in

ÇılgıncaÇılgınca

ASPA Geni Nedir?

ASPA Geni: Fonksiyon, Sağlık Durumları ve Kromozomal Konum

İçindekiler

ASPA Geni: Aspartoasilaz

Normal Fonksiyonu

ASPA geni aspartoasilaz adı verilen enzimin üretilmesi emrini verir. Beyinde, bu enzim N-asetil-L-aspartik asit (NAA) adlı bir bileşiği aspartik aside (birçok proteinin yapı taşı olan bir aminoasit) ve asetik asit olarak adlandırılan başka bir moleküle ayırır.

NAA’nın üretimi ve parçalanması bir miyelin kılıfla çevrili sinir liflerinden oluşan beynin beyaz maddesini korumak için önemlidir. Miyelin kılıf, sinir liflerini koruyan ve sinir uyarılarının verimli bir şekilde iletilmesini sağlayan bir örtüdür. NAA’nın kesin işlevi belirsizdir. Araştırmacılar miyelin kılıfın üretiminde rol oynadığından şüpheleniyorlardı ancak son çalışmalar NAA’nın bu işleve sahip olmadığını gösteriyor. Enzim bunun yerine su moleküllerinin sinir hücrelerinden (nöronlar) taşınmasında rol oynayabilir.

Genetik Değişiklikler İle İlgili Sağlık Durumları

Canavan Hastalığı

ASPA genindeki 80’den fazla mutasyonun beyin gelişimini etkileyen nadir görülen kalıtsal bir hastalık olan Canavan hastalığına neden olduğu bilinmektedir. Araştırmacılar bu durumun iki ana formunu tanımlamışlardır: en yaygın ve en ağır şekli olan yenidoğan (infantil) Canavan hastalığı ve hafif  (genç) Canavan hastalığı. Yenidoğan / infantil forma neden olan ASPA gen mutasyonları, aspartoaçilazın aktivitesini ciddi şekilde etkiler, NAA’nın parçalanmasını önler ve bu maddenin beyinde yüksek seviyelerde birikmesine izin verir. Hafif / genç formuna neden olan mutasyonların enzimin aktivitesi üzerinde daha hafif etkileri vardır ve bu da NAA’nın daha az birikmesine neden olur.

Beyindeki NAA fazlalığı Canavan hastalığının belirti ve semptomları ile ilişkilidir. Araştırmalar NAA’nın uygun şekilde yıkılmaması durumunda ortaya çıkan kimyasal dengesizliğin sinir sisteminde miyelin kılıfın oluşumunu engellediğini göstermektedir. NAA birikimi aynı zamanda mevcut miyelin kılıfların aşamalı olarak tahrip olmasına yol açmaktadır. Koruyucu örtüsü olmayan bu sinirler, normal beyin gelişimini bozarlar.

Canavan hastalığı tüm etnik kökenlerden insanlarda görülürken, en çok Eskenazi (doğu ve orta Avrupa) insanlarında görülür. İki spesifik ASPA gen mutasyonu Eskenazi Yahudi kökenli insanlarda hastalığın hemen hemen tüm durumlarına neden olur. Bu mutasyonlardan birinde aminoasit glutamik asid, enzimin 285. pozisyonundaki aminoasit alanin ile yer değiştirir (Glu285Ala veya E285A olarak yazılmıştır). Bu genetik değişim fonksiyonel aspartoaçilaz miktarını büyük ölçüde azaltır. Tyr231Ter veya Y231X olarak yazılan diğer mutasyon protein üretimini erken durdurur ve enzimin anormal derecede küçük işlevsel olmayan bir versiyonuna yol açar.

Farklı bir ASPA gen mutasyonu Eskenazi Yahudi kökenli olmayan insanlarda yaygındır. Bu mutasyonda, aspartoaçilazın 305 pozisyonundaki aminoasit alanin, aminoasit glutamik asit ile yer değişir (Ala305Glu veya A305E olarak yazılmıştır). Bu mutasyon ayrıca enzimin işlevsel olmayan bir versiyonunun üretilmesine de yol açar.

Bu Genin Diğer İsimleri

  • ACY2
  • ACY2_İNSAN
  • aminoasilaz 2
  • aminoasilaz II
  • ASP
  • N-asil-L-aspartat amidohidrolaz

Kaynak:  https://ghr.nlm.nih.gov/gene/ASPA

Editör: Meryem Melisa KAR

Ne düşünüyorsunuz?

3 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

1 Yorum