Sinir Sistemi Hastalıkları

Sinir Sistemi Nedir?

Sinir sistemi, canlıların iç ve dış çevresini algılamaya yardımcı olan, bilgi toplayan ve toplanan bilgiyi işleyen, hücreler arası sinyallerin iletilmesini sağlayan, organ ve kasların düzenli etkileşimini ve hareketini sağlayan bir organ sistemidir. Sinir sistemi, Merkezi Sinir Sistemi ve Çevresel Sinir Sistemi olmak üzere iki kısımdan oluşur. Merkezi Sinir Sistemi, beyin ve omurilikten oluşurken, Çevresel Sinir Sistemi, vücudun diğer tüm kısımlarını bağlayan uzun fiberlerden oluşur.

Sinir Sistemi Hastalıkları Nelerdir?

• Felç (İnme):

1. Felç (inme), beyne kan akımını sağlayan damarlardan birinin aniden tıkanmasıyla birlikte beyne giden kan akımının yavaşlaması ya da durması sonucu meydana gelir.
2. Ayrıca beyin damarlarından birinin ani şekilde yırtılması sonucu beyin dokusu içine akması sonucunda da felç oluşabilmektedir. Buna halk arasında beyin kanaması adı verilmektedir.
3. Hipertansiyon, diyabet, kalp hastalıkları, sigara kullanımı, yüksek kolesterol, obezite, alkol kullanımı ve geçici iskemik ataklar inmeye neden olan risk faktörleri arasındadır.
4. İnme vakaları içinde en kısıtlı yere sahip olan beyin kanamalarının en önemli nedeni kontrol edilemeyen hipertansiyondur. Beyin damarlarındaki baloncuklar ve damar yumakları gibi kalıtsal hastalıklar da beyin kanamalarına neden olabilmektedir.

Daha yaygın bir inme türü olan tıkayıcı inmeler beş kategoride değerlendirilmektedir:

1. Kalp içinde oluşabilecek pıhtıların yerinden koparak beyin damarlarını tıkaması (emboli).
2. Beyni besleyen büyük damarlardaki tıkanmalar.
3. Beynin derin bölgelerini besleyen küçük damarlardaki tıkanmalar.
4. Kalıtsal hastalıklar ve romatizmal hastalıkların bir parçası şeklinde oluşan tıkanmalar.
5. Nedeni bilinmeyen tıkanmalar.

• Parkinson

1. Parkinson hastalığı beyindeki bazı hücre gruplarının zamanla işlevlerini kaybetmesi sonucu oluşur.
2. Temel belirtiler; Dopamin adı verilen, kimyasal maddeyi yapan hücrenin kaybı ile ilişkilidir. Dopamin, bilgilerin hücreler arasındaki iletimini sağlayarak vücut hareketlerinin ve denge işlevinin düzgün yapmasını sağlar. Bu nedenle tedavideki esas, Dopamin eksikliğinin ilaçlarla giderilmeye çalışılmasıdır.

• Epilepsi (Sara Hastalığı)

1. Sara Hastalığı olarak da adlandırılan epilepsi, beyindeki sinir hücrelerinden kaynaklanan kısa süreli, nörolojik bir bozukluktur.
2. Beyinde elektrik sinyallerinin normalden farklı olarak yayılması sonucu beklenmedik nöbetler meydana gelmektedir.
3. Epilepsi nöbetlerinin farklı türleri vardır. Bayılma ve titreme gibi nöbetlerin yanı sıra bazı hastalarda hastanın kendisi bile nöbetleri hissetmez ve bu durum teşhisi geciktirir. Nöbetler birkaç saniye ya da birkaç dakika sürebilir.
4. Beyindeki sinir hücrelerinin normal işleyişini kesintiye uğratan hemen her şey epilepsiye yol açabilir. Kafatası travmaları, genetik faktörler, enfeksiyon, doğuştan gelen bozukluklar bu nedenler arasındadır.
5. Tamamen iyileşmesi bazı epilepsi türlerinde mümkündür. Ancak çoğunun tedavisi için ömür boyu ve düzenli ilaç kullanmak gerekir.

