Ferritin Seviyesi Kan Testi

Tanım

Vücudunuz tüm hücrelerinize oksijen taşımak için kırmızı kan hücrelerinde ki demirlere ihtiyaç duyar.

Yeterli demir olmadan, kırmızı kan hücreleriniz yeterli oksijeni tedarik edemeyecektir. Aynı zamanda fazla miktarda demir de vücudunuz için iyi değildir. Hem yüksek hem de düşük demir seviyesi ciddi bir takım sorunları ile ilişkili olabilir.

Eğer doktorlarınız sizde demir eksikliği ya da aşırı demirden şüpheleniyorsa sizden bir demir testi isteyebilir. Bu test, vücudunuzda depolanan demir miktarını ölçer; bu da doktorunuza demir seviyenizin bir resmini verir.

Ferritin Nedir?

Ferritin vücudunuzda ki demirle aynı şey değildir. Bunun yerine ferritin demir depolayan ve vücudunuz ihtiyaç duyduğunda da salınımını yapan bir proteindir. Ferritin genellikle vücut hücrelerinde, az miktarda da dolaşım sisteminde bulunur.

Ferritinin en büyük konsantrasyonları karaciğer hücrelerinde (hepatosit olarak bilinir) ve immün sistemde (retiköloendotelyal hücreler olarak bilinir) bulunur.

Ferritin, daha fazla kırmızı kan hücresi üretme vakti gelene kadar vücut hücrelerinde depolanır. Vücut, hücrelere ferritin salınımı için sinyal gönderir. Sonrasında ferritin diğer madde olan transferrine bağlanır.

Transferrin, ferritin ile birleşerek onu yeni kırmızı kan hücrelerinin üretildiği yere taşıyan proteinlerdir. Transferrini, demir molekülünün özel taksisi olarak düşünebilirsiniz.

Bir insan için normal demir seviyesine sahip olmak önemli iken, yeterli depolanmış demir miktarına sahip olmakta o derece önemlidir. Eğer bir insan yeterli ferritine sahip değilse, demir depoları hızla tükenebilir.

Ferritin Testi’nin Amacı

Kanınızda çok fazla ya da yetersiz miktarda ferritine sahip olduğunuzu bilmek, doktorunuza kapsamlı demir seviyeniz hakkında ipuçları verebilir. Kanınızda ne kadar fazla ferritin olursa, vücudunuzda o kadar fazla demir depolanır.

Düşük Ferritin Seviyesi

Eğer sizde düşük ferritin seviyesi ili ilişkili aşağıdaki semptomlardan bazıları varsa doktorunuz size ferritin testini önerebilir.

• Yorgunluk
• Baş dönmesi
• Kronik baş ağrısı
• Halsizlik
• Kulakların çınlaması
• Çabuk öfkelenme
• Bacak ağrısı
• Nefes darlığı

Yüksek Ferritin Seviyesi

Ayrıca çok yüksek ferritin seviyesine de sahip olabilirsiniz bu da rahatsız edici bazı semptomlara neden olur. Aşırı ferritinin semptomları şunlardır:

• Karın ağrısı
• Kalp çarpıntısı yada Göğüs ağrısı
• Halsizlik
• Eklem ağrıları
• Yorgunluk

Ferritin seviyeleri ayrıca karaciğer ve dalak gibi organların zarar görmesine sebep olabilir. Bu test ayrıca kapsamlı sağlığınızı, özellikle kanınızda çok fazla yada çok az miktarda demir olmasına sebep olan demirle ilişkili sağlık sorunlarını gözlemlemede kullanılabilir.

Ferritin Testi Nasıl Yapılır?

Ferritin testi, ferritin seviyenizi kesin olarak teşhis etmek için sadece küçük miktarda kana ihtiyaç duyar.

Bazı durumlarda, doktorunuz sizden kan örneği almadan en az 12 saat öncesinden hiç bir şey yememenizi isteyebilir. Amerikan Klinik Kimya Derneği’ne (AACC) göre bir süre yemek yemediğiniz bir günün, ertesi sabahı yapılan testlerin daha kesin sonuçlar verdiğini gösteriyor.

Sağlık uzmanı, damarlarınızı daha görünür hale getirmek için kolunuzun etrafını bandajla sarar. Derinizi antiseptik takas ile sildikten sonra sağlık uzmanı numune almak için damarınıza küçük bir iğne yerleştirir. Bu numune sonrasında analiz edilmek üzere laboratuvara gönderilir.

Kan testi yaptırmadan önce özel bir önlem almanız gerekmez.

