in

IDH2 Geni Nedir?

IDH2 Geni: Normal Fonksiyon, Genetik Değişikliklere Bağlı Sağlık Koşulları ve Diğer İsimler

İçindekiler

IDH2 Geni: İzositrat Dehidrojenaz (NADP(+)) 2, Mitokondriyal

Normal Fonksiyon

İzositrat dehidrojenaz 2 şeklinde isimlendirilmiş bir çeşit enzimin oluşturulmasına yönelik direktifler IDH2 geni tarafından verilir. Hücre içerisinde enerji üretmekle yükümlü olan mitokondri organelinde izositrat dehidrojenaz 2 enzimi bulunur. Bu enzim,  mitokondri içerisinde hücrenin etkinliğini gerçekleştirebilmesi için gerekli olan enerji üretiminin sağlandığı reaksiyonlarda rol oynar. İzositrat dehidrojenaz 2 enziminin özgül görevi, izositrat isimli bir bileşiğin 2-ketoglutarat isimli başka bir bileşiğe dönüşümünü sağlamaktır. Ek olarak, bir grup enzim de 2-ketoglutarat bileşiğini enerji üretmek adına daha çok işlerler. Bu dönüşüm reaksiyonu sayesinde pek çok hücresel faaliyet için gerekli ve hücreye zararlı olan reaktif oksijen türleri ismi verilmiş moleküllerden korunmasına yardımcı NADPH molekülü üretilir.

Genetik Değişiklikler ile İlişkili Sağlık Koşulları

2-Hidroksiglutarik Asidüri

IDH2 geni üzerinde gelişen en az iki gen mutasyonu sonucunda D-2-hidroksiglutarik asidüri  tip II olarak isimlendirilmiş bir çeşit 2-hidroksiglutarik asidüri rahatsızlığı meydana gelir. Bu rahatsızlık, yaşamın erken evrelerinde başlayıp beyinde gitgide artan bir hasardan kaynaklı olarak görülen belirli semptomlar ile nitelendirilir.

D-2-hidroksiglutarik  tip II rahatsızlığından etkilenen bireylerin vücuttaki bütün hücrelerinde bu rahatsızlığa sebebiyet veren mutasyon bulunur. Gelişen mutasyonlar nedeniyle izositrat dehidrojenaz 2 enziminin normal durumlarda gerçekleştirdiği izositrat bileşiğinin 2-ketoglutarat bileşiğine dönüşüm reaksiyonu önlenir. Buna karşılık olağandışı fonksiyon gösteren farklılaşmış enzim, D-2-hidroksiglutarat bileşiğini üretme görevini üstlenir. Herhangi bir genetik değişiklik, enzimin öncekinden farklı bir fonksiyon kazanması ile sonuçlanıyorsa ‘işlev kazandırıcı mutasyon’ olarak adlandırılır.

D-2-HGA tip II rahatsızlığına sahip bireylerde D-2-hidroksiglutarat bileşiği, hücreler içerisinde olağandışı bir şekilde birikir. D-2-hidroksiglutarat bileşiğinin hücreler içerisinde çok fazla seviyelerde bulunması hücrelere zarar verebileceği gibi hücre ölümü ile dahi sonuçlanabilir. Bu rahatsızlığın semptomlarının neden öncelikli olarak beyni etkilediği nöronlar olarak bilinen beyin hücrelerinin D-2-hidroksiglutarat bileşiğinin ölümcül etkileri karşısında en korunmasız hücreler olarak bilinmesi ile açıklanabilir. Ayrıca bu rahatsızlığın bu türüne sahip bireylerde aşırı büyümüş ve güçsüzleşmiş kalp bulunur. D-2-hidroksiglutarat bileşiğinin hücrelerdeki birikiminin bu durum ile ne şekilde bir bağı olduğu tam olarak anlaşılamamıştır.

Maffucci Sendromu

Birincil olarak ciltte ve kemiklerde etkisi gözlenen bir rahatsızlık olan Maffucci sendromu, IDH2 geninde gelişen mutasyonlardan kaynaklı olarak meydana gelebilir. Bu rahatsızlık, kemiklerde gelişen iyi huylu kıkırdak büyümeleri ile hemanjiyom olarak bilinen olağandışı gelişim gösteren kan damarlarının oluşturduğu morumsu ya da kırmızı renkteki büyümeler olan çoklu enkondromlar ile nitelendirilir.

Maffucci sendromu ile ilişkilendirilen mutasyonlar, somatik mutasyonlardır yani bireyin yaşamı süresince gelişim gösterirler ama kalıtsal olarak taşınmazlar. Somatik mutasyon, yalnızca bir hücrede gözlenir. Mutasyon gözlenen hücre büyüyüp bölünmeye devam ettikçe bu hücreden üretilen diğer hücreler de aynı mutasyonu taşırlar. Bu sendromda gelişen mutasyonun doğum öncesi erken gelişim sürecinde bir hücrede gözlendiği düşünülür ve mutasyonlu hücreden üretilen hücreler mutasyonu taşırken vücuttaki diğer hücreler mutasyondan etkilenmez. Bu durum mozaisizm olarak adlandırılır. Enkondrom hücrelerinin bazılarında daha önce bahsedilen D-2-hidroksiglutarat bileşiği üretimi ile sonuçlanan işlev kazanımı mutasyonları olarak adlandırılan IDH2 gen mutasyonları saptanmıştır. Buna rağmen bu bileşiğin olağandışı ölçüde birikimi ile bu rahatsızlığın semptomlarının nasıl bir ilişkisi olduğu tam anlamıyla anlaşılamamıştır.

