Saç Rengi ve Genetik Arasındaki İlişki

Tanım

Saç rengi, saçtaki melanin adı verilen bir pigment miktarına göre belirlenir. Ömelanin adı verilen bir tür melaninin çokluğu insanlara siyah veya kahverengi saç rengini verir. Feomelanin adı verilen başka bir pigmentin çokluğu insanlara kızıl saç rengini verir.

Melanin tipi ve miktarı saç rengini belirler.

Saç Rengi	Melanin türü ve miktarı
Siyah	Büyük miktarda ömelanin
Kahverengi	Orta miktarda ömelanin
Sarı	Çok az ömelanin
Kızıl	Çoğunlukla biraz ömelanin ile feomelanin

Saçtaki melanin türü ve miktarı birçok gen tarafından belirlenir, ancak çoğu hakkında çok az şey bilinmektedir. İnsanlarda en iyi çalışılan saç rengi genine MC1R denir. Bu gen, melanin üretiminde yer alan melanokortin 1 reseptörü adı verilen bir protein yapmak için talimatlar sağlar. Melanokortin 1 reseptörü, melanositlerin hangi tip melanin ürettiğini kontrol eder. Reseptör aktifleştiğinde, melanositlerin içinde bu hücreleri ömelanin yapmak için uyaran bir dizi kimyasal reaksiyonu tetikler. Reseptör aktive edilmezse veya bloke edilirse, melanositler ömelanin yerine feomelanin üretir. Çoğu insan, her bir ebeveynden miras alınan MC1R geninin iki işlevsel kopyasına sahiptir. Bu bireylerin yüksek miktarda ömelanin nedeniyle siyah veya kahverengi saçları vardır. Dünyadaki insanların yüzde 90’ından fazlasının kahverengi veya siyah saçları olduğu tahmin edilmektedir.

Bazı insanlar her hücrede MC1R geninin bir kopyasında genin deaktif olmasına neden olan varyasyonlara sahiptir. Bu bireyler için, ömelanin üretimi daha düşükken, feomelanin üretimi daha yüksektir, bu nedenle kızıl-sarı, kumral veya kızıl saçları vardır. İnsanların daha küçük bir yüzdesinde, her hücredeki MC1R geninin her iki kopyası da işlev kaybı değişikliklerine sahiptir ve sadece feomelanin pigmentini üretir. Bu bireylerin saçları genelde kızıldır. Melanin üretim yolu ömelanin yaparken bile, diğer genlerdeki değişiklikler üretilen ömelanin miktarını azaltabilir. Bu değişiklikler sarı saçlara yol açar.

Saç rengi, sarışından siyaha kadar geniş bir renk yelpazesinde değişir. MC1R dışındaki birçok gen, ömelanin ve feomelanin seviyelerini kontrol ederek saç renginin tonlarını belirlemede rol oynamaktadır. ASIP, DTNBP1, GPR143, HPS3, KITLG, MLPH, MYO5A, MYO7A, OCA2, SLC45A2, SLC24A5, TYRP1, TYR, ERCC6, GNAS, HERC2, IRF4, OBSCN, SLC24A4, TPCN2 ve MITF dahil olmak üzere bu genlerden bazıları saçtaki melanin üretiminde rol oynar. Bu genlerin bazıları gen transkripsiyonu, DNA onarımı, maddelerin hücre zarları boyunca taşınması veya saç foliküllerinin yapısı ile ilişkilidir. Bu genlerin birçoğu göz ve cilt rengine katkıda bulunur, ancak saç rengini belirlemede oynadıkları rol kesin olarak bilinmemektedir.

Saç Rengi Zamanla Değişebilir

Özellikle Avrupa kökenli insanlarda, bireyler yaşlandıkça açık saç rengi koyulaşabilir. Örneğin, sarı saçlı çocuklar genellikle ergenlik çağında daha koyu saçlara sahiptir. Araştırmacılar, bazı saç pigment proteinlerinin çocuklar büyüdükçe, ergenlikle meydana gelen hormonal değişikliklere yanıt olarak aktive edildiğini tahmin ediyorlar. Gri saç kısmen kalıtsaldır ve etnik kökene göre değişebilir; aynı zamanda stres gibi dış faktörlere de bağlıdır. Saç folikülü melanin yapma yeteneğini kaybettiğinde saç gri olur, ancak bunun tam olarak neden ortaya çıktığı net değildir.

Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/primer/traits/haircolor

Görsel Kaynak: https://bestgamewallpapers.com/child-of-eden/genetic-links

Editör: Meryem Melisa KAR