DNA Hatalarının Düzeltilmesi

Giriş

DNA’nın kopyalanması ile mitozun başlaması arasındaki yaklaşık bir saatlik süre içinde DNA zincirlerine ait kopyaların düzeltilmesi periyodu mevcuttur. Bu periyotta hatalı DNA molekülleri varsa şablon zincirlerindeki nükleotidlerle karşılaştırılarak ve kusurlu bölgeler özel enzimlerle kesilerek, yerlerine uygun tamamlayıcı nükleotidler yerleştirilir. (Burada rol alan enzimler DNA polimeraz ve DNA ligaz enzimleridir. Bu enzimler DNA’nın replikasyon işleminde görevlidirler). Bu onarım işlemine DNA Hatalarının Düzeltilmesi İşlemi denir. Böylece kopyalama işlemi sırasında hata çok az ya da hiç olmaz.

DNA Hataları ve Etkenleri

Bir canlıya ait tüm genetik bilgiyi taşıyan DNA molekülü doğal olarak veya çevresel faktörlerin etkisiyle sürekli hasara maruz kalmaktadır. İnsan hücrelerinde metabolik aktiviteler ve çevresel faktörler (UV ışığı) sonucu günde yaklaşık 1 milyon hücrenin zarar görmesi mümkündür. Bahsedilen etkenler, DNA’nın yapısını ve diğer nesillere aktarılan genetik bilgiyi değiştirebilir. Bu değişimler ölümcül sonuçlara neden olabilmektedir. Hücre, oluşan hasarlara farklı metabolik yollar ile cevap verir.

DNA Hataları tamir edilmez ise;

Ağır DNA hasarları hücrenin apoptozis yolunu aktive ederek hücreyi ölüme götürür. Apoptozis, vücutta ihtiyaç duyulmayan ya da anormalleşmiş olan hücrelerden kurtulmanın normal bir yoludur. Böylece organizma kendini korumuş olur. Orta derecedeki hasarların birikimi ya da DNA hasarı tamir edilemezse mutasyona ve sonuç olarak genomik kararsızlığa, kanser ve yaşlanmaya neden olur. Birçok araştırmacı, kanser hücrelerinin organizmadaki oranını düşürmek için DNA çift zincir yapısındaki kırıkların onarımında görev alan proteinler üzerinde çalışmalar yapmaktadırlar.

Kaynaklar:

Görsel Kaynak: https://agahana.com/2019/09/18/sizofreni-icin-ana-duzenleyici-gen-kesfedildi/

Editör: Elif Berfin KORGAN