Sultan Müjde Erdem
İçindekiler
Tanım
Her gün dondurulmuş yiyeceklerin kolaylığına şükredenler bu buluşun arkasındaki insana da şükretmek isteyebilir. Adı II. Clarence Frank Birdseye ve günümüz dondurulmuş gıda endüstrisinin kurucusudur. Yani soğutucudan paket sebze ve diğer donmuş besinleri aldığın her zaman Birdseye’a minik bir teşekkür etmelisiniz. Çünkü o olmadan, dondurulmuş yiyeceklerin kolaylığının tadını çıkaramazdınız.
Clarence Birdseye’ı Tanıyalım
Clarence Birdseye Amerikalı bir mucit, doğa bilimci ve girişimcidir. Yiyecek şoklamasına dair bir yol bulduğunda gıda endüstrisine büyük yenilik ve katkılardan birini yapmıştır. Tüm bunları tek başına yapmakla birlikte günümüz dünyasında hala kullanılmakta olan dondurma (şoklama) yönteminin de sorumlusudur. Bu faydalı icadıysa her gün milyonlar tarafından sevilmektedir.
Yaşamının İlk Yılları
Clarence Birdseye 9 Aralık 1886 tarihinde New York’un Brooklyn bölgesinde dünyaya gelmiştir. Annesi Ada Jane Underwood ve babası I. Clarence Frank Birdseye’dır. Clarence dokuz çocuğun altıncısıdır. New Jersey’deki Monclair Lisesi’ne katılmış ve girdikten iki yıl sonra bıraktığı Amherst Koleji’nin kısa süreli öğrencisi olmuştur. Sebebi ise oradaki çalışmalarla başa çıkamadığından değil ailesinin kolej için gerekli birikimi olmamasındandı. Daha sonra Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı’nda çalışmak için batı tarafına taşınmıştır.
Kariyerine taksidermistlikle yani hayvan postu doldurmakla başladı. Sonrasında ise Arizona ve New Mexico’da doğa bilimci asistanı olarak bir mevki elde etti. Bu işte kır kurtlarını öldürmesi gerekti ve aynı zamanda entomolojist (böcek bilimci) Willard Von Orsdel King ile 1910- 1911 yıllarında beraber çalıştı. Birdseye’ın işi birçok küçük memeli hayvana tuzak kurmakken King araştırmaları için kurtlardan keneleri ayırırdı. Araştırma, kenelerin bir tür bakteri hastalığı olan kayalık dağlar lekeli hummasına sebep olduğunu saptamıştır.
1912 yılında Birdseye bir kürk avcısı olarak ve balık, vahşi yaşam araştırması yapmak için şu anda Kanada’da bulunan Labrador eyaletine taşındı. 1915 yılına kadar orada kaldı. Gıda koruma ve dondurma işlemine karşı ilgisi (özellikle hızlı dondurma) Labrador’da gelişmiştir. Eskimoların ayrıldığı iki koldan biri olan İnuit halkıyla iletişim kurmuş ve kalın buz tabakalarında balıkların nasıl buzlandığını öğretmişlerdir. Verilen -40 derecede balıkların hızla dondurulduğunu ve eridiğinde hala taze tatta kaldıklarını saptadı. New York’da donmuş deniz ürünlerinin olduğunu aklına getirdi ve Labrador’da sahip olduğu donmuş balıkla onları karşılaştırdığında daha düşük kaliteye sahip olduklarını biliyordu. Bu yeni bulduğu bilgiyi kuracağı bir işe uygulamaya karar verdi.