Ollier Hastalığı

IDH2 geninde gelişim gösteren mutasyonlar, Maffucci sendromuna benzeyen fakat kan damarı anormallikleri bulundurmayan bir rahatsızlık olan Ollier hastalığı ile de sonuçlanabilir.

Tıpkı Maffucci sendromundaki gibi, Ollier hastalığına sebebiyet veren IDH2 gen mutasyonları somatik işlev kazanımı mutasyonları olup erken gelişim sürecinde ortaya çıkarlar ve mozaisizm ile neticelenirler. Ollier hastalığından etkilenen bireylerin enkondrom hücrelerinde IDH2 gen mutasyonları saptanmasına rağmen mutasyonların bu hastalığın belirtileri ile ne gibi bir bağı olduğu açık değildir. Bununla birlikte IDH2 gen mutasyonlarının bu rahatsızlıklara ne şekilde yol açtığı belirsizdir.

Kolanjiokarsinom

Başlığın üzerine tıklayarak Kolanjiokarsinom rahatsızlığına ilişkin bilgilere ulaşabilirsiniz.

Sitogenetik Olarak Normal Akut Miyeloid Lösemi

Sitogenetik olarak normal akut miyeloid lösemi şeklinde isimlendirilmiş bir çeşit kan kanseri olan bireylerin bazılarında IDH2 geninde gelişen gen mutasyonları saptanmıştır. Akut miyeloid lösemi rahatsızlığında büyük ölçüde kromozomal anormallikler gözlenebilirken meydana gelen vakaların yarısında bu anormallikler gözlenmez. Bu vakalar sitogenetik olarak normal akut miyeloid lösemi olarak adlandırılır. Bu rahatsızlığa sahip bireylerin %20’sine yakınında IDH2 geninde gelişen gen mutasyonu görülür.

Sitogenetik olarak normal akut miyeloid lösemi rahatsızlığında görülen IDH2 gen mutasyonları somatik mutasyonlardır. Bu mutasyonlar, kanserleşmiş ve kalıtsal özellikte olmayan hücrelerde bulunurlar. Gelişen mutasyonlar sonucunda izositrat dehidrojenaz 2 enziminin amino asitlerinde farklılaşmalar meydana gelir. Bu rahatsızlığa sebebiyet veren gen mutasyonları da işlev kazanımı mutasyonlarıdır. Mutasyonlar nedeniyle izositrat dehidrojenaz 2 enzimi olağandışı derecede D-2-hidroksiglutarat bileşiği üretir. Yapılan araştırmalar, D-2-hidroksiglutarat bileşiğinin fazlalaşmasının, gelişimini tamamlamamış bir hücrenin tipinin belirleneceği sürece etkisinin olduğunu ortaya koymuştur. Gelişimini tamamlamamış, somatik IDH2 gen mutasyonlarını barındıran kan hücreleri olağan şekilde gelişen hücreler olmak yerine kanserli hücreler haline gelirler ve kontrolsüz bir şekilde bölünmeleri sonucunda sitogenetik olarak normal akut miyeloid lösemi rahatsızlığının gelişiminde pay sahibi olurlar.

Birincil Miyelofibroz

Başlığın üzerine tıklayarak Birincil Miyelofibroz rahatsızlığına ilişkin bilgilere ulaşabilirsiniz.

Diğer Kanserler

IDH2 geninde gelişim gösteren somatik mutasyonlar, gliyoma şeklinde isimlendirilmiş beyin urlarının da içinde bulunduğu çeşitli  kanser türleri ile bağdaştırılmıştır. Bununla birlikte birincil miyelofibroz olarak bilinen kemik iliğinin fonksiyonelliği ve yeni kan hücrelerinin üretimi üzerinde etkisi olan bir rahatsızlık ile de bu mutasyonlar arasında ilişik kurulabilir.

Daha önce bahsedilen rahatsızlıklarda görülen genetik değişiklikler gibi bu kanserlere neden olan IDH2 gen mutasyonları da olağandışı derecede D-2-hidroksiglutarat bileşiği üretimi ile sonuçlanan işlev kazanımı mutasyonlarıdır. Sitogenetik olarak normal akut miyeloid lösemi rahatsızlığında olduğu gibi bu bileşik, gelişimini tamamlamamış olan hücrelere etki ederek olgun halde olmayan hücrelerin çok fazla üretilmesine ve de tümör oluşumuna yol açar. IDH2 gen mutasyonlarının neden spesifik olarak belirli kanser türlerine sebebiyet verdiği belirsizdir.

Bu Genin Diğer İsimleri

  • D2HGA2
  • ICD-M
  • IDH
  • IDHM
  • IDHP_İNSAN
  • IDP
  • IDPM
  • İzositrat Dehidrojenaz 2 (NADP+), mitokondriyal
  • İzositrat Dehidrojenaz [NADP], mitokondriyal
  • mNADP-IDH
  • NADP(+)-spesifik ICDH
  • Oksalosüksinat Dekarboksilaz

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/gene/idh2/

Görsel Kaynak: https://www.rcsb.org/3d-view/ngl/6adi

Editör: Yasemin CANKAT

Ne düşünüyorsunuz?

2 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir