in

AğlamaklıAğlamaklı ŞaşkınŞaşkın EntellektüelEntellektüel ÇalışkanÇalışkan

Otoimmün Lenfoproliferatif Sendromu (ALPS)

İçindekiler

Tanım

Otoimmün lenfoproliferatif sendromu (ALPS) vücudun immün sistem hücrelerinin (lenfositler) sayısını gerektiği gibi düzenleyemediği kalıtsal bir bozukluktur. ALPS anormal fazla sayıda lenfosit üretimiyle karakterizedir. Aşırı lenfosit birikimi lenf düğümlerinin, karaciğerin ve dalağın büyümesine (lenfadenopati, hepatomegali, splenomegali) sebep olur.

Ayrıca, otoimmün bozukluklar da otoimmün lenfoproliferatif sendromunda yaygındır. Otoimmün bozukluklar bağışıklık sistemi arızalandığında ve vücudun kendi doku ve organlarına saldırdığında ortaya çıkar. Otoimmün lenfoproliferatif sendromu ile ilişkili otoimmün bozuklukların çoğu, kan hücrelerini (Görsel 1) hedef alır ve onlara hasar verir. Örnek olarak, bağışıklık sistemi kırmızı kan hücrelerine (otoimmün hemolitik anemi) (Görsel 2), beyaz kan hücrelerine (otoimmün nötropeni) ya da trombositlere saldırabilir (otoimmün trombositopeni). Daha az yaygın olarak, ALPS’ye sahip insanlarda diğer organ ve dokulara etki eden otoimmün bozukluklar meydana gelir. Bu bozukluklar böbreklere (Görsel 3), karaciğere (Görsel 4), gözlere (Görsel 5) ya da sinirlere zarar verebilir (glomerulonefrit, otoimmün hepatit, üveit, gullian-barre sendromu). Cilt problemleri, genellikle döküntü ve kurdeşen (ürtiker) de ALPS’de oluşabilir. 

Görsel 1: Kan hücreleri tipleri
Görsel 1: Kan hücreleri tipleri
Görsel 2: Anemi
Görsel 2: Anemi
Görsel 3: Böbrek anatomisi
Görsel 3: Böbrek anatomisi
Görsel 4: Karaciğer
Görsel 4: Karaciğer
Görsel 5: Göz anatomisi
Görsel 5: Göz anatomisi

ALPS çeşitli belirti ve semptomlara sahip olabilir. En yaygın olarak, lemfoproliferasyon çocuklukta belirginleşir. Lenf bezlerinin ve dalağın genişlemesi sıklıkla, hastalığa yakalanmış bireylerde meydana gelir. Otoimmün bozukluklar genellikle birkaç yıl sonra, çoğunlukla hemolitik anemi ve trombositopeni durumu olarak gelişir, ayrıca Evans sendromu olarak da adlandırılır. ALPS’nin klasik formuna sahip insanlar genellikle normale yakın bir yaşam süresine, ama genel popülasyona kıyasla immün sistem hücrelerinde çokça kanser oluşumu riskine (lenfoma) (Görsel 6) sahiptirler.

Görsel 6: Lenfoma, erişkin, evre II
Görsel 6: Lenfoma, erişkin, evre II

Bazı insanlar lenfoproliferasyon, lenfadenopati, splenomegali ve düşük kan sayımının da dahil olduğu ALPS’ninkilere benzer belirti ve semptomlara sahiptirler, ama bu belirti ve semptomların spesifik modelleri ya da genetik sebepleri farklı olabilir. Araştırmacılar bu klasik olmayan formlara sahip insanların ALPS’ye ya da farklı bir duruma sahip sayılmaları konusunda aynı düşüncede değildirler.

Sıklık

Otoimmün lenfoproliferatif sendromu (ALPS) nadir bir hastalıktır; yaygınlığı bilinmemektedir.