• Multiple Skleroz (MS)

1. Bazen vücudun bağışıklık sistemi vücut dokularını antijen (yabancı) gibi algılayarak bu dokulara karşı antikor oluşturur ve savaşmaya başlar. Bunun sonucunda da bazı hastalıklar ortaya çıkar. Bu hastalıklara Otoimmün Hastalıklar denir. Multiple Skleroz bu hastalıklardan biridir.
2. Multiple Skleroz, beyinde ve omurilikte mesajları taşıyan sinir telleri etrafındaki koruyucu kılıfın (miyelin kılıf) tahribatı sonucu oluşur.
3. Miyelin kılıfın hasar gördüğü yerlerde sertleşmiş dokular (skleroz) yer almaktadır. Bu sertleşmiş dokular sinir sistemi içinde pek çok yerde oluşabilir ve sinirler boyunca implusların iletilmesini engelleyebilir.
4. Belirtileri etkilenen sinir sistemi bölgesine göre farklılıklar gösterebilir. Bunlar arasında halsizlik, karıncalanma, uyuşma, duygu eksikliği, denge bozukluğu, görme azlığı, konuşma bozukluğu, titreme, kol ve bacaklarda sertlik, güçsüzlük, idrar kaçırma ya da idrar yapamama sayılabilir.

MS ölümcül bir hastalık değildir. MS’de bulaşıcılık söz konusu değildir. MS’li kişilerin aldıkları ilaçların etkisiyle enfeksiyon hastalıklarına karşı direnme güçleri azalır. Bu nedenle de hastaların solunum yolları enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları gibi hastalıklara diğer insanlardan daha fazla yakalanma eğilimleri vardır.

• Alzheimer

1. Alzheimer, yaş ilerledikçe unutkanlıkla ortaya çıkan hafıza, konuşma gibi durumlarda sorunlar yaşanan, günlük yaşamın gerektirdiklerini uygulayamama gibi problemlere yol açan bir hastalıktır.
2. Geri dönüşümü olmayan ve ilerleyen bir hastalık olan Alzheimer, halk arasında bunama olarak bilinir.
3. Alzheimer, sıklıkla 65 yaşın üzerindeki kişilerde görülür. Hem kadın hem de erkeklerde görülen bu hastalığın kadınlarda biraz daha fazla görüldüğü saptanmıştır. Belirtiler görüldükten 7-8 yıl sonra ölüme yol açabilmektedir.
4. Alzheimer hastalığının nedenleri arasında kalıtsal faktörler, beyinde protein birikimi, beyin hücrelerinin ölümü, sinirsel iletimin bozulması ve çeşitli zehirli maddeler yer almaktadır.

Sinir sistemi sağlığının korunması için yapılması gerekenler şu şekilde sıralanabilir,

1. Sinir sistemi organları çarpma ve vurmalara karşı korunmalıdır.
2. Gürültülü ve gerilimli ortamlarda bulunulmamalıdır.
3. Dengeli beslenmeli ve düzenli uykuya önem verilmelidir.
4. Ağır yük kaldırılmamalıdır. (Omurilik için)
5. Düzenli olarak spor yapılmalıdır.

Kaynaklar:

1. https://tr.wikipedia.org/wiki/Sinir_sistemi
2. https://www.medicalpark.com.tr/inme-felc-nedir-belirti-ve-tedavi-yontemleri-nelerdir/hg-1736
3. https://www.medicalpark.com.tr/parkinson-hastaligi/hg-1976
4. https://www.medicalpark.com.tr/ms-multiple-skleroz/hg-116
5. https://www.medicalpark.com.tr/alzheimer/hg-2172

Görsel Kaynak: https://www.scientificanimations.com/parkinsons-disease-fastest-growing-neurological-disorder/

Editör: Elif Berfin KORGAN