Bipolar Bozukluk

İçindekiler

Tanım

Bipolar Bozukluk, ruh halinde ve enerjide aşırı düşüklüğe, davranışlarda da problemlere neden olan bir akıl sağlığı rahatsızlığıdır. Bipolar bozukluk, en sık ergenlik döneminin son evrelerinde veya yetişkinliğin ilk evrelerinde görülebilir. Bu durumlara rağmen belirtiler, yaşamın herhangi bir evresinde de başlayabilir.

Bipolar bozukluğa sahip olan insanlar, hem manik bölümler olarak adlandırılan dramatik “yüksek ataklar” hem de depresif bölümler olarak adlandırılan “alçak ataklar” yaşarlar. Yaşanan bu ataklar, saatlerce veya haftalarca sürebilir. Bu durumu yaşayan birçok insan ise ataklar arasında bulunan semptomlara sahip değildir. Yaşanan manik ataklar, artan enerji ve aktivite, sinirlilik, huzursuzluk, uyuyamama ve dikkatsiz davranışlarla karakterize edilmiştir. Yaşanan depresif ataklar ise, düşük enerji ve aktivite, umutsuzluk hissi ve günlük görevleri yerine getirememe gibi davranışlarla karakterize edilmiştir. Bipolar bozukluğa sahip olan kişiler, sıklıkla ölüm ve intihar düşüncelerine kapılırlar ve intihar düşüncesi nedeniyle ölüm riski genel popülasyona göre çok daha fazladır.

Yaşanan manik ve depresif ataklar, oluşan yanlış algılar (halüsinasyonlar) veya güçlü şekilde bağlanılan yanlış inançlar (sanrılar) gibi psikotik belirtiler içerebilir. Aynı zamanda, manik ve depresif atak özelliklerine sahip olan karma ataklar, etkilenen bazı bireylerde de ortaya çıkabilmektedir.

Bipolar bozukluk, genel olarak anksiyete bozuklukları (panik atak gibi), davranış bozuklukları (dikkat eksikliği, hiperaktivite bozuklukluğu gibi) ve madde bağımlılığı dahil olmak üzere diğer akıl sağlığı problemleri ile ortaya çıkmaktadır.

Sıklık

Bipolar bozukluk, yaygın bir şekilde bulunan akıl hastalığı şekli olarak bilinmektedir. Bipolar bozukluk, dünya çapında bulunan insanların %2.4’ü ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşayan insanların %4.4’ünde bu teşhis edilmiştir.

Nedenler

Bipolar bozukluğun genetik durumu hakkında kesin olarak çok az şey bilinmektedir. Yapılan araştırmalar, birçok gende oluşan ve her biri minik bir etkiye sahip olan varyasyonların, bipolar bozukluğun gelişme riskini arttırmak için bir araya gelebileceğini göstermektedir. Fakat, oluşan bu genetik varyasyonların birçoğu yapılan tekli çalışmalarda tanımlanmıştır ve sonraki yapılan çalışmalar bu genetik varyasyonları doğrulamamıştır. Yaşanan bu genetik varyasyonların her birinin bipolar bozukluğun riskine katkısının ne olduğu belirgin değildir. Bipolar bozukluk ile ilişkili yaşanan genetik değişikliklerin bazıları, şizofreni gibi diğer yaygın akıl sağlığı hastalıklarına sahip olan kişilerde de bulunmuştur. Bipolar bozukluğun genetiğini ve diğer akıl sağlığı hastalıklarının biçimlerini anlamak aktif bir araştırma alanı gerektirmektedir.

Yapılan araştırmalar, genetik olmayan (çevresel) faktörlerin, bir kişinin bipolar bozukluk hastalığını geliştirme riskine ne kadar katkıda bulunduğunu göstermektedir. Ailede hayatında yaşanan stresli olaylar (ölüm gibi), bipolar bozukluk semptomlarını tetikleyebilir. Ayrıca, madde bağımlılığı ve travmatik kafa yaralanmaları bipolar bozukluk ile ilişkilendirilmişlerdir. Bipolar bozukluğun gelişme riskini belirleyebilmek için çevresel koşulların genetik faktörlerle etkileşime girmesi muhtemeldir.

Kalıtım Modeli

Bipolar bozukluğun kalıtım modeli belirgin değildir. Genel olarak, bipolar bozukluk hastalığından etkilenen bireylerin birinci dereceden yakın akrabaları (Şekil 1) (kardeşler veya çocuklar gibi) için bu duruma sahip olup hastalığı geliştirme riskleri, genel popülasyon ile karşılaştırıldığında daha fazladır. Bilinmeyen nedenlerden dolayı, bipolar bozukluğu kalıtsal olarak aile üyelerinden alma riski bazı ailelerde diğer ailelere göre daha yüksek görünmektedir. Fakat, bipolar bozukluğu olan yakın akrabaya sahip çoğu insan, bu duruma kendiliğinden sahip olamaz.

Bipolar Bozukluk - Şekil 1: Birinci Dereceden Yakınlık — Şekil 1: Birinci Dereceden Yakınlık

Bipolar bozukluğa sahip olan birçok kişi, ruh hali düzgün olmayan, kaygı ve psikotik rahatsızlıklara (depresyon veya şizofreni gibi) sahip olan akrabalara sahiptir. Yaşanan bu rahatsızlıklar kısmen ailelerden kaynaklı olabilir çünkü bazı genetik risk faktörlerini taşıyabilirler. Fakat oluşan bu koşullar, genel popülasyonda daha yaygındır ve bu yüzden, bir ailede birden fazla vaka sayısının tesadüfen görülmesi şaşırtıcı değildir.