya hiç sahip değillerdir. Bazılarının dar, eğimli bir alnı vardır; hafif nöbetler; dikkat veya davranışla ilgili problemlere veya ailelerindeki diğer bireylere kıyasla kısa boya sahiptirler. Bu durum genellikle diğer ana organ sistemlerini etkilemez veya başka sağlık sorunlarına sebep olmaz.

Sıklık

Doğuştan itibaren mevcut olan bütün mikrosefali türlerinin yaygınlığı (Birincil Mikrosefali) dünya çapında yeni doğanlarda 30.000’de 1 ile 250.000’de 1 arasında değişmektedir. Tıp literatüründe yaklaşık 200 MCHP’li aile bildirilmiştir. Bu durum, Pakistan’ın Kuzeyi gibi, tahmini 10.000 yeni doğandan 1’ini etkilendiği bazı özel popülasyonlarda daha yaygındır.

Nedenler

MCHP, en az 7 gendeki mutasyonlardan kaynaklanabilir. ASPM genindeki mutasyonlar, tüm vakaların yaklaşık yarısını oluşturarak, hastalığın en yaygın sebebidir.

Otozomal çekinik birincil mikrosefali ile alakalı genler, erken beyin gelişimi ve özellikle beyin boyutunun belirlenmesinde önemli rol oynar. Bu konuyla ilgili çalışmalar, bu genlerin çoğundan üretilen proteinlerin, beyin gelişiminde hücre bölünmesini düzenlemeye yardımcı olduğunu ileri sürmektedir.

Bu genlerin herhangi birindeki otozomal çekinik birincil mikrosefali ile alakalı mutasyonlar, erken beyin gelişimini bozmaktadır. Sonuç olarak, etkilenen bebekler normal bebeklerden daha az sinir hücresine (nöron (Görsel 2)) sahiptirler ve alışılmadık şekilde küçük beyin ile doğarlar. Azalan beyin büyüklüğü, etkilenen birçok bireyde görülen küçük kafa büyüklüğünün, zihinsel yetersizliğin ve gelişimsel gecikmelerin temelini oluşturur.

Kalıtım Modeli

Bu durum, her bir hücredeki genlerin iki kopyasının da mutasyona sahip olması anlamına gelen otozomal çekinik modelle (Görsel 3) kalıtılır. Otozomal çekinik duruma sahip bir bireyin ebeveynlerinden her biri mutasyonlu genin birer kopyasını taşır fakat bu durumun tipik işaret ve semptomlarını göstermezler.