in

Atipik Hemolitik Üremik Sendromu

Atipik Hemolitik Üremik Sendromu

İçindekiler

Tanım

Atipik hemolitik üremik sendromu ilk olarak böbrek fonksiyonunu etkileyen bir hastalıktır. Bu durum her yaşta olabilir, böbrekte küçük kan damarlarında kan pıhtılarının oluşmasına neden olur. Pıhtılar eğer kan akışını bloklar ya da sınırlarsa ciddi medikal problemlere neden olabilir. Atipik hemolitik üremik sendromu anormal pıhtılaşmayla ilişkili üç ana özellik tarafından karaterizedir; hemolitik anemi, trombositopeni ve böbrek yetmezliği.

Hemolitik anemi kırmızı kan hücreleri erken yıkıldığında (hemoliz) oluşur. Atipik hemolitik üremik sendromunda, küçük kan damarlarından geçen pıhtılar sıkıştıkça kırmızı kan hücreleri parçalanabilir. Bu hücreler vücudun yerini doldurabileceğinden daha hızlı yıkılırsa anemiyle sonuçlanır. Anemi alışılmadık şekilde solgun cilt, gözlerde ve yüzde sarılık, yorgunluk, nefes darlığı ve hızlı kalp atışına yol açabilir.

Trombositopeni, hücre fragmanları olan ve normalde kan pıhtılaşmasına yardımcı olan dolaşımdaki trombositlerin azaltılmış seviyesidir. Atipik hemolitik üremik sendromlu kişilerde, kan dolaşımında daha az trombosit mevcuttur çünkü çok sayıda trombosit anormal pıhtı yapmak için kullanılır. Trombositopeni kolay morarma ve anormal kanamaya neden olabilir.

Küçük kan damarlarında pıhtı oluşumunun sonucu olarak, atipik hemolitik üremik sendromlu kişilerde, tüm vakaların yaklaşık yarısında son evre böbrek hastalığına (ESRD) yol açan akut böbrek yetmezliği ve böbrek hasarı görülür. Hayatı tehdit eden bu komplikasyonlar böbreklerin sıvıları ve atık ürünleri vücuttan etkili bir şekilde filtrelemesini önler.

Atipik hemolitik üremik sendromu, tipik hemolitik üremik sendromu olarak adlandırılan daha yaygın bir durumdan ayırt edilmelidir. İki bozukluğun farklı nedenleri ve farklı belirti ve semptomları vardır. Atipik formdan farklı olarak, tipik forma Şiga benzeri toksinler adı verilen toksik maddeler üreten bazı E.coli bakterileri suşlarıyla enfeksiyonu neden olur. Tipik form şiddetli ishalle karakterizedir ve sıklıkla 10 yaşından küçük çocukları etkiler. Tipik form, ESRD’ye yol açan tekrarlayan böbrek hasarı ataklarını içeren atipik formdan daha az olasıdır.

Sıklık

Atipik hemolitik üremik sendromu insidansının ABD’de yılda 500.000 kişide 1 olduğu tahmin edilmektedir. Atipik form, muhtemelen tipik formdan yaklaşık 10 kat daha az yaygındır.

Nedenler

Atipik hemolitik üremik sendromu sıklıkla çevresel ve genetik faktörlerin kombinasyonundan kaynaklanır. En az yedi gendeki mutasyonların bozukluğun gelişme riskini arttırdığı görünmektedir. CFH adı verilen bir gendeki mutasyonlar en yaygınıdır; tüm atipik hemolitik üremik sendromlu vakaların yaklaşık %30’ unda bulunmuşlardır. Diğer genlerdeki mutasyonların her biri vakaların daha küçük yüzdelerinde tanımlanmıştır.

Atipik hemolitik üremik sendromluyla ilişkili genler kompleman sistem olarak bilenen immün cevabın bir parçası olan proteinleri yapmak için direktifler sağlar. Bu sistem yabancı istilacıları (virüsler ve bakteriler gibi) yok etmek, iltihabı tetiklemek, hücre ve dokulardan enkaz çıkartmak için birlikte çalışan bir grup proteindir. Kompleman sistem dikkatli bir şekilde düzenlenmelidir böylece yalnızca istenmeyen materyalleri hedefler ve vücudun sağlıklı hücrelerine saldırmaz. Atipik hemolitik üremik sendromuyla ilişkili düzenleyici proteinler ihtiyaç olmadığında kompleman sistemin aktifleşmesini önleyerek sağlıklı hücreleri korur.

Atipik hemolitik üremik sendromluyla ilişkili genlerdeki mutasyonlar kompleman sistemin aktivasyonunun kontrol altına alınamamasına yol açar. Aşırı aktif sistem, böbreklerdeki kan damarlarını kaplayan hücrelere saldırır ve iltihaplanmaya ve anormal pıhtı oluşumuna neden olur. Bu anormallikler böbrek hasarı ve birçok vakada böbrek yetmezliği ve ESRD’ye yol açar.

Gen mutasyonları atipik hemolitik üremik sendromu riskini arttırsa da çalışmalar genellikle hastalığa neden olmak için yeterli olmadıklarını göstermiştir. Bazı genetik değişiklikleri olan kişilerde bozukluğun belirtileri ve semptomları bazı ilaçlar (antikaser ilaçları gibi), kronik hastalıklar, viral ve ya bakteriyel enfeksiyonlar, kanserler organ nakli veya gebelik gibi faktörler tarafından tetikleyici olabilir.

Atipik hemolitik üremik sendromlu bazı insanlarda hastalık için herhangi bilinen genetik değişiklik ya da çevresel tetikleyiciler yoktur. Bu vakalarda bozukluk idiyopatik olarak tanımlanır.

Kalıtım Modeli

Atipik hemolitik üremik sendromlu çoğu vakada sporadiktir, bu ailelerindeki bozukluğun belirgin bir geçmişi olmayan insanlarda meydana geldiği anlamına gelir. Tüm vakaların yüzde 20’sinden daha azının ailelerde çalıştığı rapor edilmiştir. Bozukluk ailesel olduğunda kalıtımın modeli otozomal dominant ya da otozomal resesif olabilir.

Otozomal dominant kalıtım, her hücrede değiştirilmiş bir genin tek kopyasının bozukluk riskini arttırmak için yeterli olduğu anlamına gelir. Bazı durumlarda, etkilenen bir kişi mutasyonu etkilenen bir ebeveynden devralır. Ancak atipik hemolitik üremik sendromu formuna sahip çoğu insanın ailelerinde bozukluk öyküsü yoktur. Bir gen mutasyonunu miras alan herkes hastalığın belirtilerini ve semptomlarını geliştirmeyeceğinden, etkilenen bir birey mutasyonun bir kopyasını taşıyan etkilenmemiş akrabalarına sahip olabilir.

Otozomal resesif kalıtım, her hücredeki bir genin her iki kopyasının mutasyonlara sahip olduğu anlamına gelir. Otozomal resesif bir duruma sahip bir bireyin ebeveynleri her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak tipik olarak durumun belirti ve semptomlarını göstermezler.

Bu Hastalığın Diğer İsimleri

• aHUS
• Shiga benzeri olmayan toksin ile ilişkili HUS
• nonenteropatik HUS
• non-Stx- HUS

Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/condition/atypical-hemolytic-uremic-syndrome

Editör: Elif Büşra ZORLU

Ne düşünüyorsunuz?

3 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir