Coronavirüs Nedir? Nasıl Korunmalıyız?

İçindekiler

Coronavirüs Nedir?

Coronavirüsler (CoV), soğuk algınlığından tutun da Orta Doğu Solunum Yolları Sendromu (MERS-CoV) ve Şiddetli Akut Solunum Yolları Sendromu (SARS-CoV) gibi çok daha ciddi hastalıklara neden olabilen büyük bir virüs ailesidir. Coronavirüsler, develer, yarasalar ve insanlar arasında yaygın olarak bulunan, solunum yolları, gastrointestinal sistem, hepatik ve nörolojik hastalıklara neden olabilen zarflı RNA virüsleridir. Alfa, beta, gama ve delta olmak üzere dört alt grubu bulunmakta olan bu virüslerin bazıları çok az sıklıkla da olsa hayvanlardan insanlara bulaşmakta (zoonotik) ve insanda enfeksiyon etkeni olabilmektedirler. Günümüzde bilinen yedi adet enfektif coronavirüs vardır. Bunlardan 229E (Alfa coronavirüs), NL63 (Alfa coronavirüs), OC43(Beta coronavirüs) ve HKU1 (Beta coronavirüs) insanda en sık enfeksiyon nedeni olanlar olup immündüşkünlerde üst ve alt solunum yollarında enfeksiyona neden olmaktadırlar. Diğer 3 Coronavirüs ise yakın geçmişte tanımlanmış olup salgınlara neden olmuşlardır.

Coronavirüs Tipleri Nelerdir?

SARS-CoV: 2002 yılında yine yeni bulunan 2019-nCoV gibi Çin’de tanımlanmıştır. Ciddi akut solunum yolları sendromuna (SARS) neden olarak 2002-2003 yıllarında dünya genelinde salgın oluşturmuş 8098 kişinin hastalanmasına ve bunların 774’ünün ölümüne neden olmuştur.

MERS-CoV: 2012 yılında Suudi Arabistan’da tanımlanmış ve bugüne kadar dünya genelinde birçok yerde görülmüştür. Orta Doğu solunum yolları sendromuna (MERS) neden olarak, bilinen rakamlara göre günümüz 2019 mayıs ayına kadar 2442’den fazla kişiyi enfekte etmiş ve bunların 800’e yakınının ölümüne neden olmuştur.

2019-nCoV: 2019’un aralık ayında Çin’in Wuhan şehrinde insanlarda pnömoni etkeni olarak tanımlanmıştır.

Yeni Coronavirüs ilk defa 29 Aralık 2019’da Wuhan şehrindeki deniz ürünleri ve canlı hayvan satan bir pazarda çalışan 4 personel ve o gün içerisinde pazarı ziyaret eden birçok kişide pnömoni tespit edilmesiyle görülmüştür.

Virüs Nasıl Yayıldı?

31 Aralık 2019’da Çin Hastalık Kontrol Ve Önleme Merkezi (Chinese CDC) Wuhan şehri sağlık yetkililerine eşlik etmek, epidemiyolojik ve etiyolojik bir soruşturma yürütmek için hızlı bir müdahale ekibi göndererek araştırma başlatmıştır. Pnömonili hastalardan alınan örneklerin incelenmesiyle virüsün coronavirüs ailesinden olduğu ve SARS-CoV ile %70 benzerlik gösterdiği bildirilerek 2019-nCoV adı verilmiştir. Coronavirüsler belirttiğimiz gibi hayvanlar arasında yaygın olarak dolaşmaktadırlar lakin zaman içinde bu virüsler değişime uğrayarak insana bulaşma yeteneği kazabilmektedirler.

