Sultan Müjde Erdem
Jacky Ejderhaları ve Güneş
New South Wales Üniversitesi’nde yürütülen ve Fizyolojik-Biyokimyasal Hayvanbilim 2020 Kasım/Aralık dergisinde yayımlanan yeni bir çalışma, bir hayvanın yetiştiği çevresel koşullar ve yavrusunun kişisel özellikleri arasında muhtemel bir bağlantı olduğunu açıklıyor. Jacky ejderhalarında Anne Etkilerinin Aracı yani anne sıcaklığı, stres hormonu ve vücut durumu konularını içeren çalışma, anneye özgü durumun ve stres hormonu düzeylerinin, annenin maruz kaldığı sıcaklığın, yavrular üzerindeki etkilere nasıl çevirdiğine odaklandı.
Kertenkeleler gibi ektotermik (değişken sıcaklı) türler, vücut ısılarını kontrol edebilmek için dıştan gelen ısı kaynaklarına ihtiyaç duyarlar. Anne ısısının, yavrunun cinsiyet ve büyüme hızı gibi özelliklerini etkileyebildiği ortaya çıkıyor. Bu özellik değişiklikleri belgelenmesine rağmen, bilginin ebeveynden çocuğa geçtiği yollar tam olarak bilinmemektedir.
Özellikle anne etkileri teorisi, evrimle alakalı bazı önemli biyolojik soruları cevaplamada yardımcı oluyor. Ancak, bu etkilerin nasıl meydana geldiğine dair mekanizmalar yani organların işleyiş biçimiyle ilgili düzenekler yeterince geliştirilememiştir ve bu da en yakın fiziksel nedenlerle alakalı cevaplanamayan sorulara yol açmaktadır.
En başta bahsedilen çalışmanın yazarı olan Gracie Liu, ısı bilgisinin Jacky ejderhası yavrusuna aktarabileceği mekanizmaların henüz keşfedilmediği üzerinde durmuştur. “Burada, anne sıcaklığı etkilerinin muhtemel aracı olan stres hormonlarını (corticosterone) araştırdık.”
Çalışma, dişi jacky ejderhalarını iki farklı sıcaklık bölgesine yerleştirdi. Biri, her gün 7 saat güneş ısısı işlemlerine maruz kalırken, diğeri her gün aynı işlemin 11 saatliğine maruz kalmıştır. Bu çalışma daha sonra, deneklerin kanındaki stres hormonunun seviyesini ölçtü ve yavrularıyla bağlantılı herhangi bir ilişkiyi inceledi.
Kortikosteron “stres” tepkisi, enerji taşınması ve bağışıklık sisteminin baskılanmasıyla ilişkilendirilen bir steroid hormonudur. Bu tarz hormonlar genellikle yavrunun fenotipleri ve annenin çevresi arasında olası bir bağlantıya olanak tanır. Çünkü onlar yavrudan anneye dönüşürler ve fizyoloji, davranış ve benzer faktörlerde rol oynayabilirler.
Araştırma sonuçları böyle bir “ısı imkânının” anneler ve yavruları üzerinde bir etki olduğunu gösterdi. Özellikle, 11 saatlik bölgede bırakılan kertenkelelerin kanlarındaki kortikosteron seviyelerinin 7 saatlik bölgede bırakılandan çok daha yüksek olduğunu gösterdi.
Bununla birlikte, denekte verilen hem kuluçka yumurtalarının sayısı hem de kuluçkanın tüm boyutunu içeren üreme verimi artışı–aynı zamanda yumurtadan çıkan yavruların da artışı-annenin vücut durumundaki kortikosteron bağlantısıydı. Ancak; bu bağlantı, yavruların cinsiyeti veya büyümeleri üzerinde karşılıklı bir etkiye sahip değildir.
Daha spesifik olursak, güneşlenme (ısıl işlemine uzun süre maruz kalma durumu) değerlendirmesi, annenin kortikosteron seviyelerinin ve vücut durumunun birbiriyle bağlantılı olduğunu gösterdi. O halde, kortikosteron ve annenin genel ısısı annenin dış çevresi hakkındaki bilgileri yavrusuna aktarabiliyor ki bu da durum birleşimini öne süren, sonuçlanan kuluçka üzerinde karşılıklı bir etkiye sahiptir.
Liu yapılan çalışma için şu cümleleri yazar: “ Bu bulgular, ısı olanağının fizyolojiyi değiştiğini gösterir. Sağlıklı ve formda bir vücut için muhtemel sonuçlar.”
Kaynak: https://phys.org/news/2020-11-jacky-dragon-moms-sun-affects.html
Görsel Kaynak: https://images.pexels.com/photos/751044/pexels-photo-751044.jpeg?auto=compress&cs=tinysrgb&h=650&w=940
Editör: Hazal Kalsın DEMİR
Elinize emeğinize sağlık