İyi Huylu Tekrarlayan İntrahepatik Kolestaz (BRIC)

İçindekiler

Tanım

İyi Huylu Tekrarlayan İntrahepatik Kolestaz (BRIC), kolestaz denilen karaciğer (1*) fonksiyon bozukluğunun atakları olarak nitelendirilir. Bu ataklar sırasında karaciğer hücreleri safra adı verilen bir sindirim sıvısını serbest bırakma yeteneğine sahiptir. Safra salımı ile ilgili problemler karaciğerde (intrahepatik) meydana geldiğinden, durum intrahepatik kolestaz olarak tanımlanır. Kolestazın atakları haftalardan aylara kadar sürebilir ve genellikle hiçbir semptomun olmadığı ataklar arasındaki süre haftalardan yıllara kadar değişebilir.

İlk kolestaz atağı genellikle hastada, onlu ya da yirmili yaşlardaki insanlarda ortaya çıkar. Atak tipik olarak şiddetli kaşıntılarla (kaşıntı) başlar, birkaç hafta sonra sararan cilt ve beyazlaşan gözler (sarılık) takip eder. Bu ataklar sırasında ortaya çıkan diğer genel belirtiler ve semptomlar; kararsız rahatsızlık hissi (halsizlik), sinirlilik, mide bulantısı, kusma ve iştahsızlığı içerir. BRIC’nın bir yaygın özelliği vücuttaki yağın emiliminin azaltmasıdır, bu dışkılarda aşırı yağa sebep olur. İştahsızlık ve yağ emilimindeki eksiklik yüzünden hastalıklı bireyler kolestaz atakları boyunca kilo kaybeder.

BRIC, durumun genetik nedenine bağlı olarak BRIC1 ve BRIC2 olmak üzere iki türe ayrılır. Belirtiler ve semptomlar her iki durumda da aynıdır.

Bu duruma iyi huylu denir çünkü karaciğere kalıcı hasar vermez. Ancak, karaciğer fonksiyon bozukluğu dönemleri, ilerleyici ailesel intrahepatik kolestaz (PFIC) olarak bilinen daha ciddi, kalıcı bir karaciğer hastalığı formuna dönüşür. BRIC ve PFIC bazen değişen şiddette hastalığın bozukluklarının spektrumlarının bir parçası olarak düşünülür.

Sıklık

BRIC nadir görülen bir bozukluktur. Yaygınlığı bilinmemesine rağmen, bu durum dünya çapında yaklaşık olarak 50.000 ile 100.000’de 1’e etki eden PFIC ile ilgili bozukluktan daha az yaygındır.

Nedenler

ATP8B1 genindeki mutasyonlar, İyi Huylu Tekrarlayan İntrahepatik Kolestaz Tip 1’e (BRIC1) neden olur. ABCB11 genindeki mutasyonlar ise, İyi Huylu Tekrarlayan İntrahepatik Kolestaz Tip 2’ye (BRIC2) neden olur. Bu iki gen, karaciğer tarafından üretilen ve yağları sindirmeye yardımcı olan bir sıvı olan safranın salınmasına (salgılama) dahil olur.

ATP8B1 geni, karaciğer hücrelerinin zarlarındaki lipitler denilen, belirli yağların dağıtımını kontrol etmeye yardım eden bir proteinin üretim emrini verir. Bu fonksiyon muhtemelen safra bileşenindeki safra asitlerinin uygun dengesini korumakta görev alır. Bu süreç, safra asit homeostasisi olarak bilinir. Normal safra salgısı ve uygun çalışan karaciğer hücreleri için hayatidir. Mekanizma belirsiz olmasına rağmen, ATP8B1 genindeki mutasyonlar karaciğer hücrelerinde safra asitlerinin birikmesine neden olur. Safra asidindeki dengesizlik BRIC1’in semptomlarına ve belirtilerine sebep olur.

ABCB11 geni, safra tuzu ihracat pompası (BSEP) adı verilen bir proteinin üretim emrini verir. Bu protein karaciğerde bulunur ve ana görevi safra tuzunu (bir safra bileşeni) karaciğer hücrelerinden dışarı atmaktır. ABCB11 genindeki mutasyonlar, BSEP’nin fonksiyonunu indirgemeye neden olur. Bu indirgeme BRIC2’nin özelliklerine sebep olan safra tuzu sekresyonunda azalmaya yol açar.

BRIC ataklarını tetikleyen faktörler bilinmemektedir.

BRIC hastası bazı insanlar ATP8B1 ya da ABCB11 geninde mutasyona sahip değildir. Bu bireylerde, bu durumun nedenleri bilinmemektedir.

Kalıtım Modeli

Her iki BRIC tipi de otozomal resesif modelde (2*) kalıtsaldır, yani her bir hücredeki genin her iki kopyasında mutasyonlar vardır. Otozomal resesif durumundaki bir bireyin ebeveynlerinin her biri birer tane mutasyona uğramış geni taşır, ama onlar tipik olarak bu durumun belirtilerini ve semptomlarını göstermezler.

BRIC’ye sahip bazı insanların aile öykülerinde bozukluk yoktur. Bu vakalar, kalıtsal olmayan ve gebe kalmadan sonra vücut hücrelerinde ortaya çıkan, ATP8B1 ya da ABCB11 genindeki mutasyonlardan ortaya çıkar.