Kallmann Sendromu

İçindekiler

Tanım

Kallmann sendromu, ergenliğin gecikmesi veya hiç gerçekleşmemesi ve koku duygusunda görülen bozukluk ile ortaya çıkan bir hastalıktır.

Bu bozukluğun sebebi cinsel hormanların üretilememesi sonucu oluşan Hipogonadotropik Hipogonadizm’in bir türüdür. Normalde bu hormanlar (cinsel hormanlar) beynin hipotalamus denilen bölmünde üretilir.Hipogonadotropik Hipogonadizm ile doğan erkeklerde aşırı küçük boyutlarda penis (micropenis) ve yuvalarına inmemiş (kriptorşidizm) şekilde olan testisler bulunur. Ergenlik döneminde olan bireylerde, erkekelerde sakalların çıkması, ses kalınlaşmaşı ve dişilerde adet donemin başlaması (mensturuasyon) gibi ikinci cinsiyet özelliklerinin oluşumu gerçekleşmez. tedavi olmayan kadın ve erkekler biyolojik yollarla çoçuk sahibi olamazlar(kısır).

Kallmann sendromunda koku duygusunda azalma olur(hipozmi) yada tamamen yok olur(anosmi). Bu özelliği sayesinde Kallmann sendromu Hipogonadotropik Hipogonadizm diğer türlerindenkendini ayırır. Kallman sendoruman yakalan bir çok birey teset yaptırana kadar koku duygusunda her hangi bir probleme sahip olduğunun farkına varamaz.

Kallmann sendromu çok farklı ek belirtilere ve semptomlara sahip olabilir. Bunlar örneğin bir böbreğin gelişememesi( doğoştan tek böbrek olması), el ve ayak kemiklerinde anormallikler, yarık dudaklılık, onamrmel göz hareketleri, duyma problemi gibi hastalıklar olabilir ve bu hastalıktan etkilenen bazı bireyler bimanual synkinesis olarak adlandırılan bir özelliğe sahiptirler. Bimanual synkinesis örneğin bir müzik aletini pianoyu çalmak gibi parmakların ayrı ayrı hareket etmesi gereken olayı yapmasını zorlaştıran bir durumdur.

Sıklık

Kallmann sendromu erkeklerde kadınlardan daha sık görülür; tahmini prevalans 30.000 erkekte 1 ve 120.000 kadında 1’dir.

Nedenler

20’den fazla gendeki değişiklikler Kallmann sendromu ile ilişkilendirilmiştir. Durumun en yaygın nedenleri arasında ANOS1, CHD7, FGF8, FGFR1, PROK2 veya PROKR2 genindeki mutasyonlar yer alır. Bazı durumlarda, etkilenen bireyler bu genlerin birden fazlasında mutasyona sahiptir. Ek olarak, araştırmacılar, Kallmann sendromunun gelişimine ve özelliklerine katkıda bulunabilecek, ancak hastalığa kendi başlarına neden olma olasılığı düşük olan diğer genlerde mutasyonlar belirlediler.

Kallmann sendromuyla ilişkili genler, doğumdan önce beynin belirli bölgelerinin gelişiminde rol oynar. Bazı spesifik işlevleri net olmasa da, bu genlerin koku alma duyusunu (koku alma nöronları) işlemek için uzmanlaşmış bir grup sinir hücresinin oluşumunda ve hareketinde (göç) rol oynadığı görülmektedir. Bu sinir hücreleri gelişen burundan kaynaklanır ve daha sonra birlikte beynin ön tarafındaki koku soğanı adı verilen ve kokuların algılanması için kritik olan bir yapıya göç ederler. Çalışmalar, Kallmann sendromuyla ilişkili genlerin, gonadotropin salgılayan hormon (GnRH) adı verilen bir hormon üreten nöronların göçünde de rol oynadığını göstermektedir. Koku alma nöronları gibi, GnRH üreten nöronlar da gelişmekte olan burundan beynin önüne geçer. GnRH, doğumdan önce ve ergenlik döneminde cinsel gelişimi yönlendiren birkaç hormonun üretimini kontrol eder. Bu hormonlar, kadınlarda yumurtalıkların, erkeklerde testislerin normal çalışması için önemlidir.

