FKRP Geni Nedir?

FKRP Geni: Fukutin ile İlişkili Protein

Normal Fonksiyon

FKRP geni, fukutin ile ilişkili protein olarak isimlendirilen bir proteinin (FKRP) üretimi için talimatlar sağlamaktadır. Vücut dokularının çoğunda bulunmasına rağmen beyinde, kalp (kardiyak) kaslarında ve hareket için kullanılan iskelet kaslarında yaygın olarak görülmektedir. FKRP, hücrelerde, yeni üretilen proteinlerin değiştirildiği Golgi aygıtı adı verilen özel bir yapıda bulunmaktadır.

Genellikle glikolizasyon adı verilen sürece dahil olan bu protein, bu kimyasal süreçler sonucunda belirli proteinlere şeker molekülleri eklemektedir. Özellikle FKRP, alfa (α) -distroglikan adı verilen bir proteine ​​bağlı şeker zincirine ribitol 5-fosfat olarak isimlendirilen bir molekül eklemektedir. α-distroglikan’ın normal işlevi için glikolizasyon çok kritiktir.

α-distroglikan proteini, her hücrenin içindeki hücre iskeleti proteinlerinin ve hücre dışındaki diğer moleküllerin (hücre dışı matris) kafesine sabitlenmesine yardımcı olmaktadır. İskelet kaslarında, glikozlanan α-distroglikan kas liflerinin dengede kalmasına ve korunmasına yardımcı olmaktadır. Beyinde ise, erken gelişimde sinir hücrelerinin (nöron) direkt hareketine (göçüne) yardımcı olmaktadır.

Genetik Değişikliklerle İlgili Sağlık Durumları

Walker-Warburg Sendromu

FKRP genindeki en az 5 mutasyon sonucunda Walker-Warburg sendromu oluşmaktadır. Bu durum doğuştan gelen musküler distrofi olarak isimlendirilen bir grup rahatsızlığın en şiddetli halidir. Walker-Warburg sendromu, iskelet kaslarının zayıflığına ve beyin ve göz anormalliğine sebep olmaktadır. Bu durum sonucunda oluşan şartların çeşitliliğinden dolayı, etkilenen bireyler erken çocukluk dönemi sonrasına kadar yaşayamamaktadır.

Çoğu FKRP gen mutasyonu, FKRP proteinini oluşturan tek yapı taşlarının (amino asitlerin) değişiminden kaynaklanmaktadır. Değişen protein Golgi aygıtına ulaşamaz ve bunun yerine parçalanarak, fonksiyonel FKRP miktarını azaltmaktadır.

FKRP eksikliğinde, normal α-distroglikan glikolizasyonu engellenir. Sonuç olarak ise, α-distroglikan hücre proteinlerine ve çevresindeki diğer moleküllere etkili bir şekilde bağlanamaz. Kas liflerini dengelemek için gerekli işlevsel α-distroglikan olmadığında, kullanımlarındaki tekrarlı kasılma ve salınım sonucunda hasar görmektedirler. Hasar gören kas lifleri zamanla zayıflar ve ölür. Böylelikle, Walker-Warburg sendromuna sahip bireylerin iskelet kaslarının gelişimi, yapısı ve işlevi etkilenmektedir.

Kusurlu α-distroglikan, aynı zamanda erken beyin gelişimi sırasında nöronların göç hareketlerini de etkilemektedir. Karar verilen varış yerlerine ulaştıklarında bazı nöronları durdurmak yerine, beynin yüzeyini geçerek onu çevreleyen sıvı dolu boşluğa göç ederler. Araştırmacılar, bu nöronal göç ile ilgili sorunun, beynin yüzeyindeki normal kıvrımların ve olukların olmadığını ve bunun yerine engebeli ve düzensiz göründüğü parke taşı lissensefali adı verilen bir beyin anormalliğine neden olduğuna inanmaktadırlar. FKRP gen mutasyonlarının, vücudun diğer bölümlerine olan etkileri hakkında ise daha az şey bilinmektedir.

Daha ayrıntılı bilgi almak isterseniz Kromozomal hastalıklar katagorisindeki Walker-Warburg Sendromu içeriğimizi okuyabilirsiniz. 

Limb-Girdle Musküler Distrofi

Limb-Girdle Musküler Distrofi hakkında detaylı bilgi ‘MedlinePlus Genetics’ tarafından sağlanmaktadır.

Diğer Bozukluklar

FKRP gen mutasyonları, kas güçsüzlüğüne, beyin anormalliklerine ve zihinsel engelliliğe neden olan ancak genellikle gözleri etkilemeyen, doğuştan gelen kas distrofisi tip 1C (MDC1C) olan az sayıda birey tespit edilmiştir. Nadiren, FKRP gen mutasyonları kas zayıflığına, göz problemlerine ve zihinsel engelliliğe neden olan kas göz beyin hastalıkları ile ilişkilidir. Kas göz beyin hastalıklarının işaret ve semptomları, Walker-Warburg sendromuna göre daha az çeşitlidir. Bu gendeki mutasyonların nasıl birkaç farklı kas distrofisine neden olduğu ise kesin değildir.

FKRP Geninin Diğer İsimleri

• FKRP_İNSAN
• LGMD2I
• MDC1C
• MDDGA5
• MDDGB5
• MDDGC5

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/gene/fkrp/

Görsel kaynak: https://www.rcsb.org/3d-view/6L7T/1

Editör: Meryem GÖKOĞLU