Alopesi Areata

İçindekiler

Tanım

Alopesi areata, kellik anlamına gelen ‘’alopesi’’ ve yamalı saç dökülmesine işaret eden ‘’areata’’ kelimelerinden türemiş; saç dökülmesine yol açan yaygın bir hastalıktır.

Alopesi areata hastalarının çoğunda, saç yuvarlak kısımlar halinde parça parça dökülür. Bu dökülme genellikle kafadaki saçlı deride meydana gelse de nadiren vücudun diğer kısımlarını da etkileyebilir. Alopesi totalis tüm kafa derisini, alopesi universalis ise tüm vücudu etkileyen alopesi tipleridir. Nadir de olsa, farklı saç dökülmesi modellerine sahip alopesi areata türleri de vardır.

Alopesi areata yaygın olarak en çok ergenlik ve erken yetişkinlik döneminde görülse de, tüm yaş gruplarını etkileyen bir bozukluktur. Saç dökülmesi haftalar içinde meydana gelir; dökülen saçların yerine yenileri çıkabilir ama onlar da tekrar dökülebilir. Bu öngörülemeyen döngü senelerce sürebilir.

Hastalığın sebep olduğu saç dökülmesi ağrılı bir süreç değilse de, kişinin yaşam kalitesini ve psikolojisini olumsuz etkileyebilir. Saç dökülmesinin yanında tırnak problemleri görüldüğü gibi; depresyon, kaygı bozukluğu gibi psikolojik rahatsızlıklara da sebep olabilir.

Sıklık

Alopesi areata, ABD’de her 500 ila 1000 kişiden birini etkiler. Alopesi areata, androgenetik alopesiden (erkeklerde erkek tipi, kadınlarda kadın tipi kellik) sonra en sık görülen ikinci alopesi formudur. Her etnikten ve cinsiyetten bireyi etkileme ihtimali eşittir.

Nedenler

Alopesi areatanın nedenleri karmaşıktır ve tam olarak aydınlatılamamıştır. Saç, deri ve bağışıklık sisteminde etkili genetik faktörlerin diğer faktörlerle kombinasyonlarının hastalığa neden olduğu düşünülmektedir.

Normal şartlarda, bağışıklık sistemi organizmayı bakteri ve virüs gibi yabancı istilacılardan onları tanıyıp temizleyerek korur. Otoimmün bozukluğa sahip bireylerde ise, bağışıklık sistemi organizmanın kendi dokularına saldırır. Alopesi areatada da, nedeni bilinmese de, bağışıklık sistemi saç köklerini hedef alarak saç büyümesini engeller. Bu durum köklere kalıcı zarar vermediği için saçlar daha sonra yeniden çıkabilir.

Alopesi areata ile bağlantılı genlerin çoğu immün yanıtta görevli genlerdir. Bunlar insan lökosit antijeni (HLA) kompleksi ailesine ait genlerdir. HLA kompleksi, bağışıklık sisteminin, organizmanın kendi proteinlerini istilacı organizmaların proteinlerinden ayırt etmesini sağlar. HLA genlerindeki bazı değişimler de, saç foliküllerini hedef alarak bu hastalığa yol açan anormal immün yanıtına sebep olabilir. İnflamasyonu da içeren birkaç gen gibi HLA kompleksi dışındaki bazı bağışıklık genleri de hastalıkla ilişkilendirilmiştir.

Alopesi areata ile ilgili bazı genetik değişiklikler, diğer otoimmün hastalıkları olan bazı kişilerde de tanımlanmıştır. Bu durum, bu hastalık grubunun bazı ortak genetik risk faktörlerini paylaşabileceğini düşündürmektedir. Vitiligo, atopik dermatit, alerjik astım, sistemik lupus eritematozus, Hashimotot tiroiditi ve Graves hastalığı gibi bazı otoimmün hastalıkları taşıma riski alopesi areatalı bireylerde daha yüksektir.

Birçok vakada, saç dökülmesini tetikleyen olgunun ne olduğu tam olarak bilinmemektedir. Hastaların çoğunda saç dökülme başlangıcının net bir açıklaması yoktur. Duygusal stres, yaralanma veya hastalık gibi çevresel faktörler hastalığı tetikleyebilir.

Kalıtım Modeli

Alopesi areatanın kalıtım modeli, birden fazla çevresel ve genetik faktörün işin içinde olduğu için belirsizdir. Hastalık riski, etkilenen kişilerin kardeş veya çocukları gibi birinci dereceden akrabalarında genel popülasyona göre daha fazladır. Alopesi areatalı kişilerin diğer otoimmün hastalıkları olan aile üyelerine sahip olma olasılığı daha fazladır.