Sibel Öncel
İçindekiler
Tanım
Schindler hastalığı, öncelikli olarak nörolojik sorunlara yol açan kalıtsal bir hastalıktır.
Schindler hastalığının temel olarak üç çeşidi bulunur. Yeni doğan tipi olarak da adlandırılan tip 1 Schindler hastalığı en ağır olanıdır. Tip 1 Schindler hastalığı ile doğan bebekler ilk başta normal gelişme gösterse de, 8 ila 15. aylar arasında yeni beceriler kazanmayı sonlandırırlar ve zaman içerisinde, gelişimsel gerileme ile, eski kazanımlarını da unutmaya başlarlar. Etkilenen bireyler, hastalık ilerledikçe, ilk olarak körlük ve nöbetler gibi belirtiler gösterir, sonrasında ise bilinç kaybı ile birlikte tepki göstermeyen, kendi ihtiyaçlarını karşılayamayan bir hale bürünürler.
Kanzaki hastalığı da denilen tip 2 Schindler hastalığı ise genellikle yetişkinlikte ortaya çıkan daha hafif bir durumdur. Etkilenen bireylerde, iç kulakta oluşan anormalliklerden dolayı sağırlık ve bilişsel bozukluk görülebilir. Ayrıca beyin ve omuriliği kaslar ile duyu organlarına bağlayan sinirlerde ortaya çıkan sorunlardan dolayı güçsüzlük ve algıda zayıflık yaşanabilir. Bu çeşide özel başka bir belirti ise, deride küçük, koyu kırmızı lekeler (anjiyokeratomlar) oluşmasına neden olan, şiş kan damarı kümeleridir.
Tip 3 Schindler hastalığı ise tip 1 ile tip 2 arasında kalan bir şiddete sahiptir. Etkilenen bireylerden bazıları bebeklikte, gelişim geriliği, nöbetler, zayıf ve şişik kalp oluşumu ile şişik karaciğer gibi belirtiler gösterebilir. Hastalığın bu çeşidinin diğer vakalarında ise, çocukluğun erken dönemlerinde başlayan davranış bozuklukları ve otizm tayfının belirli özellikleri görülür. Otizm tayfı rahatsızlıkları, zayıf sosyal beceri ve bozuk konuşma ile tanımlanır.
Sıklık
Dünyada yalnızca birkaç kişiye Schindler hastalığı tanısı koyulmuştur, bu da Schindler hastalığını oldukça nadir bir durum yapar.
Nedenler
Schindler hastalığına NAGA genindeki mutasyonlar neden olur. NAGA geni, alfa-N-asetilgalaktozaminidaz adı verilen bir enzimin yapımı için emir verir. Bu enzim, hücrede maddeleri işleyen ve geri dönüştüren bölümler olan, lizozomlarda görev alır. Lizozomların içinde bulunan bu enzim, çeşitli protein ve yağ moleküllerine bağlı şeker moleküllerinden oluşan glikoprotein ve glikolipid isimli yapıların yıkımına yardımcı olur. Tam olarak, alfa-N-asetilgalaktozaminidaz, alfa-N-asetilgalaktozamin adı verilen bir molekülün, bu yapılarda bulunan şeker moleküllerinden ayrıştırılmasını sağlar.
NAGA genindeki mutasyonlar, alfa-N-asetilgalaktozaminidaz enziminin glikoprotein ve glikolipid yıkımı görevini düzgün gerçekleştirmesini engeller. Bu yapılar lizozomlar da birikerek, hücrenin dengesinin bozulmasına ve nihayetinde hücrenin ölmesine neden olur. Hücre ölümlerinin sinir sisteminde ve vücudun diğer elzem yapılarında gerçekleşmesi, Schindler hastalığının işaret ve belirtilerini ortaya çıkarır.
Kalıtım Modeli
Bu hastalık, her hücrede genin iki kopyasında da mutasyon bulunduğu, otozomal çekinik model ile kalıtılır (Figür 1). Otozomal çekinik bir hastalığı olan bireyin ebeveynlerinin ikisi de mutasyonlu genin bir kopyasını taşır ancak genellikle kendileri hastalığın işaret ve belirtilerini göstermez.
Schindler Hastalığının Diğer İsimlendirmeleri
- Alfa-galaktozidaz B eksikliği
- Alfa-galNAc eksikliği, tip Schindler
- Alfa-NAGA eksikliği
- Anjiyokeratoma korporis diffusum-glikopeptidüri
- GALB eksikliği
- Kanzaki hastalığı
- Lizozomal glikoaminoasit depolama hastalığı – anjiyokeratoma korporis diffusum-glikopeptidüri
- NAGA eksikliği
- Nöroaksonal distrofi, tip Schindler
- Nöronal aksonal distrofi, tip Schindler
Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/condition/schindler-disease/#synonyms
Editör: Meryem GÖKOĞLU