Nedenler

Hastalığa sahip bireylerin yaklaşık olarak %75’inde ALPS’ye FAS geninde meydana gelen mutasyonlar neden olur; bu mutasyonlar bozukluğun klasik formuyla ilişkilidir. FAS geni hücrelerin kendilerini yok etmeleri (apoptoz) (Görsel 7) ile sonlanan hücre sinyallerine dahil olan bir proteinin yapılması için talimatlar sağlar.

Görsel 7: Apoptoz süreci
Görsel 7: Apoptoz süreci

İmmün sistem bir enfeksiyon (Görsel 8) ile savaşmak için açıldığında (aktif olduğunda), büyük miktarda lenfosit üretilir. Normalde, bu lenfositler (Görsel 9) artık gerekli olmadıklarında apoptoza uğrarlar. FAS geni mutasyonu apoptozu engelleyen anormal bir proteine sebep olur. Sonuç olarak, fazla lenfositler vücut doku ve organlarında birikir ve sıklıkla onlara saldırmaya başlayarak otoimmün hastalıklara neden olur. Apoptozun engellenmesi hücrelerin kontrolsüz bölünmesine izin vererek, bu hastalığa sahip insanlarda sıklıkla oluşan lenfomalara sebep olur. 

Görsel 8: Beyaz kan hücresinin yaralanma veya enfeksiyon bölgesine göçü
Görsel 8: Beyaz kan hücresinin yaralanma veya enfeksiyon bölgesine göçü
Görsel 9: Beyaz kan hücresi türleri
Görsel 9: Beyaz kan hücresi türleri

Otoimmün lenfoproliferatif sendromunun klasik olmayan formları, bazılarının tanımlanmadığı ek genlerdeki mutasyonlardan kaynaklanmış olabilir.

Kalıtım Modeli

FAS gen mutasyonuna sahip olanların çoğunun dahil olduğu ALPS’li insanların çoğunda, bu durum her hücrede değişmiş bir genin bir kopyasının hastalığa sebep olması için yeterli olduğu anlamına gelen otozomal dominant şekilde kalıtılır. Bu durumlarda, hastalığa sahip bir birey genellikle mutasyonu hastalığa sahip bir ebeveynden kalıtır (Görsel 10). Otozomal dominant şekle sahip diğer durumlar ailelerinde hastalık geçmişi bulunmayan insanlarda erken embriyonik gelişimde oluşan yeni (doğuştan olmayan) gen mutasyonlarından meydana gelir (Görsel 11).

Görsel 10: Otozomal dominant kalıtım
Görsel 10: Otozomal dominant kalıtım
Görsel 11: Yeni (de novo) mutasyona sahip otozomal dominant kalıtım
Görsel 11: Yeni (de novo) mutasyona sahip otozomal dominant kalıtım

FAS gen mutasyonundan kaynaklanan bazı durumların dahil olduğu az sayıdaki durumda, ALPS her hücredeki bir genin her iki kopyasının mutasyona sahip olduğu anlamına gelen otozomal resesif şekilde kalıtılır. Otozomal çekinik duruma (Görsel 12) sahip bir bireyin ebeveynlerinden her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ama ebeveynler genellikle durumun belirti ve semptomlarını göstermezler.

Görsel 12: Otozomal çekinik kalıtım
Görsel 12: Otozomal çekinik kalıtım

Otoimmün lenfoproliferatif sendromu ayrıca kalıtılmayan ama onun yerine bir bireyin hayatı süresince oluşan, lenfositlerdeki bir mutasyondan da kaynaklanabilir. Bu değişiklik somatik mutasyon olarak adlandırılır.

Bu Hastalığın Diğer İsimleri

  • ALPS
  • Otoimmün lenfoproliferatif sendromu
  • Canale-Smith sendromu

Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/condition/autoimmune-lymphoproliferative-syndrome

Görsel Kaynak: http://waleshealthcare.com/method-restores-function-white-blood-cells-septic-patients/

Editör: Berfin Sucu

Ne düşünüyorsunuz?

4 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

1 Yorum