Beta Ketotiyolaz Eksikliği

İçindekiler

Tanım

Beta ketotiyolaz eksikliği vücudun “izolösin” denilen protein yapı taşını (amino asit) etkin biçimde işleyemediği bir kalıtsal hastalıktır. Hastalık ayrıca vücudun, yağların kırılması sırasında meydana gelen moleküller olan, ketonları işleyebilme yeteneğini de bozar.

Beta ketotiyolaz eksikliğinin belirtileri tipik olarak ilk 6 ay ile 24 aylık bebekler arasında ortaya çıkar. Etkilenen çocuklar kusma, susuzluk, nefes almada zorluk, aşırı yorgunluk (letarji), ve, zaman zaman, felç nöbetleri geçirir. Ketoasidotik ataklar denilen bu nöbetler bazen komaya yol açabilir. Ketoasidotik atakları sıklıkla enfeksiyonlar, yemeksiz geçen zaman dilimleri (oruç), veya protein bakımından zengin besinlerin aşırı alımı tetikler.

Sıklık

Göründüğüne göre beta ketotiyolaz eksikliği çok nadir görülür. 1 milyon yenidoğandan 1’inden azını etkilediği tahmin edilmektedir.

Nedenler

ACAT1 genindeki mutasyonlar beta ketotiyolaz eksikliğine neden olur. Bu gen hücrelerin enerji üretim merkezlerinde (mitokondri) bulunan bir enzimin yapımı için talimat sağlar. Bu enzim yağ ve proteinleri besinden kırmada elzem rol oynar. ACAT1 enzimi özellikle, birçok proteinin yapı taşı olan, izolösini ve, yağların kırılması sırasında üretilen, ketonları işlemeye yardımcı olur.

ACAT1 genindeki mutasyonlar ACAT1 enziminin etkinliğini azaltır veya yok eder. Bu enzimin yetersizliği vücudun proteinve yağları düzgün işleyebilmesini engeller. Sonuç olarak, ilgili bileşikler kanda zehirli seviyelerde birikebilir. Bu kimyasallar kanın fazla asidik hale gelmesine neden olur (ketoasidoz), ki bu vücut doku ve organlarına, özellikle de sinir sistemine hasar verir.

Kalıtım Karakteri

Bu hastalık otozomal çekinik olarak kalıtılır, bu da genin her hücredeki iki kopyasında da mutasyon var demektir. Otozomal çekinik hastalığa sahip bireyin ebeveynlerinden her biri mutasyonlu genin bir kopyasını taşır ancak kendileri tipik olarak hastalığın belirtilerini göstermezler (Şekil 1).