Glikojen Depo Hastalığı Tip III

İçindekiler

Tanım

Glikojen depo hastalığı tip III (GSDIII ya da Cori hastalığı), glikojen adlı makro molekülün hücrelerde birikmesinin sebep olduğu kalıtsal bir hastalıktır. Biriken glikojenin yapısı anormal olduğundan karaciğer ve kaslar başta olmak üzere birçok organ ve dokunun işlevlerinde bozulmaya yol açar.

GSDIII, farklı belirti ve semptomlara göre IIIA, IIIb, IIIc ve IIIId olmak üzere 4 tipe ayrılmıştır. IIIa ve IIIc tip GSD’ler genellikle karaciğer ve kasları etkiler. IIIb ve IIId ise yalnızca karaciğeri etkiler. Aynı doku ve organları etkileyen GSD tipleri arasında ayrım yapmak oldukça zordur. En yaygın GSD tipleri IIIa ve IIIb’dir.

Bebeklik döneminden itibaren, GSDIII hastası bireylerde düşük kan şekeri (hipoglisemi), kanda yüksek yağ oranı (hiperlipidemi) ve kanda karaciğer enzimlerinin artışı görülebilir. Yaş ilerledikçe, bu semptomlar çocuk hastalarda hepatomegaliye yani genişlemiş bir karaciğer gelişimine sebep olabilir. Ergenlik dönemiyle birlikte, karaciğer boyutu normale dönse de, bazı hastalar hayatlarına siroz ve karaciğer yetmezliği ile devam etmek durumunda kalabilir. Karaciğerde meydana gelen sorunlar sebebiyle hastalarda büyüme yavaş gerçekleşebilir. Bazı GSDIII hastalarının karaciğerlerinde adenom adlı iyi huylu tümörler de oluşabilir.

GSDIII hastarında hayatlarının ilerleyen dönemlerinde miyopati gibi kas problemleri görülebilir. Bu kas problemleri sadece iskelet kaslarında değil, aynı zamanda kalp kasında da meydana gelebilir. Kas tutulması, hastalar arasından çok değişiklik gösterir. İlk belirtiler genellikle çocukluk döneminde hipotoni (zayıf kas tonusu) ve hafif miyopati (kas zayıflığı) ile görülür. Yetişkinlik döneminde miyopati şiddetlenebilir. GSDIII kalp kasını da etkilediğinden, bazı kişilerde kardiyomiyopatiye yol açsa da kalp yetmezliğine yol açmaz. IIIa tipine sahip hastalarda kalp kasıyla ilgili problemler görülmez.

Sıklık

GSDIII’ün ortaya çıkma sıklığı ABD’ de 100.000 kişide 1’dir. Hastalığın Kuzey Afrikalı Yahudi kökenli popülasyonlarda görülme oranının 5.400 kişide 1 olduğu tahmin edilmektedir.

IIIa, tüm GSDIII vakalarının yüzde 85’iyle en yaygın tipidir. IIIb ise vakaların yaklaşık yüzde 15’ini oluşturur. IIIc ve IIId tipleri oldukça nadirdir ve belirtileri tam olarak bilinmemektedir. Çok az sayıda kişinin IIIc ve IIId’ye sahip olduğu düşünülmektedir.

Nedenler

GSDIII’e AGL genindeki mutasyonlar sebep olmaktadır. AGL geni glikojen budayıcı enziminin üretilmesi için gereklidir. Bu enzim, vücutta depolanan enerji kaynağı glikojenin parçalanmasından sorumludur. Öğünler arasında, vücudun enerji ihtiyacı glikojenin parçalanması ile elde edilir.

Birçok AGL gen mutasyonu,işlevsiz glikojen budayıcı enzim üretilmesine sebep olur. Bu mutasyonlar genellikle GSD’nin IIIa ve IIIb tiplerine yol açar. IIIc ve IIId’ye yol açan mutasyonların, işlevi azaltılmış bir enzimin oluşumuna sebep olduğu tahmin edilmektedir. AGL mutasyonlarının tamamı, anormal ve kısmen parçalanmış glikojen moleküllerinin hücre içinde depolanmasına yol açar. Anormal glikojen birikimi de doku ve organlara, özellikle karaciğer ve kaslara, zarar vererek GSDIII’ün belirti ve semptomlarını meydana getirmektedir.

Kalıtım Modeli

GSDIII, otozomal çekinik bir modelde kalıtsaldır. Her hücrede genin her iki kopyasının da mutasyonlu olması bu duruma yol açar. Otozomal çekinik hastalığı olan bir kişinin ebeveynleri mutasyonlu genin bir kopyasını taşımakla birlikte, hastalığın belirti ve semptomlarını göstermezler.