İçindekiler
Tanım
Kortizol genellikle sıkıntı (stres) hormonu olarak isimlendirilir çünkü sıkıntı tepkisi ile bağlantılıdır. Ancak kortizol sadece sıkıntı zamanında salınan bir hormondan daha fazlasıdır. Kortizolü ve onun vücut üzerindekini etkilerini kavramak, hormonların dengelenmesi ve sağlıklı bir yaşam konusunda yardımcı olacaktır.
Kortizol steroid hormonlarındandır ve adrenal bezlerde üretimi gerçekleştirilir. Vücut içerisindeki birçok hücrede kortizol reseptörleri bulunur. Hormonun salınımı hipotalamus, hipofiz bezi ve HPA ekseni olarak belirtilen, birleşim bezleri olan adrenal bezler tarafından düzenlenir.
Kortizol Ne Yapar?
Birçok vücut hücresi kortizol reseptörleri bulundurduğundan dolayı, kortizol vücuttaki pek çok işleve etki edebilir. Kortizol, kandaki şeker seviyesini dengede tutmada, metabolizmayı düzenlemede, iltihaplanmayı azaltmada ve hafızanın düzenlenmesinde yardımcı olur. Tuz ve su dengesinin ayarlanmasına etkisi vardır ve kan basıncını düzenlemeye yardım eder. Kortizol, kadınların hamilelik sürecinde fetüsü destekler. Bütün bu işlevler kortizol sayesinde gerçekleştiği için sağlık ve huzurun devamlılığı için çok mühim bir hormondur.
Kortizol Seviyesi ile Alakalı Sorunlar
Hipofiz veya adrenal bezler üzerinde bulunabilen tümörler bazı zamanlarda Cushing sendromu olarak bilinen kandaki kortizolün fazla seviyede olmasıyla alakalı rahatsızlığın ortaya çıkmasında rol oynarlar. Cushing sendromuna sahip kişiler yüz, karın ve omuz gibi vücut bölgelerinde fazla kilo alımı durumunu tecrübe edinirler. Genellikle bu durumu doktorlar hemen fark eder çünkü kişilerin incecik kolları ve bacaklarının vücut merkezindeki ağırlıkla kıyaslandığında, gözle görülür fark olduğunu görürler. Bu rahatsızlık aynı zamanda kızarmış bir yüze, yüksek kan basıncına ve deride değişikliklere sebep olur. Osteoporoz ve ruhsal durum değişimleri yine Cushing rahatsızlığı ile ilişkilidir.
Yüksek kortizol seviyesi, Cushing rahatsızlığı bulunmasa bile kadınların libidolarının ve âdet döngüsünün değişmesine sebebiyet verebilir. Aynı zamanda kaygı (anksiyete) ve depresyon, yüksek kortizol seviyesi ile alakalı olabilir.
Düşük Kortizol Seviyesinin Etkileri
Düşük kortizol seviyesi Primer Adrenokortikal Yetersizlik (Addison Hastalığı) rahatsızlığına yol açabilir. Nadir görülse de adrenal yetersizlik, adrenal bezlerde hasara yol açan otoimmün bir rahatsızlıktır. Belirtiler yavaş bir şekilde gözükmeye başlar fakat çok ciddi sorunlar olabilirler. Primer adrenokortikal yetersizlik rahatsızlığı olan hastalarda bitkinlik, kas kaybı, kilo kaybı, ruhsal durum değişimleri ve deride değişimler meydana gelebilir.
Kaynak: https://www.hormone.org/your-health-and-hormones/glands-and-hormones-a-to-z/hormones/cortisol
Görsel Kaynak: https://www.markvanderpump.co.uk/blog
Editör: İrem Ezgi Ustaoğlu