Aicardi-Goutières Sendromu

Tanım

Aicardi-Goutières sendromu temel olarak beyni, bağışıklık sistemini ve deriyi etkileyen bir hastalıktır.

Aicardi-Goutières sendromlu çoğu yeni doğan bebek, hastalığın belirti ve işaretlerini göstermez. Ancak, etkilenen bireylerin %20’si, şişik karaciğer ve dalak (hepatosplenomegali), kanda yüksek seviyede karaciğer enzimleri, yaraların normal kabuklaşması için gerekli olan trombosit adlı hücrelerin eksikliği (trombositofeni) ve sinirsel anormallikler gibi özellikler ile doğar. Bu belirtilerin birleşimi genellikle bağışıklık sisteminin doğuştan (konjenital) gelen virüs kaynaklı enfeksiyonlara karşı tepkisi ile ilişkilendirilse de, bu bebeklerde enfeksiyon bulunmamıştır. Bu nedenle, Aicardi-Goutières sendromu bazen “konjenital enfeksiyon taklitçisi” olarak anılır.

Çoğu Aicardi-Goutières sendromlu birey, yaşamlarının ilk senesinde birkaç ay süren ağır bir beyin işlevsizliği nöbeti (ensefalopati) geçirir. Hastalığın bu ensefalopati döneminde etkilenen bebekler çoğunlukla asabidir ve iyi beslenmezler. Enfeksiyon bulunmaksızın aralıklarla ateşleri yükselebilir (steril humma) ve nöbet geçirebilirler. Yeni yetenekler kazanmayı durdurur ve çoktan öğrendikleri yetenekleri kaybetmeye (gelişimsel gerileme) başlarlar. Beyin ve kafatası gelişimi yavaşlar, ki bu da anormal derecede küçük baş boyutuna (mikrosefali) neden olur. Hastalığın bu evresinde, beyin ve omuriliği (merkezi sinir sistemi) çevreleyen sıvı, yani beyin-omurilik sıvısında beyaz kan hücreleri ve iltihaplar ile ilişkilendirilen diğer bağışıklık sistemi molekülleri bulunabilir. Bu anormal bulgular merkezi sinir sistemindeki iltihaplanma ve doku hasarı ile tutarlılık sağlar.

Aicardi-Goutières sendromunun enselfalopatik evresi, genellikle ağır, kalıcı sinirsel hasara yol açar. Tıbbi görüntülemeler ile beyinde beyaz madde kaybı (lökodistrofi) saptanabilir. Beyaz madde, sinirleri koruyan ve hızlı sinir iletimini sağlamlaştıran, miyelin adlı bir madde ile kaplı sinirlerden oluşur. Etkilenen bireylerde aynı zamanda beyinde anormal kalsiyum tortuları (kalsifikasyon) bulunur. Bu sinirsel hasardan dolayı, çoğu Aicardi-Goutières sendromlu birey şiddetli bilişsel gerilik yaşar. Aynı zamanda kas katılığı (spastisite), özellikle kol kaslarında görülen istemsiz kas kasılması (distoni), ve gövdede zayıf kas tonusu (hipotoni) de görülür.

Aicardi-Goutières sendromlu bazı bireyler, bağışıklık sisteminin bazı sorunlar sonucunda vücudun kendi doku ve organlarına saldırması ile ortaya çıkan, otoimmün hastalıklara özgü belirtiler gösterir. Bu belirtilerden bazıları sistemik lupus eritematoz (SLE) adlı başka bir hastalık ile çakışır. SLE’nin Aicardi-Goutières hastalarının %40’ında görülen bir belirtisi “mayasıl” adı verilen bir cilt sorunudur. Mayasıl, genellikle parmaklar, ayak parmakları ve kulaklarda beliren acı verici şiş ve kırmızı deri lezyonlardır. Mayasıla genellikle küçük kan damarlarının şişmesi ile oluşur, ve soğuğa maruz kalındığında kötüleşebilir. Görme sorunları, eklem sertliği, ve ağızda ülser iki hastalıkta da ortaya çıkabilen diğer belirtilerdendir.

