LIPA Geni Nedir?

LIPA Geni: Lipaz A, Lizozomal Asit Tipi

İçindekiler

Normal Fonksiyon

LIPA geni içerdiği genetik şifreler sayesinde lizozomal asit lipaz enzim molekülünün sentezi için talimatlar vermektedir. Bu enzim molekülü lizozom organelinde ve çevresinde yer almaktadır. Lizozomal asit lipaz enzim molekülü trigliseritler ve kolesteril esterler gibi yağ moleküllerini parçalamaktadırlar. Kolesteril ester molekülleri, birbirine bağlanmış iki lipit molekülünden, bir adet kolesterolden ve bir adet yağ asidi molekülünden meydana gelmektedir. Lizozomal yağ asidi lipaz enzim molekülü kolesterolü yağ asidi molekülünden ayırmaktadır.Trigliseritler, enerji metabolizmasında kullanılan, yağ asitlerine bölünebilen ve depolanan moleküllerdir. Bu süreçlerden sentezlenen lipit molekülleri vücutta metabolize edilmek için kullanılmaktadır ya da uzaklaştırılmak için karaciğere taşınmaktadır.

Sağlık Koşullarına Bağlı Genetik Değişiklikler

Lizozomal Asit Lipaz Eksikliği

LIPA geninde yaklaşık 60 mutasyon, lizozomal asit lipaz eksikliği ile ilişkilendirilmiştir. Bu durum hücrelerde ve dokularda zararlı miktarlarda lipit birikmesine neden olmaktadır. LIPA geninde genetik modifikasyonlar sonucu meydana gelen kalıtsal gen mutasyonları ya da gen kusurları fonksiyonel lizozomal asit lipaz eksikliğine neden olmaktadır. Meydana gelen bu durumun ciddiyeti enzimin mevcudiyetine ve fonksiyonuna bağlı olmaktadır. Enzim molekülünün tamamen eksikliği bebeklik döneminde ortaya çıkmaktadır ve ölümcül olmaktadır. Bir miktar enzim aktivitesi kalan bireylerde, enzim aktivitesinin miktarı genellikle durumun ciddiyetini belirlemektedir.

Çocuklukta ya da daha sonra meydana gelen lizozomal asit lipaz eksikliğinin yarısında gen mutasyonları genin işleyiş ya da kullanılma şeklini bozmaktadır. Ekleme yeri mutasyonu olarak isimlendirilen bu özel mutasyon ya da kusur, genin ekzon 8 olarak adlandırılan ve IVS8-1G>A olarak gösterilen bir alanının yakınında nükleotid adenin yerine DNA yapı taşı olan nükleotid guaninini modifikasyona uğratmaktadır. Bu genin her iki mutajenik kopyasına sahip olan bireyler LIPA geninin sadece % 5 fonksiyonuna sahip olmaktadırlar.

Lizozomal asit lipaz enzim molekülünün işleyişinin bozulması sonucunda hücrelerde ve dokularda anormal lipit birikimi gözlemlenmektedir. Vücudun bu lipitlerin parçalanmasından kolesterol üretememesi, alternatif kolesterol üretim yöntemlerinin artmasına ve kandaki kolesterol seviyelerinin normalden daha yüksek olmasına neden olmaktadır. Metabolize edilmemiş fazla lipit molekülleri karaciğer organına taşınmaktadır. Karaciğere taşınan bu lipit moleküllerinin parçalanma süreci tam teşekküllü gerçekleşemeyeceği için vücuttan atılamayıp karaciğerde birikmekte ve bunun sonucunda da karaciğer hastalıkları meydana gelmektedir. Lipitlerin bu denli hücrelerde ve dokularda anormal birikmesi sonucunda organlarda fonksiyon kaybına ve lizozomal asit lipaz eksikliği belirti ve semptomlarına neden olmaktadır.