in

HavalıHavalı ÇalışkanÇalışkan AğlamaklıAğlamaklı

Nörofibromatoz Tip 1

Nörofibromatoz Tip 1: Tanım, Sıklık, Nedenler ve Kalıtım Modeli

İçindekiler

Tanım

Nörofibromatoz tip 1, cilt renginde (pigmentosyonda) değişikliklerle, cildin, beynin ve vücudun diğer kısımlarındaki sinirler boyunca tümörlerin büyümesi veya gelişmesi ile karakterize bir durumdur. Bu durumun belirti ve semptomları etkilenen insanlar arasında geniş ölçüde değişiklik gösterir.

Erken Çocukluk döneminden başlayarak, hemen hemen tüm nörofibromatozis tip 1 olan insanların, ciltlerini çevreleyen düz, koyu ve yama şeklinde olan çoklu cafe’au-lait (kahvemsi) noktaları (lekeleri) vardır. Bu lekeler, birey büyüdükçe boyut ve sayı olarak artar. Tipik olarak çocukluk çağından daha sonra koltuk altı ve iki kemerin birleştiği kasıkta çiller gelişmeye başlar.

Nörofibromatoz tip 1 olan yetişkinlerin çoğu, genellikle cildin üzerinde veya altında tespit edilmiş kanserli olmayan (benign-iyi huylu) tümörler olan nörofibromalar geliştirir. Bu tümörler aynı zamanda omuriliğin yakınındaki sinirlerde veya vücudun başka yerlerindeki sinirler boyunca da ortaya çıkabilir. Bazı insanlarda Nörofibromatoz tip 1, sinirler boyunca büyüyen kanserli tümörleri geliştirir. Genellikle ergenlik döneminde veya yetişkinlikte gelişen bu tümörlere malign (kötü huylu) periferik sinir kılıfı tümörleri denir. Nörofibromatoz Tip 1 olan insanlarda aynı zamanda, beyin tümörleri ve kan doku kanseri (lösemi) de dahil olmak üzere diğer kanserlerin gelişme riski artmaktadır (Şekil 1).

Şekil 1: Lösemi

Çocukluk döneminde, lisch nodülleri olarak adlandırılan benign (iyi huylu) büyümeler genellikle gözün renkli kısmında (iris) görülür (Şekil 2). Lisch nodülleri görme kuvvetine müdahale etmez. Bazı etkilenmiş bireyler de gözden beyne giden sinir (optik sinir) boyunca, büyüyen tümörler gelişmiştir (Şekil 3). Optik gliom olarak adlandırılan bu tümörler, görme kuvvetinde azalma veya hepten görme kaybına neden olabilir.  Kimi durumlarda ise optik gliomaların görme kuvveti üzerinde hiçbir etkisi olmaz.

Şekil 2: Gözün yapıları

Nörofibromatoz Tip 1’in ek belirti ve semptomları, yüksek tansiyon (hipertansiyon), boy kısalığı, alışılmadık derecede büyük bir baş (makrosefali) ve omurganın anormal eğriliği (skolyoz) gibi iskelet anormallikleri içerir. Nörofibromatoz Tip 1 olan insanların, pek çoğu normal zekaya sahip olsa da etkilenmiş bireylerde öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu (DEHB) sıklıkla görülmektedir.

Şekil 3: Kranyal Sinirleri

Sıklık

Dünya çapında Nörofibromatoz Tip 1, 3.000-4.000  kişide 1 ortaya çıkar.

Nedenler

NF1 genindeki olası mutasyonlar Nörofibromatozis Tip 1’e neden olur. NF1 geni, nörofibromin proteininin üretilmesinin emrini veren genetik bilgiyi içerir. Bu protein, sinir hücreleri ve sinirleri çevreleyen özel hücreler (oligodendrositler ve Schwann hücreleri) de dahil olmak üzere bir çok hücrede üretilir.

Nörofibromin bir tümör baskılayıcı olarak görev yapar, bu da hücrelerin çok hızlı büyüme ve bölünmesine veyahut kontrolsüz bir şekilde ayrılmasını önlediği anlamına gelir. NF1 geninde oluşan mutasyonlar, hücre büyümesini ve bölünmesini düzenleyemeyen nörofibrominin işlevsiz bir versiyonunun üretimine yol açar. Sonuç itibarıyla, nörofibroma gibi tümörler vücutta sinirler boyunca oluşabilir. NF1 genindeki mutasyonların, cafe’au-lait (kahvemsi) lekeleri ve öğrenme güçlüğü gibi Nörofibromatoz tip 1’in diğer karakteristik özelliklerine nasıl yol açtığı belirsizdir.

Kalıtım Modeli

Nörofibromatoz Tip 1’in otozomal baskın kalıtım modeli ile kalıtıldığı düşünülmektedir. Bu hastalık durumuna sahip insanlar, her hücrede NF1 geninin mutasyona uğramış bir kopyası ile doğar. Vakaların yaklaşık yarısında, mutasyona uğramış gen, etkilenen bir ebeveynden miras olarak kalıtılmıştır. Diğer yarısındaki vakalar ise NF1 genindeki yeni mutasyonlardan kaynaklanır ve ailelerinin hastalık öyküsünde Nörofibromatoz tip 1 bulunmayan kişilerde ortaya çıkar.

Her hücredeki bir genin değiştirilmiş bir kopyasının hastalığa neden olması için yeterli olduğu diğer otozomal koşulların aksine, nörofibromatoz tip 1’de tümör oluşumunun tetiklenmesi için NF1 geninin 2 kopyası değişmelidir. NF1 geninin ikinci kopyasındaki bir mutasyon, sinirleri çevreleyen özel hücrelerde bir kişinin ömrü boyunca ortaya çıkar. NF1 genindeki bir mutasyonla doğan hemen hemen herkes, birçok hücrede ikinci bir mutasyon kazanır ve Nörofibromatoz Tip 1’in karakteristik tümörlerini geliştirir.

Bu Hastalığın Diğer İsimler

  • Nörofibromatoz 1
  • NF1
  • Periferik Nörofibromatoz
  • Recklinghausen Hastalığı, Sinir
  • von Recklinghausen Hastalığı

Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/condition/neurofibromatosis-type-1#definition

Görsel Kaynak: https://nouvelles.umontreal.ca/en/article/2018/06/25/scientists-discover-a-new-mechanism-that-prevents-the-proliferation-of-cancer-cells/

Editör: Berfin Sucu

Ne düşünüyorsunuz?

13 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

1 Yorum