Çalışmalar, Kallmann sendromuyla ilişkili genlerdeki mutasyonların, gelişen beyindeki koku alma sinir hücrelerinin ve GnRH üreten sinir hücrelerinin göçünü bozduğunu göstermektedir. Koku alma sinir hücreleri koku soğancığına uzanmazsa, kişinin koku alma duyusu bozulur veya yok olur. Beyindeki GnRH üreten nöronların yanlış yerleştirilmesi, normal cinsel gelişime müdahale eden ve hipogonadotropik hipogonadizmin karakteristik özelliklerine neden olan diğer seks hormonlarının üretimini engeller. Gen mutasyonlarının Kallmann sendromunda ortaya çıkabilecek diğer belirti ve semptomlara nasıl yol açtığı belirsizdir. Bu durumun özellikleri kişiden kişiye farklılık gösterdiğinden, ek genetik ve çevresel faktörler muhtemelen bu hastalığa katkıda bulunur.

Birlikte, bilinen genlerdeki mutasyonlar, tüm Kallmann sendromu vakalarının yaklaşık yüzde 30’unu oluşturur. Tanımlanan genlerden birinde mutasyonun olmadığı durumlarda, durumun nedeni bilinmemektedir. Araştırmacılar bu bozukluğa neden olabilecek ek genetik değişiklikler arıyorlar.

Kalıtım Modeli

Kallmann sendromuna ANOS1 gen mutasyonları neden olduğunda, durum X’e bağlı resesif kalıtım modeline sahiptir. ANOS1 geni, iki cinsiyet kromozomundan biri olan X kromozomunda bulunur. Erkeklerde (yalnızca bir X kromozomuna sahip olan), her hücrede genin değiştirilmiş bir kopyası duruma neden olmak için yeterlidir. Kadınlarda (iki X kromozomuna sahip olan), bozukluğa neden olmak için genin her iki kopyasında da bir mutasyon olması gerekir. Tıp literatüründe iki ANOS1 gen mutasyonu olan hiçbir kadın bildirilmemiştir. X’e bağlı kalıtımın bir özelliği, babaların X’e bağlı özellikleri oğullarına geçirememesidir.

Çoğu zaman, ANOS1 gen mutasyonundan kaynaklanan Kallmann sendromlu kişiler, mutasyonu, her hücrede genin tek bir değiştirilmiş kopyasını taşıyan (ve genellikle durumun herhangi bir belirti veya semptomuna sahip olmayan) annelerinden miras alırlar. Diğer insanlarda ANOS1 genindeki yeni bir mutasyonun bir sonucu olarak Kallmann sendromu var.

Kallmann sendromu diğer genlerdeki mutasyonlardan kaynaklandığında, genellikle otozomal dominant bir kalıtım modeline sahiptir, bu da her hücrede değiştirilmiş bir genin bir kopyasının bozukluğa neden olmak için yeterli olduğu anlamına gelir. Bazı durumlarda, etkilenen kişi mutasyonu etkilenen anne veya babadan miras alır. Diğer vakalar, gendeki yeni mutasyonlardan kaynaklanır ve ailelerinde hastalık öyküsü olmayan kişilerde ortaya çıkar.

Bazı ailelerde, Kallmann sendromu otozomal resesif bir kalıtım modeli göstermiştir. Otozomal resesif kalıtım, her hücredeki genin her iki kopyasının da mutasyona sahip olduğu anlamına gelir. Otozomal resesif bir duruma sahip bir bireyin ebeveynlerinin her biri, mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak tipik olarak durumun belirti ve semptomlarını göstermezler.