Dondurma Yöntemi
19.yüzyılın ilk zamanlarında kullanılan dondurma yöntemi genellikle Birdseye’ın Labrador’da tanık olduğu -40 dereceden daha yüksek sıcaklıklara uygulanıyordu. Bu, daha yavaş bir hızla donma işleminin gerçekleşmesine neden oldu, yani kristallerinin gıda içerisinde büyümesi için zaman verildiğini gösteriyordu. Hızlı dondurma işleminin küçük buz kristallerindeki sonuçları ve de gıda dokularını daha az hasara uğratması zamanımızda bilinen bir gerçektir. Gıda üzerinde yavaş dondurma yöntemi kullanıldığında hücrelerden akışkan sıvılar sızar ve bu da dokuların, buz kristalleri tarafından zarara uğramasına neden olur. Yavaş dondurma yönteminde kullanılan besinlerin çoğu zaman hamur gibi veya kuru bir his vermesinin sebebi budur.
1922 yılında Birdseye Clothel Refrigerating Company’de birtakım balık dondurma çalışmalarına başladı. Çok geçmeden kendi şirketini kurdu ve Birdseye Seafoods Incorporated adını verdi. İlk başlarda, -43 derece soğukluğundaki donmuş havayı kullanarak fileto balıklarını dondurdular. İki yıl sonra 1924’te tüketicinin ürünlere ilgi göstermemesinden dolayı şirketi iflas anlaşmasında bulundu ancak Birdseye yılmıyordu. Aynı yıl içerisinde ticarete uygun çok yeni bir süreç formüle etti. Bu hızlı dondurma işlem kutuda paketlenmiş balıkları, gıdayı dondurmak için basınç altında iki soğutulmuş yüzey arasına koymayı içeriyordu. Aynı zamanda bu yeni işlemiyle General Seafood Corporation isimli yeni bir şirket kurdu.
Buluşunun Gelişimi
1925 yılında, Birdseye’ın yeni şirketi başka bir yeni buluşundan yararlandığı Massachusetts’teki Gloucester şehrine taşındı. Buluşuna “çift bantlı dondurucu” ismini verdi. Hızlı donan ve paketlenmiş balıkları taşıyan paslanmaz çelik bantlarını soğutmak için soğuk tuzlu su kullanılıyordu. Bu buluş için patent başvurusunda bulundu ve #1.773.079 ABD patentini verildi. Bu, gelişen dondurulmuş gıda endüstrisinin başlangıcını işaret ediyordu.
Birdseye öngörülü bir adamdı ve daha fazla makine üretip onların patentini aldı. Dahası, yeni makineler gıdaları çok daha hızlı dondurdu böylece besin içerisinde sadece ufak buz kristalleri oluştu ve bu yüzden de hücre zarı her türlü hasara dayandı. 1927 yılında, bu süreci balıkların ötesine çıkarmak istedi ve dondurma işlemini başka tür yiyeceklere de uygulamaya başladı. Aynı yıl içerisinde sebze, tavuk, et ve meyveleri de dondurdular.
1929’da Birdseye şirketini elinde tutmayıp Goldman Sachs ve Postum Company’e sattı. Patentini aldığı ürünlerle birlikte o zamana göre yüklü bir miktar olan 22 milyon dolar kazandı. Şirketi General Foods Corporation’ın bir parçası haline geldi. “The Birdseye” ismi ticari bir marka adı altında tutuldu ancak “Birds Eye” olarak ikiye ayrıldı. Clarence Birdseye orada danışman olarak çalıştı ve daha yeni, iyi donmuş gıda teknolojisi üretmeye devam etti.
Dondurulmuş gıdaya ek olarak, gıda kurutma araştırmaları da yürüttü. Ürettiği ürününe “kuru gıdalar” adını verdi.
“Birds Eye” ismi günümüzde donmuş gıda markalarının bir öncüsü olarak süregelmektedir.
Özel Hayatı ve Ölümü
Birdseye, 1915 yılında Labrador’da iken Eleanor Garrett ile evlenmiş ve Kellogg isimli bir erkek çocuğu olmuştur.
Birdseye, 7 Kasım 1956 tarihinde 69 yaşındayken Gramercy Park Hotel’de kalp krizi nedeniyle vefat etti. Bedeniyse yakıldı ve külleri Massachusetts’teki Gloucester bölgesindeki denize dağıtıldı.
Kaynak: https://www.famousscientists.org/clarence-birdseye/
Editör: Seray YETKİN