Homeostasi

Homeostasi Nedir?

Homeostasi, vücudun kararlı bir iç denge yapısına sahip olması demektir. Aslında bir nevi vücudun yapısının iç ve dış ortamında gerçekleşen değişik koşullara karşı vücudun iç dengesinin korunmasıdır. Bunun için kan basıncı, doku sıvılarının ve kanın pH değeri, vücut ısısı, kandaki glikoz ve kalsiyum miktarı gibi çeşitli değerlerin normal değerler şeklinde olması gereklidir. Ayrıca vücudun kararlı iç dengesi, sinir sistemi ve endokrin bezler ile ilişkilidir ve bu bezler ile birlikte çalışır.

Normal şartlar altında sağlıklı bir yetişkinin kan şekeri seviyesi açlık durumunda 100 mg/dl, tam durumda 140 mg/dl’dir. Ancak kan şekeri, yemek yedikten sonra kademeli olarak yükselecektir. Bu durumda pankreas uyarılır ve insülin hormonu salgılanır. İnsülin hormonu, kandaki glikozun hücrelere girmesine izin vererek kan şekerini düşürür. Bu nedenle kan şekeri normale döner. Eğer açlık olursa kan şekeri normalin altına düşer. Bu durumda pankreas uyarılır ancak bu sefer glukagon hormonu salgılanır. Glukagon, glikozun karaciğerdeki glikojen depolama alanından kana geçmesini sağlar. Böylelikle kan şekeri normal değerine ulaşır. Pankreasın salgıladığı insülin ve glukagon hormonları sayesinde kan şekeri normal düzeyde tutulur ve homeostasi sağlanır.

Kalsitonin, kandaki kalsiyum içeriğini belirli bir seviyede tutmak için paratiroid hormonu adı verilen iki hormonla çalışır. Kandaki kalsiyum seviyesi yükseldiğinde, tiroid bezini uyararak kalsitonin hormonu salgılar. Kalsitonin, kandaki kalsiyumu kemiklere geçirip böbreklerden atarak kandaki kalsiyum içeriğini azaltır. Kandaki kalsiyum seviyesi düştüğünde paratiroid bezleri uyarılır ve paratiroid hormonu salgılanmasını sağlar. Paratiroid hormonu, kemiklerden kana kalsiyum için hem bir yol sağlayarak hem de böbreklerden kalsiyumun yeniden emilmesine olanak vererek kandaki kalsiyum miktarını artırır. Bu iki hormonun etkisi altında kandaki kalsiyum içeriği normal seviyede tutulur ve homeostasi sağlanır.

Ek olarak, çok soğuk bir ortamda insan vücut sıcaklığı 35 °C’nin altına düşebilir. Bunu önlemek için damarları küçülterek saçların titremesini ve düzleşmesini sağlayarak vücut sıcaklığının 36.5-37 °C arasında sabit kalmasını sağlayın.

Kaynaklar: 

1. https://www.britannica.com/science/homeostasis
2. https://www.livescience.com/65938-homeostasis.html
3. https://www.scientificamerican.com/article/what-is-homeostasis/

Görsel Kaynak: https://www.dunyaatlasi.com/homeostatik-denge-ve-bobrek/

Editör: Elif Berfin KORGAN