Salgın olmasındaki en önemli faktör virüslerin değişime uğrayarak insandan insana bulaşma yeteneğini kazanmasıdır. Wuhan’da görülen bu olayda da ilk olarak hastalığın hayvanlardan insana bulaştığı ardından insan-insan arası bulaşlarla sağlık çalışanlarını da enfekte ederek geniş bir kitleye yayıldığı düşünülmektedir. İnsan-insan bulaş düşüncesinin temeli ise daha sonra görülen vakaların bahsedilen deniz ürünleri ve canlı hayvan pazarıyla bağlantısı olmaması ve hastalarla ilgilenen sağlık çalışanlarında hastalığın görülmesidir. Şu ana kadar 15’den fazla sağlık çalışanı bu virüsle enfekte olmuştur. Hastalık 2 ile 15 gün süren kulukça süresinin akabinde yüksek ateş, kuru öksürük ve nefes darlığı ile seyretmektedir.

Hastalığı ağır geçiren ve ölen kişilerin çoğu ileri yaştaki, altta yatan hastalığı bulunan kişilerdir.“ A Novel Coronavirus from Patients with Pneumonia in China,2019” adlı çalışmada 3 hastanın verileri paylaşılmıştır. 1 numaralı hasta 49 yaşında kadın, 2 numaralı hasta 61 yaşında yaşlı erkek, 3 numaralı hasta ise 32 yaşında genç bir erkektir. 1 ve 3 numaralı hastalar 16 Ocak 2020’de taburcu edilirken 3 numaralı hastada başvurusunun ardından 7 gün sonra solunumsal distress gelişmiş ve hasta mekanik ventilasyona bağlanmıştır (görsel 1). 9 Ocak 2020’de 2 numaralı 61 yaşındaki sıradan bir müşteri olarak virüse maruz kalan erkek hasta ex olmuştur (ölmüştür). Çalışmada ve vakalardaki ölüm oranlarına baktığımızda yaş ve altta yatan hastalık kriteri mortalite oranını ciddi oranda arttırmaktadır.

Virüsün Tanı Metotları

Tanı metodu olarak yetkililer bronkoalveoler lavaj sıvısı dahil olmak üzere 4 farklı alt solunum yolu örneğini Wuhan’da virüs tespit edildiği tarih dolaylarında Huanan Deniz Ürünleri Pazarında bulunan veya Wuhan’daki nedeni bilinmeyen pnömoni tanısı alan tüm hastalardan almayı tercih etmişlerdir. Kontrol örnekleri olarak Pekin’deki hastanelerinde pnömoni tanısı almış kişilerden 7 adet bronkoalveoler lavaj sıvı alınmıştır. Tanı testleri olarak PCR’ı; araştırmalar için ise ek olarak elektron mikroskobu ile görüntülemeyi de kullanmışlardır. Yukarıda bahsettiğimiz 3 hastanın verilerinin paylaşıldığı araştırmada insan solunum yolu epitel hücresine virüsü enfekte ederek elektron mikroskobu ile sitopatik etkisi gözlenmeye çalışılmıştır (görsel 2). Elektron mikroskobisinde çapı 60-140 nm arasında değişkenlik gösteren genellikle sferik yapıda nadiren pleomorfizm gösteren virüs görünmekle beraber sitoplazmada inklüzyon cisimcikleri izlenmektedir (görsel 3).

Virüs yakın temas (<1metre), havayolu sekresyonlarıyla hapşırma ve öksürmeyle, damlacık yoluyla bulaş sağlamaktadır.

Wuhan’da salgının yayılımını engellemek için tüm giriş çıkışlar kapatılmış ve Wuhan’da yaşayan milyonlarca kişi şehre hapsedilmiş durumdadır. Özellikle’de Çin halkı için çok önemli bir kutlama olan Çin Yeni Yılının kutlanması da kutlanamayacaktır. Wuhan’da yapılan röportajların birinde: Malzeme bilimcisi Fei Chen “Yeni Coronavirüs gerçekten çok hızlı ve çok şiddetli yayıldı, şehir karantinaya alındığından beri Wuhan çok sessiz. Sokak neredeyse bomboş dışarı çıkan birkaç insan ise sadece cerrahi maskelerle gezebiliyor.” Dedi. “Wuhan Scientist: What it’s like to be on lockdown” adlı makalede yapılan röportajlarda Wuhan’daki durumun ne kadar güç ve zor olduğunu görmek gayet mümkündür.

