Spastik Parapleji Tip 15

İçindekiler

Tanım

Spastik Parapleji Tip 15 (SP Tip 15), kalıtsal spastik parapilejiler olarak bilinen genetik hastalık grubundan olan bir hastalık tipidir. Bu hastalıkta görülen fizyolojik ve morfolojik bozukluklar, kas sertliği (spastisite) ve parapileji olarak bilinen alt uzuvlardaki felç durumudur. Spastik Parapleji Tip 15 hastalığı gösterdiği semptomlar nedeniyle kompleks bir bozukluktur. SP Tip 15, dört uzvu kapsamakla birlikte aynı zamanda beyinde anormalliklere de neden olmaktadır. Bunun yanında kasların spinal kord ile ve beyinle bağlantısını sağlayan periferal sinir sisteminin de hastalıktan etkilendiği bilinmektedir. Bu hastalığa sahip bireylerde dokunmaya, sıcak-soğuğa ve sese karşı da duyarlılıkları olduğu görülmüştür. Buna göre, hastalığın periferal sinirleri daha hassas hale getirdiği söylenebilir.

SP Tip 15’in yaş aralığına bakıldığında çoğunlukla çocuklukta ve büyüme çağında ortaya çıktığı görülmektedir. Çocuklarda ve gençlerde zayıf kas tonusu (hipotoni), yürüme zorluğu, zihinsel engellilik gibi durumlar görülmektedir. Bu hastalığa sahip bireylerin beyinleri incelendiğinde her iki hemisferi birbirine bağlayan korpus kallosum’un anormal bir şekilde ince olduğu ve git gide inceldiği görülmüştür. Ayrıca serebral korteks ve serebellum gibi beynin ve beyinciğin belirli bölgelerinde nöron kaybı görüldüğü de bildirilmiştir. Serebral korteksin düşünmeyi ve duyguları, serebellumun ise hareket koordinasyonunu düzenlediği düşünüldüğünde hastalığın semptomları görülmektedir.

SP’nin bu tipine sahip bireylerde, uyuşma, karıncalanma, kollarda ve bacaklarda ağrı (duyusal nöropati), kas hareketlerinden sorumlu sinirlerin hasarı (motor nöropati), abartılı refleksler (hiperrefleksi) ve kas kaybı (amyotrofi) görülmektedir. Nadiren de olsa, SP tip 15, titreme, sertlik ve anormal yavaş hareket (bradikinezi) içeren, parkinsonizm adı verilen bir grup hareket anormalliği ile ilişkilidir.

Spastik paraplejisi tip 15 olan kişilerde görülen bir başka durum ise genellikle görmeyi bozan pigmenter makülopati adı verilen bir göz rahatsızlığı olabilir. Bu durum, net merkezi görüşten sorumlu olan makula adı verilen gözün arkasındaki dokunun parçalanmasından kaynaklanmaktadır.

Ayrıca, hastalığın seyriyle beraber, birçok insan yetişkinlikte yürüme yardımına veya tekerlekli sandalye yardımına ihtiyaç duymaktadır.

Sıklık

Spastik parapleji tip 15, kesin yaygınlığı bilinmemekle birlikte nadir bir bozukluk olarak gözükmektedir.

Nedenler

Spastik Parapleji Tip 15, ZFYVE26 geninde meydana gelen mutasyon nedeniyle oluşmaktadır. Bu gen normal işleyişinde spastizin adlı bir proteini kodlar. Bu protein, bozulmuş hücre parçalarını ve ihtiyaç dışı proteinlerin temizlenmesinden sorumlu bir imha mekanizması olan otofaji için oldukça önemlidir. Spesifik anlamda, spastizin, ihtiyaç dışı materyallerin yıkımında görev alan otofagozomların (otofajik vaküoller) oluşumundan ve olgunlaşmasından sorumludur. Spastizin ayrıca hücre bölünmesinde (sitokinez) de görev almaktadır.

ZFYVE26 geninde oluşan mutasyonlar üretilen proteinin olması gerekenden daha kısa yapıda olmasına sebep olur. Sonuç olarak otofagozomlar üretilemez, otofaji oluşamaz ve hücre içerisindeki materyallerin geri dönüşümü azalır. Oluşan gereksiz materyallerin imha edilememesi ve bu materyallerin hücrelerde birikmesi, hücre işlev bozukluğuna ve hücre ölümüne yol açar. Spastik parapleji tip 15’i oluşturan bozukluklar beyindeki ve vücudun diğer bölgelerindeki hücre kaybından sorumludur.

Kalıtım Modeli

Hastalığın kalıtsal altyapısı, otozomal resesif bir modelde kalıtılır. Bu durum, her hücredeki genin her iki kopyasının da mutasyona sahip olduğu anlamına gelmektedir. Otozomal resesif bir duruma sahip bir bireyin ebeveynlerinin her biri, mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak tipik olarak durumun semptomlarını göstermezler.