Bardet-Biedl Sendromu

Tanım

Bardet-Biedl sendromu, vücudun birçok bölümünü etkileyen bir bozukluktur. Bu durumun belirtileri ve semptomları, aynı ailenin üyeleri arasında bile etkilenen bireyler arasında değişir.

Görme kaybı Bardet-Biedl sendromunun başlıca özelliklerinden biridir. Görme kaybı, gözün arkasındaki ışık algılayıcı doku (retina) gittikçe bozulduğunda ortaya çıkar. Gece görüşüyle ilgili sorunlar orta çocukluk döneminde belirmeye başlar ve bunu kenar (çevresel) görüşte gelişen kör noktalar izler. Zamanla, bu kör noktalar genişler ve dar bakış açısı için birleşir. Bardet-Biedl sendromlu çoğu insan da bulanık merkezi görme (zayıf görme keskinliği) gelişir ve ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde körleşir.

Obezite, Bardet-Biedl sendromunun bir başka karakteristik özelliğidir. Anormal kilo alımı genellikle erken çocukluk döneminde başlar ve yaşam boyunca bir sorun olmaya devam eder. Obezitenin komplikasyonları tip 2 diyabet, yüksek tansiyon (hipertansiyon) ve anormal derecede yüksek kolesterol seviyelerini (hiperkolesterolemi) içerebilir.

Bardet-Biedl sendromunun diğer önemli belirtileri ve semptomları arasında ekstra parmak veya ayak parmaklarının (polidaktili) varlığı, zihinsel engellilik veya öğrenme problemleri ve cinsel organın anormallikleri bulunur. Etkilenen erkeklerin çoğu cinsiyet hormonlarını (hipogonadizm) kısıtlı miktarda üretir ve genellikle kısır olurlar. Bardet-Biedl sendromlu birçok kişi de yaşamı tehdit eden böbrek anormalliklerine sahiptir.

Bardet-Biedl sendromunun ek özellikleri arasında konuşma bozukluğu, ayakta durma ve yürüme gibi motor becerilerin gecikmiş gelişimi, duygusal gelişmemişlik ve uygunsuz patlamalar gibi davranışsal sorunlar ve beceriksizlik veya zayıf koordinasyon sayılabilir. Bardet-Biedl sendromlu bazı kişilerde belirgin yüz özellikleri, diş anormallikleri, alışılmadık derecede kısa veya kaynaşmış parmaklar veya ayak parmakları ve kısmen veya tamamen koku duyusu kaybı (anosmia) bildirilmiştir. Ek olarak, bu durum kalp, karaciğer ve sindirim sistemini etkileyebilir.

Sıklık

Kuzey Amerika ve Avrupa’nın çoğunda, Bardet-Biedl sendromu, 160.000’ de 1 ile 140.000’de 1 yeni doğan arasında bir yaygınlığa sahiptir. Durum, 17.000 yeni doğanda tahmini 1’i etkilediği Newfoundland adasında (Kanada’nın Doğu kıyısı açıkları) daha yaygındır. Ayrıca Kuveyt’in Bedevi popülasyonunda daha sık görülür ve 13.500 yeni doğanda yaklaşık 1’i etkiler.

Nedenler

Bardet-Biedl sendromu, en az 14 farklı gendeki (genellikle BBS genleri olarak adlandırılır) mutasyonlardan kaynaklanabilir. Bu genler silia denilen hücre yapılarında kritik rol oynadığı bilinmektedir veya tahmin edilmektedir. Silia, birçok hücre türünün yüzeyinden çıkan mikroskobik, parmak benzeri iz düşümlerdir. Hücre hareketine ve birçok farklı kimyasal sinyal yoluna katılırlar. Silia, duyusal girdi algısı için de gereklidir (görme, işitme ve koku gibi). BBS genlerinden üretilen proteinler, siliaların bakım ve işlevinde yer alır.

BBS  genlerindeki mutasyonlar, siliaların yapısı ve işlevi ile ilgili sorunlara yol açar. Bu hücre yapılarındaki kusurlar muhtemelen gelişim sırasında önemli kimyasal sinyal yollarını bozar ve duyusal algı anormalliklerine yol açar. Araştırmacılar, kusurlu siliaların Bardet-Biedl sendromunun özelliklerinin çoğundan sorumlu olduğuna inanıyorlar.

Bardet-Biedl sendromunun tüm vakalarının yaklaşık dörtte biri, BBS1 genindeki mutasyonlardan kaynaklanır. Vakaların bir başka yüzde 20’si BBS10 genindeki mutasyonlardan kaynaklanır. Diğer BBS genleri, her biri bu durumun tüm vakalarının sadece küçük bir yüzdesini oluşturur. Bardet-Biedl sendromlu kişilerin yaklaşık yüzde 25’inde bozukluğun nedeni bilinmemektedir.

BBS genlerinden birinde mutasyona sahip olan etkilenen bireylerde, ek genlerdeki mutasyonlar, bozukluğun seyrine neden olabilir veya değiştirmede yer alabilir. Çalışmalar bu değişen genlerin BBS genleri veya diğer genler olarak bilinebildiğini göstermiştir. Ek genetik değişiklikler, Bardet-Biedl sendromunun işaret ve semptomlarındaki değişkenliği açıklamaya yardımcı olabilir. Bununla birlikte, bu olgu nadir görünmektedir ve bilimsel çalışmalarda tutarlı bir şekilde bulunamamıştır.

Kalıtım Modeli

Bardet-Biedl sendromu tipik olarak otozomal resesif bir paternde kalıtsaldır, bu da her hücrede bir BBS geninin her iki kopyasının mutasyonları olduğu anlamına gelir. Otozomal resesif bir duruma sahip bir bireyin ebeveynleri her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak tipik olarak durumun belirti ve semptomlarını göstermezler.

Hastalığın Diğer İsimleri

• BBS

Kaynak:https://ghr.nlm.nih.gov/condition/bardet-biedl-syndrome

Görsel: https://www.tokkoro.com/5801644-eye-background-hd.html

Editör: Elif Büşra Zorlu