Aicardı-Gourières sendromu ile ilişkilendirilen şiddetli sinirsel sorunlardan dolayı, bu hastalığa sahip çoğu birey çocukluk dönemini atlatamadan hayatını kaybeder. Ancak, hastalığın belirtilerini yaşamlarının ileri dönemlerinde gösteren veya sinirsel sorunları hafif atlatan bireyler yetişkinliğe erişebilir.

Sıklık

Aicardi-Goutières sendromu nadir bir hastalıktır. Sıklığı tam olarak bilinememektedir.

Nedenler

Aicardi-Goutières sendromuna birçok gende meydana gelen mutasyonlar neden olabilir. Bu genlerden bazıları, TREX1, RNASEH2A, RNASEH2B, ve RNASEH2C genleri, artık ihtiyaç duyulmadığında DNA ve kimyasal kuzeni RNA moleküllerinin yıkımında rol alan enzimler olan, nükleazların yapımı için emir verir. DNA ve RNA molekülleri ve parçaları protein üretiminin ilk aşamasında (transkripsyon), hücre bölünmeye hazırlanırken hücrenin genetik materyalinin kopyalanmasında (replikasyon), DNA onarımında, hücre ölümünde (apoptoz), ve diğer işlemler sırasında ortaya çıkar. Bu genlerden herhangi birinde meydana gelen mutasyonların o gen aracılığı ile üretilen nükleaz enziminin işlev eksikliğine veya anormal işleyişine neden olduğu düşünülmektedir. İhtiyaç duyulmayan DNA ve RNA hücre tarafından işgalci virüslerin DNA’sı olarak karıştırılabilir ve sonucunda çeşitli vücut sistemlerinde, ensefalopati, deri lezyonları, ve Aicardi-Goutières sendromunun diğer belirtileri ile sonuçlanan bağışıklık sistemi tepkilerini tetikleyebilir.

SAMHD1, IFIH1, ve ADAR1 gibi diğer genlerde meydana gelen mutasyonlar da Aicardi-Goutières sendromuna neden olabilir. Bu genler, bağışıklık sisteminde rol alan proteinlerin yapımından sorumludur. Bu genlerde meydana gelen mutasyonlar vücudun bağışıklık sisteminin zamansiz etkinleştirilmesine yol açar ve beyinde, deride ve diğer vücut bölgelerinde Aicardi-Goutières sendromuna özgü iltihaba bağlı hasarlar meydana gelir.

Kalıtım Modeli

Aicardi-Goutières sendromu farklı şekillerde kalıtılabilir. ADAR, TREX1, RNASEH2A, RNASEH2B, RNASEH2C ve SAMHD1 genlerindeki mutasyonlarda kaynaklanan çoğu vakada, otozomal çekinik olarak kalıtılır, yani her hücrede genin iki kopyası da mutasyonludur. Otozomal çekinik bir hastalığı olan bireyin ebeveynlerinin ikisi de mutasyonlu genin bir kopyasını taşır ancak kendileri genellikle belirti veya işaret göstermez.

Aicardi-Goutières sendromu IFIH1 genindeki mutasyonlardan veya TREX1 ya da ADAR genlerindeki ağır mutasyonlardan kaynaklandığında otozomal baskın olarak kalıtılır, yani her hücrede genin bir kopyasının mutasyonlu olması hastalığa neden olmak için yeterlidir. Bu vakalar gende meydana gelen yeni mutasyonlardan kaynaklanır ve aile geçmişinde bu hastalık olmayan bireylere görülür.

Hastalığın Diğer İsimleri

• AGS
• Aicardi-Goutieres sendromu
• Cree ensefali
• bazal gangliyon kalsifikasyonlu ensefalopati
• intrakarniyal kalsifikasyonlu ve kronik beyin-omurilik sıvısı limfositozlu ırsi yeni doğan ensefalopatisi
• psödotoksoplazmoz sendromu

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/condition/aicardi-goutieres-syndrome/

Görsel Kaynak: http://nevadabotanicalscience.com/mother-finds-faith-god-cbd-oil-treat-daughters-aicardi-syndrome/

Editör: Berfin Sucu