FKTN Geni Nedir?

İçindekiler

FKTN Geni: Fukutin ile İlişkili Protein

Normal Fonksiyon

FCMD olarak da bilinen FKTN geni, fukutin proteinin üretiminde kilit rol oynar. Fukutin, vücudun pek çok bölgesinde mevcuttur ancak beyin, kalp kasları ve hareket sağlayan iskelet kaslarında daha bol miktardadır. Oysa hücre içinde, yeni üretilmiş proteinleri düzenleyen golgi aygıtında yer alır.

Fukutin proteini, glikosilasyon adlı bir düzenleyici süreçte kullanılır. Bu süreçte, şeker molekülleri belirli proteinlere bağlanır. Fukutin de özel olarak Ribitol 5-Fosfat molekülü ile bağ kurar ki alfa (α)-distroglikan protein zinciri kurulabilsin. Glikosilasyon, α-distroglikan proteininin asıl işlevi için hayati önemdedir.

α-distroglikan proteini, her hücrenin içindeki yapısal çerçevenin (hücre iskeleti) proteinler ve hücre dışındaki diğer molekülleri (hücre dışı matris) kafesine tutturur. İskelet kaslarında glikozile olmuş α-distroglikan, kas liflerini korumak ve güçlendirmek adına gereklidir. Beyinde ise sinir hücrelerinin (nöronlar) doğrudan hareketine (göçüş) erken gelişim süresince rehberlik eder.

Genetik Değişikliklere İlişkin Sağlık Koşulları

Fukuyama Konjenital Musküler Distrofi

FKTN geninin, iskelet kaslarını güçsüzleştiren ve göz anormalliklerine yol açan en az on sekiz mutasyonu vardır. Konjenital Musküler Distrofi’nin bu türü, Japonya dışında hiç görülmemiştir. Bu duruma sahip hemen hemen herkes aynı mutasyonun en az bir kopyasına, FKTN genine yaklaşık 3.000 ekstra DNA yapı bloğu (3 kilobaz [kb]) eklenmiştir Bu katılım, 3’ translasyonsuz bölgesinde karşımıza çıkmaktadır ki bu bölge genin etkinliğine katkı sağlayabilir. Araştırmacılara göre 3-kb eklenti, genin ürünü olan fukutin proteini miktarını baltalamaktadır.

Fukutin yetersizliği, α-distroglikanın olağan glikosilasyonunun engellenmesine yol açar. Nihayetinde, α-distroglikan hücreler ile protein ve onları saran diğer molekülleri daha fazla bağlayamaz. Kas liflerini güçlendiremeyen α-distroglikan, sürekli kullanıldıkça zarar görüp kasılmaya başlar. Zarar görmüş lifler zayıflar ve zaman içinde ölür, bu durumla birlikte Fukuyama Konjenital Musküler Distrofi’ye sahip kişilerde iskelet kaslarının gelişimi, yapısı ve işlevi de etkilenir.

Ayrıca eksik α-distroglikan, beynin erken gelişim dönemlerinde nöron göçlerine de etki eder. Kimi nöronlar, rotaya eriştiklerinde beyin yüzeyini aşarak etrafındaki sıvının içine ulaşır. Araştırmacılara göre, bu sorun sinirsel göçle birleşerek ‘parke taşı lissensefali’ denen bir beyin anormalliğine sebebiyet verir. Bu anormallikte beyin yüzeyinde normal kıvrım ve oluklar yeteri kadar yoktur ayrıca olanlar engebeli ve düzensizdir. FKTN mutasyonlarının, vücudun diğer bölümlerine olan etkileri hakkında henüz çok fazla bilgiye ulaşılmamıştır.

Walker-Warburg Sendromu

FKTN genine ait en az on bir mutasyon vardır ki Walker-Warburg Sendromuna sahip kişilerde tanımlanmıştır. Bu sendrom, Konjenital Musküler Distrofi’nin en sert halidir. Dünya genelinde, popülasyonlarda geniş olarak görülmektedir. Fukuyama Konjenital Musküler Distrofi’ye benzer olarak bu sendrom da iskelet kasları güçsüzlüğü ile göz ve beyin anormallikleri ile ilişkilidir ancak Walker-Warburg Sendromuna sahip olan bireyler daha kademeli beyin ve göz sıkıntıları yaşar ve sadece erken çocukluk veya bebeklik döneminde buna katlanır. FKTN geni mutasyonları, Walker-Warburg Sendromunda ciddi kas, göz ve beyin sorunlarına yol açan herhangi bir işlevsel fukutin proteini üretiminin kısıtlanmasıyla ilişkilendirilir.

Diğer Rahatsızlıklar

FKTN mutasyonları, kalbi ve iskelet kaslarını etkileyen başka hastalıklara da sebep olur. FKTN’den farklı olarak, bu durum dünya çapında görülen geniş bir yere sahiptir (FKTN daha çok Japon toplumuyla sınırlıdır).

Genişletilmiş Kardiyomiyopati isimli kalp rahatsızlığına sahip pek çok insanda, FKTN geni mutasyonlarına rastlanmıştır. Bu durumda, kalp güçsüzleşir ve genişleyerek gerektiği gibi kan pompalaması engellenmiş olur. Genişletilmiş Kardiyomiyopati, FKTN mutasyonlarıyla etkileşime girdiğinde Tip-1X (DCM1X) olarak bilinir. Bu kalp sorunlarına ek olarak, DCM1X hastalarının bazılarında erişkinlik döneminin başlarında hafif düzeyde iskelet kaslarında güçsüzlük deneyimlenmiştir.

FKTN genindeki fukutin üretimini azaltan ancak ortadan kaldırmayan değişiklikler, DCM1X ve Uzuv-Kuşak Kas Distrofisinde görülen biraz daha az ciddi tıbbi sorunlara yol açar.