Refsum Hastalığı

İçindekiler

Tanım

Refsum Hastalığı, görüş ile koku kaybına (anosmi) ve daha birçok işaret ve belirtiye yol açan kalıtsal bir hastalıktır.

Refsum hastalığına bağlı görüş kaybı retinitis pigmentosa adı verilen göz bozukluğundan kaynaklanır. Bu bozukluk, gözün arka kısmında kalan ışığa hassas şeffaf tabakayı, ani retinayı etkiler. Retinitis pigmentosa‘nın, genellikle çocuklukta ortaya çıkan, ilk belirtisi gece görüşünün kaybıdır. Zaman geçtikçe bozukluk boyutsal (periferal) görüşü de etkiler ve eninde sonunda körlüğe neden olur.

Körlük ve anosmi, Refsum hastası olan herkeste görülür ancak diğer belirtiler kişiler arasında değişkenlik gösterir. Etkilenen bireylerin üçte biri el ve ayaklarda kemik bozuklukları ile doğar. Zaman geçtikçe yaşamın diğer çağlarında ortaya çıkabilecek olan belirtiler ise ilerleyen kas erimesi, zayıf denge ve koordinasyon (ataksi), sağırlık, kuru ve kabuklu cilttir (iktiyoz). Ek olarak, Refsumlu bazı bireylerde ölümcül olabilen anormal kalp ritmi (aritmi) ve buna bağlı kalp rahatsızlıkları oluşur.

Sıklık

Refsum hastalığının nadir olduğu düşünülse de, hastalığın kesin sıklığı bilinmemektedir.

Nedenler

Refsum vakalarının %90’ından fazlası PHYH genindeki mutasyonlardan kaynaklanır. Geri kalanlara ise PEX7 genindeki mutasyonlar neden olur.

Refsum hastalığının belirti ve işaretlerine fitanik asit adı verilen bir yağ asidinin anormal birikimi yol açar. Bu madde yiyeceklerden, özellikle de et ve süt ürünlerinden temin edilir. Bu madde normalde, içinde enzim bulunan ve yağ asitleri ile zehirli maddeleri parçalayan kesecik benzeri yapılarda, yani peroksizomlarda alfa-oksidayonu adı verilen bir tepkime ile yıkıma uğrar.

PHYH veya PEX7 genlerinde gerçekleşen mutasyonlar, fitanik asidin yıkımı da dahil olmak üzere, peroksizomların işlevlerini bozar. Sonuç olarak da bu madde dokularda birikir. Fitanik asidin birikimi hücreler için zehirli olsa da, bu durumun görüş ile kokuyu nasıl etkilediği ve Refsum’un belirtilerine nasıl yol açtığı bilinmemektedir.

Kalıtım Modeli

Bu hastalık, otozomal çekinik bir karakter ile kalıtılır, yani her hücrede genin iki kopyası da mutasyonludur. Otozomal çekinik hastalığı bulunan bir bireyin ebeveynlerinin ikisi de mutasyonlu gene sahiptir ancak genellikle hastalığın işaret ve belirtilerini göstermezler.