Nefrojenik Diabetes İnsipidus

İçindekiler

Tanım

Nefrojenik Diabetes İnsipidus, su dengesi bozukluğudur. Vücut normal olarak sıvı alımını, idrardaki sıvının atılımıyla dengeler. Bununla birlikte, nefrojenik diyabet insipiduslu insanlar çok fazla idrar üretir (poliüri), bu da aşırı susamalarına (polidipsi) neden olur. Etkilenen bireyler, özellikle sıcak havalarda veya hasta olduklarında yeterince su içmezlerse susuz kalabilirler (dehidrate olma durumu.).

Nefrojenik diabetes insipidus kalıtsal veya sonradan edinilebilir olabilir. Sonradan edinilebilir form bazı ilaçlar ve kronik hastalıklar ile ortaya çıkar ve yaşam boyunca herhangi bir zamanda oluşabilir. Kalıtsal forma, genetik mutasyonlar neden olur ve belirtileri/semptomları genellikle yaşamın ilk birkaç ayında belirginleşir.

Kalıtsal nefrojenik diabetes insipiduslu bebekler yetersiz beslenebilir bu durumda kilo alamaz ve beklenen oranda büyümez (gelişme bozukluğu). Aynı zamanda sinirli olabilirler; ateş, ishal ve kusma yaşarlar. Tekrarlayan dehidratasyon (sıvı çıkarma) durumları yavaş büyümeye ve gelişimin gecikmesine neden olabilir. Eğer durum iyi yönetilmezse, fazla çalışan mesane ve böbreklerde ağrı, enfeksiyon ve böbrek yetmezliğine neden olabilir. Uygun tedavi uygulanan bireyler genellikle çok az komplikasyona ve normal bir ömre sahiptir.

Nefrojenik diabetes insipidus, çok daha yaygın olan diabetes mellitus ile karıştırılmamalıdır. Diabetes mellitus, insülin hormonu eksikliği veya bu hormona duyarsızlıktan kaynaklanan yüksek kan şekeri seviyeleri ile karakterize edilir. Her ne kadar nefrojenik diabetes insipidus ve diabetes mellitusun ortak özellikleri olsa da, farklı nedenlerle ayrı ayrı bozukluklardır.

Sıklık

Durumun nadir olduğu düşünülse de, nefrojenik diyabet insipidusun prevalansı bilinmemektedir. Sonradan edinilen form kalıtsal formdan daha sık görülür.

Nedenler

Nefrojenik diabetes insipidus’un kalıtsal formu, en az iki gendeki mutasyonlardan kaynaklanabilir. Tüm kalıtsal nefrojenik diabetes insipidus vakalarının yaklaşık yüzde 90’ı AVPR2 genindeki mutasyonlardan kaynaklanmaktadır. Kalan yüzde 10 vakanın çoğu AQP2 genindeki mutasyonlardan kaynaklanmaktadır. Bu genlerin her ikisi de idrarda ne kadar su atıldığının belirlenmesine yardımcı olan proteinlerin hazırlanmasına yönelik talimatlar sağlar.

Sonradan edinilen nefrojenik diyabet insipidus formu kronik böbrek hastalığından, bazı ilaçlardan (lityum gibi), kandaki düşük potasyum seviyesinden (hipokalemi), kandaki yüksek kalsiyum seviyesinden (hiperkalsemi) veya idrar yollarının tıkanmasından kaynaklanabilir.

Böbrekler, mesanede idrar olarak depolanan atık ve fazla sıvıyı gidermek için kanı filtreler. Sıvı alımı ile idrar atılımı arasındaki denge, vazopressin veya antidiüretik hormon (ADH) adı verilen bir hormonla kontrol edilir. ADH böbrekleri, suyun bir kısmını kan dolaşımına emerek idrarı konsantre etmeye yönlendirir. Normal olarak, bir kişinin sıvı alımı düşük olduğunda veya çok fazla sıvı kaybedildiğinde (örneğin terleme yoluyla), kandaki ADH seviyeleri, böbreklere daha az idrar yapmalarını söyler. Sıvı alımı yeterli olduğunda, daha düşük ADH seviyeleri böbreklere daha fazla idrar yapmalarını söyler.

AVPR2 veya AQP2 genlerindeki mutasyonlar böbreklerin ADH’den gelen sinyallere cevap vermesini önler. Kronik böbrek hastalığı, bazı ilaçlar ve diğer faktörler de böbreklerin bu hormona cevap vermesini engelleyebilir. Sonuç olarak, böbrekler gerektiği gibi suyu emmezler ve vücut aşırı miktarda idrar yapar. Su dengesindeki bu problemler, nefrojenik diabetes insipidusun karakteristiğidir.

Kalıtım Modeli

Nefrojenik diabetes insipidus, AVPR2 genindeki mutasyonlardan kaynaklandığı zaman, durumun X’e bağlı bir kalıtım şekli vardır. AVPR2 geni, iki cinsiyet kromozomundan biri olan X kromozomunda bulunur. Erkeklerde (sadece bir X kromozomu olan), her hücrede genin değiştirilmiş bir kopyası hastalığa sahip olmak için yeterlidir. Kadınlarda (iki X kromozomu olan), genellikle hastalığa neden olan genlerin her iki kopyasında mutasyona sahip olmaktadırlar. Bununla birlikte, AVPR2 geninin tek bir mutasyona uğramış kopyasını taşıyan bazı kadınlar, poliüri ve polidipsi dahil olmak üzere, nefrojenik diabetes insipidus özelliklerine sahiptir. X’e bağlı kalıtımın bir özelliği, babaların X’e bağlı özellikleri oğullarına geçirememeleridir.

Nefrojenik diyabet insipidus AQP2 genindeki mutasyonlardan kaynaklandığı zaman, otozomal bir resesif veya daha az yaygın olarak otozomal dominant kalıtım paternine sahip olabilir. Otozomal resesif kalıtımda, her hücrede genin her iki kopyası da mutasyonlara sahiptir. Otozomal resesif hastalığı olan bir bireyin ebeveynlerinin her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak bunlar genellikle durumun belirtilerini ve semptomlarını göstermezler. Otozomal dominant kalıtımda, her hücrede AQP2 geninin bir mutasyona uğramış kopyası bozukluğa neden olmak için yeterlidir.