Gönül AKMEŞE
Tanım
Homi Jehangir Bhabha, Hindistan Atom Enerji Komisyonu’nun ilk başkanı, kozmik radyasyon ve kuantum teorisine önemli katkıları bulunan, Hindistan doğumlu ve ” Hindistan nükleer programının babası” olarak tanınan nükleer fizikçidir.
Erken Yaşamı
30 Ekim 1990 yılında Hisndistan’ın batısında, Mumbai’de çok varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası avukat Jehangir Hormusji Bhabha’dır.
Eğitimine ilk olarak Katedral okulunda başlayan Bhabha, on beş yalında Elphinstone Koleji’ndeki çalışmalara kayıt oldu. Buradaki çalışmalardan sonra Bombay’da bulunan Kraliyet Bilim Enstitüsü’nde daha ileri düzey çalışmalar gerçekleştirdi.
Bhabha’nın babası ve amcası (Sir Dorab Tata), Bhabha’nın eğitimini tamamladıktan sonra Tata Demir-Çelik Şirketi’nde bir pozisyonda çalışmasını istedikleri için onu mühendis olmaya teşvik ettiler.
1927 yılında Cambridge Üniversitesi’nde amcası ve babasının isteği doğrultusunda makine mühendisliği eğitimi almaya başlayan Bhabha, fizikçi Paul Dirac’dan etkilenerek teorik fizikle daha fazla ilgilenmeye başladı.
Makine Mühendisliği Tripos’unu (Cambridge Üniversitesi’nde final sınavları) birinci sınıfta başarı ile geçen Bhabha, ailesinin onayını da alarak Cambridge’de kalıp teorik fizik okumaya başladı.
1932 yılında Matematik Tripos’unu yine başarı ile geçip, 1934 yılında nükleer fizik alanında doktorasını aldı.
Bilime Katkıları ve Başarıları
1933 yılında ilk makalesi “The Absorption of Cosmic radiation” ın yayınlanmasının üzerine 1934 yılında üç yıllık Isaac Newton Bursu almaya hak kazandı.
Cambridge çalışmalarına ek olarak, Kopenhag’da Neil Bohr ile birlikte çalışan Bhabha, 1935 yılında elektron-pozitron saçılmasının kesitini belirleyen ilk hesaplamanın makalesini yayınladı.
Walter Heitler ile araştırmalar yapan Bhabha, 1936 yılında elektron duşlarının kademeli teorisi üzerinde çalışmıştır. Aynı zamanda kozmik radyasyonun anlaşılmasında güzel atılımlar yapmışlardır. Uzaydan gelen birincil kozmik ışınların, yer seviyesinde gözlenebilen parçacıklar üretebilen üst atmosfer ile etkileşime nasıl girdiğini açıklayan teorileri ile farklı elektron enerjilerinin farklı seviyelerde kademeli işlemedeki elektron sayılarını tahmin edebildiler.
1937 yılında “1851” sergisinin Senior Bursu’na layık görüldü.
1939 yılında İkinci Dünya Savaşı’nın başlaması ile Hindistan’a dönen Bhabha, Bangalore’de Hindistan Bilim Enstitüsü bünyesinde Kozmik Işın Araştırma Enstitüsü’nü kurdu.
1941 yılında Kraliyet Cemiyeti Üyesi olarak seçilen Bhabha, Mumbai’de Tata Temel Araştırma Enstitüsü’nü kurarak, 1945 yılında buraya müdür olmuştur. Hindistan başbakanı Jawaharlal Nehru ile olan yoldaşlığı, bağlılığı, şöhreti ve serveti liderlikteki yeteneğinin temel sebebiydi.
1948 yılında Hindistan Atom Enerji Komisyonu’nun ilk başkanı olan Bhabha, buradaki bilim insanları ile Hindistan’ın atom bombasını yapmaya başladılar ve ilk reaktantı 1956 yılında Mumbai’de çalıştırmayı başardılar. Bhabha ayrıca 1955 yılında Cenevre’de ilki düzenlenen BM Atom Enerjisinin Barışçıl Kullanımı konferansına öncülük etti.
Daha sonraları, nükleer füzyonun kontrol yoluyla sınırı olmayan endüstri gücü bulacağı düşünülmüş, dünya çapında atom bombası yasaklanmıştır. Hindistan’ın yeterli kaynağı olsa dahi atom bombası üretmesine karşıydı. Buna karşın, bir atom reaktörünü üretmenin Hindistan’ı yoksulluk ve sefaletten kurtarmak için kullanması gerektiğini öne sürdü. Hindistan kabinesinde reddedilse de başbakan Nehru ve Lal Bahadur Shatri’ye bilimsel danışman olarak hizmet etti.
Ülkenin var olan küçük uranyum kaynaklarına karşın çok daha büyük toryum rezervleri olduğunu fark etti.
Bhabha, Hint üniversitelerinin yanı sıra pek çok yabancı ülkenin üniversitelerinden de ödüller aldı. aralarında Amerikan Ulusal Bilimler Akademis’nin de bulunduğu birçok bilim topluluğunun üyesi olan Bhabha, 1954 yılında üçüncü en yüksek sivil ödülü olan Padma Bhushan’a layık görüldü.
Bhabha, ömrü boyunca hiç evlenmemiş ve bekar olarak kalmıştır. Sevdikleri şeyler arasında klasik müzik, opera, resim ve botanik vardır. 24 Ocak 1966 yılında Air India 101 uçağında seyehat eden Bhabha, İsviçre Mont Blanc yakınlarında uçağının düşmesi sonucu gizemli bir şekilde vefat etmiştir. Kuantum fiziğinde elektron-proton saçılmasının enine kesiti, “Bhabha saçılması” olarak yeniden adlandırıldı.
Kaynak: https://www.famousscientists.org/homi-jehangir-bhabha/
Görsel Kaynak: https://www.thebetterindia.com/202126/mumbai-homi-bhabha-barc-jamshed-ncpa-legends-history-india/
Editör: Sibel Öncel