Ferritin Kan Testi Sonucunu Anlama

Ferritin kan testi sonuçlarınız ilk önce değerinizin normal aralıklarda olup olmadığını görmek için değerlendirilir. Mayo Cliniğe göre bu değerler tipik olarak şöyledir:

Erkeklerde—> mililitre başı 20 ila 500 nanogram arası

Kadınlarda—> mililitre başı 20 ila 200 nanogram arası

Tüm laboratuvarlarda kandaki ferritin seviyesi sonuçlarının aynı olmadığını unutmayınız. Bunlar standart değerler. Ferritin seviyelerinizin normal mi, yüksek mi, yoksa düşük mü olduğunu tespit ederken doktorunuza, laboratuvarın normal aralığını sorunuz.

Düşük Ferritin Seviyelerinin Sebepleri 

Normalden az ferritin seviyesi, günlük diyetinizde yeterli demir tüketmediğiniz zaman meydana gelen demir eksikliği ile ilişkilidir.

Demir seviyelerini etkileyen diğer bir durum olan anemi ise demirin bağlanması için yeterli kırmızı kan hücresi olmadığında ortaya çıkan bir durumdur.

Ek olarak şu durumlarda görülür:

• Aşırı adet kanaması
• İç kanama
• Bağırsak emilimini etkileyen mide durumları

Ferritin seviyenizin düşük ya da normal olduğunu bilmek, doktorunuza hastalığın sebebini daha iyi teşhis etmesine yardımcı olur.

Örneğin anemisi olan bir insanda düşük kan demir seviyesi ve düşük ferritin seviyesi olacaktır.

Fakat, kronik hastalığı olan bir insanda düşük kan demir seviyesi, normal yada yüksek ferritin seviyesi olabilir.

Yüksek Ferritin Seviyesinin Nedenleri

Çok yüksek ferritin seviyesi bazı durumlarla ilişkili olabilir.

Bir örnek olarak hemakromatoz, vücudunuz demiri çok fazla emdiği zaman görülen bir durumdur.

Yüksek demir seviyesinin sebep olduğu diğer koşullar şunlardır.

• Romatoit artrid
• Hipertiroidi
• Erişkin Still hastalığı
• Tip 2 Diyabet
• Lösemi
• Hodgkin Lenfoma
• Demir zehirlenmesi
• Sık kan nakli
• Karaciğer hastalıkları örneğin kronik hepatit C
• Huzursuz bacak sendromu

Ferritin, akut faz reaktan olarak da bilinir. Bu, vücut inflamasayon sürecine girdiğinde ferritin seviyesinin artacağı anlamına gelir. Ferritin seviyelerinin karaciğer hastalarında ya da Hodgkin lenfoma gibi kanser tiplerinde fazla olmasının sebebi budur.

Örneğin karaciğer hücreleri ferritin depolar. Bir insanın karaciğeri zarar gördüğünde, Hücrelerdeki ferritin sızmaya başlar. Bir doktor, bu ve diğer inflamatuar hastalık durumlarına sahip kişilerde, normal ferritin seviyesinden daha yüksek bir değer bekler.

Yüksek ferritin seviyesinin en yaygın denenleri obezite, inflamasyon ve günlük alkol alımlarıdır. Genetik sebepli yüksek ferritin seviyesinin en yaygın nedeni ise hemakromatozis hastalığıdır.

Eğer ferritin test sonucunuz yüksekse, doktorunuz muhtemelen vücudunuzda ki ferritin seviyelerini daha iyi inceleyebilecek bir takım testler önerecektir. Bu testler şunlardır:

1. Vücudunuzda dolaşan demir miktarını ölçen demir testi.
2. Vücudunuzdaki transferrin miktarını ölçen total demir bağlama kapasitesi testi (TIBC)

Ferritin Kan Testinin Yan Etkileri

Ferritin kan testi ciddi yan etkilerle ilişkili değildir çünkü küçük miktarda kan örneği almak gerekir. Ancak kanama sorununuz yada çabuk morarma probleminiz varsa örnek alan hemşireye bu problemlerinizi söyleyiniz.

Kan alırken biraz rahatsızlık hissedebilirsiniz. Bunun dışında testten sonra nadir görülen yat etkiler ise şunlardır.

• Aşırı kanama
• Morarma
• Enfeksiyon

Bunlar dışında bir yan etki görüyorsanız mutlaka sağlık personelinize başvurun.

Kaynak: https://www.healthline.com/health/ferritin

Editör: Meryem Melisa KAR