Beta-Mannosidoz

Tanım

Beta-Mannosidoz, belirli şeker moleküllerinin vücutta işlenme şeklini etkileyen nadir görülen kalıtsal bir hastalıktır.

Beta-Mannosidoz belirtileri ve semptomları ciddiyet açısından büyük farklılıklar gösterir ve başlangıç yaşı bebeklik ve ergenlik arasında değişir. Hastalıktan etkilenen bireylerin neredeyse tamamı zihinsel engellidir, bazı motor becerilerinde gecikmeler görülmekte ve bireyler nöbet geçirmektedir. Etkilenen bireyler aşırı içe dönük olabilir, depresyona eğilimli olabilir veya hiperaktivite, dürtüsellik veya saldırganlık gibi davranışsal problemleri olabilir.

Beta-Mannosidoz’u olan kişilerde solunum ve kulak enfeksiyonları, işitme kaybı, konuşma bozukluğu, yutma zorlukları, zayıf kas tonusu (hipotoni) ve ekstremitelerde azalmış his veya diğer sinir sistemi anormallikleri (periferik nöropati) riski artabilir. Ayrıca, cilt üzerinde küçük, koyu kırmızı lekeler (anjiyokeratomlar) oluşturan belirgin yüz özellikleri ve genişlemiş kan damarları kümeleri de gösterebilirler.

Sıklık

Beta-Mannosidoz’un çok nadir bir hastalık olduğuna inanılmaktadır. Dünya çapında yaklaşık olarak bu hastalıktan sadece 20 bireyin etkilendiği raporlanmıştır. Beta-Mannosidoz’un spesifik yaygınlığını belirlemek zordur, çünkü hafif veya spesifik olmayan semptomları olan kişiler asla teşhis edilemeyebilir.

Nedenler

Beta-mannosidoz’a MANBA geninde meydana gelen mutasyonlar sebep olmaktadır.

MANBA geni, Beta-Mannosidaz enziminin üretim emrini verir. Bu enzim, hücrede malzemeleri sindiren ve geri dönüştüren bölmeler olan lizozomlarda (1*) çalışır. Lizozomlar içinde enzim, belirli proteinlere (glikoproteinler) bağlı şeker molekülleri (oligosakkaritler) komplekslerinin parçalanmasına yardımcı olur. Beta-Mannosidaz enzimi, bu sürecin son adımında yer alır, mannoz adı verilen bir şeker molekülü içeren iki şeker molekülünün (disakkaritler) parçalanmasına yardımcı olur.

MANBA genindeki mutasyonlar, beta-mannosidaz enziminin mannoz içeren disakkaritlerin parçalanmasındaki rolünü yerine getirme kabiliyetine müdahale eder. Bu disakkaritler yavaş yavaş lizozomlarda birikir ve hücrelerin bozulmasına neden olarak Beta-Mannosidoz belirtileri ve semptomları ile sonuçlanır.

Kalıtım Modeli

Bu durum otozomal resesif bir modelde (2*) kalıtsaldır, yani her bir hücredeki genin her iki kopyasında mutasyonlar vardır. Otozomal resesif koşulu olan bir bireyin ebeveynlerinin her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak tipik olarak durumun belirtilerini ve semptomlarını göstermezler.

Bu Hastalığın Diğer İsimleri

• Beta-D-Mannosidoz
• Beta-Mannosidaz Eksikliği
• Lizozomal Beta-A Mannosidoz
• Lizozomal Beta-Mannosidaz Eksikliği

Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/condition/beta-mannosidosis#

Editör: Meryem Melisa KAR