Charlevoix-Saguenay Otozomal Çekinik Spastik Ataksi

İçindekiler

Tanım

Charlevoix-Saguenay Otozomal Çekinik Spastik Ataksi, daha yaygın bilinen adıyla ARSACS, kas hareketini etkileyen bir rahatsızlıktır. ARSACS hastaları tipik olarak, kaslarda anormal gerilme (spastisite), koordinasyon hareketlerinde zorluk (ataksi), kas kaybı (amiyotrofi), istemsiz göz hareketleri (nistagmus) ve konuşma zorluklarına (dizartri) sahiptirler. Öteki sorunlar, parmakların ve ayakların deformiteleri, kollarda ve bacaklarda duyu ve güçsüzlük azalması (periferik nöropati), gözün arkasındaki ışığa duyarlı dokuda sarı yağ dokusu çizgileri (retinanın hipermiyelinasyonu) (Görsel 1) ve daha az yaygın olarak, kalpten kan akışını kontrol eden kapakçıklardan birinde sızıntı (mitral kapak prolapsusu) olabilir. Dengesiz bir yürüyüş, ARSACS’ın ilk belirtisidir. Genellikle, çocukların yürümeyi öğrendiği vakitte, 12 ila 18 aylıkken belirir. Belirtiler ve semptomlar, yıllar geçtikçe spastisitenin ve kollar ile bacakların ataksisinin artması ile kötüleşir. Bazı vakalarda, spastisite ortadan kalkar fakat, bu belirgin düzelmenin, kollardaki ve bacaklardaki sinirlerin dejenerasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir. Hastalıktan etkilenen çoğu birey, otuzlarına ya da kırklarına geldiğinde, tekerlekli sandalyeye ihtiyaç duyar.

Bu rahatsızlık ilk olarak, Kanada’da, Quebec’in Charlevoix-Saguenay bölgesindeki insanlarda görülmüştür. ARSACS’lı insanların çoğunluğu ya Quebec’te yaşamaktadır ya da son ataları Quebeclidir. ARSACS’lı bireyler, Japonya’da, Türkiye’de, Tunus’ta, İspanya’da, İtalya’da ve Belçika’da da tanımlanmıştır. Diğer ülkelerde görülen ARSACS’ın belirtileri ve bulguları, Quebec’tekilerden farklılık göstermektedir. Quebec’in dışındaki ARSACS’lı bireylerde; retinanın hipermiyelinasyonu daha nadir görülür, zekâ normalin altında olabilir ve semptomlar daha geç yaşta ortaya çıkma eğilimindedir.

Sıklık

Quebec’in Charlevoix-Saguenay bölgesindeki ARSACS’ın görülme sıklığı 1500 ila 2000 bireyde 1 olduğu tahmin edilmektedir. Quebec’in dışında, ARSACS nadirdir fakat, görülme sıklığı bilinmemektedir.

Nedenler

SACS genindeki mutasyonlar, ARSACS’a sebep olmaktadır. SACS geni, saksin adındaki bir proteinin üretim emrini verir. Saksin, beyinde, cilt hücrelerinde, hareket için kullanılan kaslarda (iskelet kasları) (Görsel 2) ve pankreasta düşük seviyelerde bulunur, fakat proteinin özel işlevi bilinmemektedir. Araştırmalar, saksinin, yeni üretilmiş proteinlerin (Görsel 3), uygun 3-boyutlu şekle katlanmasında önemli bir rol oynayabileceğini göstermektedir, çünkü bu işlevi yerine getiren diğer proteinlerle benzer bölgeleri paylaşmaktadır. SACS genindeki mutasyonlar, normal şekilde çalışmayan, kararsız bir saksin proteininin üretimine neden olur. Anormal saksin proteininin, nasıl beyni ve iskelet kaslarını etkilediği ve ARSACS belirtilerine ve bulgularına sebebiyet verdiği belirsizdir.

Kalıtım Modeli

Bu durum otozomal resesif bir modelde (Görsel 4) kalıtsaldır, yani her bir hücredeki genin her iki kopyasında mutasyonlar vardır. Otozomal resesif bir rahatsızlığı olan bir bireyin her bir ebeveyni, mutasyona uğramış genin birer kopyasını taşır, fakat tipik olarak, hastalığın belirtilerini ve semptomlarını göstermezler.