Korunmak İçin Neler Yapmalıyız?

Şu anda 2019-nCoV enfeksiyonunu önleyecek bir aşı yoktur.
Enfeksiyonu önlemenin en iyi yolu virüse maruz kalmaktan kaçınmaktadır.
Ellerinizi en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla iyice yıkayınız.
Gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza yıkanmamış ellerle dokunmayınız.
Hasta olan kişilerle temas etmekten kaçınız.
Hasta hissettiğinizde muhakkak evde kalınız.
Öksürüğünüzü ve Hapşırığınızı bir mendille örterek havaya solunum yolu sekresyonlarınızı bulaştırmaktan sakınınız.
Sık kullanılan nesne ve yüzeyleri temizleyiniz ve dezenfekte ediniz.

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye’de şimdiye kadar görülmeyen 2019-nCoV virüsünün bulaşmasını engellemek için birçok önlem aldı. Bakan Koca, Dünya Sağlık Örgütü’nün Türkiye için termal kamera tedbirini daha önermeden önce geçen haftadan itibaren Çin’den gelen bütün yolculara termal kamerayla tespit etme uygulamasını devreye koyduklarını dile getirdi, bugüne kadar termal kamerayla şüpheli olarak tespit ettikleri yani ateşi olan herhangi bir yolcu bulunmadığını belirtti.

Bulaşın görüldüğü ülkelerin genelinde karantina bölgeleri kuruldu. Görülen ülke ve vaka sayıları tabloda verilmiştir.

Virüsün Görüldüğü Yerler

ÇİN ANAKARASI	Vaka	Ölüm	Notlar	Link
Hubei province (Wuhan dahil)	3,554	125	671 ağır, 228 kritik	Source
Guangdong province	272	0		Source
Zhejiang province	296	0	42 ağır	Source
Chongqing	147	0	15 ağır, 4 kritik	Source
Hunan province	221	0	38 ağır	Source
Anhui province	152	0		Source
Beijing	102	1		Source
Shanghai	96	1	3 kritik	Source
Henan province	206	2	32 ağır, 2 kritik	Source
Sichuan province	108	0	3 kritik	Source
Shandong province	130	0		Source
Guangxi Region	58	0	5 ağır	Source
Jiangxi province	109	0	11 ağır	Source
Fujian province	84	0	12 ağır, 2 kritik	Source
Jiangsu province	99	0	1 ağır	Source
Hainan province	43	1	9 ağır	Source
Liaoning province	39	0	8 ağır	Source
Tianjin	27	0	17 ağır	Source
Shaanxi province	56	0		Source
Yunnan province	55	0	5 ağır, 1 kritik	Source
Heilongjiang province	37	1	4 ağır	Source
Guizhou province	9	0	1 ağır	Source
Jilin province	9	0		Source
Xinjiang	13	0	4 ağır	Source
Ningxia Region	12	0		Source
Hebei province	48	1	4 ağır	Source
Gansu province	24	0	3 ağır	Source
Shanxi province	27	0	2 ağır	Source
Inner Mongolia	16	0	1 ağır, 1 kritik	Source
Qinghai province	6	0	Hepsi Stabil	Source
TOPLAM	6,055	132

BÖLGELER	Vakalar	Ölümler	Notlar	Link
Hong Kong	8	0		Source
Taiwan	8	0		Source
Macau	7	0		Source
TOPLAM	23	0

ULUSLARARASI	Vakalar	Ölümler	Notlar	Link
Tayland	14	0		Source
Singapur	10	0	Stabil	Source
Fransa	4	0	1 ciddi	Source
Malezya	7	0	Stabil	Source
Japonya	7	0		Source
Güney Kore	4	0		Source
A.B.D	5	0		Source
Vietnam	2	0	Stabil	Source
Nepal	1	0		Source
Avustralya	7	0	Stabil	Source
Kanada	3	0		Source
Kamboçya	1	0		Source
Sri Lanka	1	0		Source
Almanya	4	0		Source
BAE	4	0	Stabil	Source
TOPLAM	74	0