AR Geni Nedir?

AR Geni: Androjen Reseptörü

Normal Fonksiyon

AR geni bir androjen reseptörü olarak adlandırılan bir proteinin yapımı için talimatlar içerir. Androjenler doğumdan önce ve ergenlik döneminde normal erkek cinsel gelişimi için önemli olan hormonlardır (testosteron gibi). Androjen reseptörleri vücudun bu hormonlara uygun şekilde cevap vermesine izin verir. Reseptörler, vücudun birçok dokusunda bulunur ve burada androjenlere bağlanır. Elde edilen androjen reseptör bileşikleri daha sonra DNA’ya bağlanır ve androjene duyarlı genlerin aktivitesini düzenler. Genleri gerektiği gibi açıp kapatarak androjen reseptörü, erkek cinsel özelliklerinin gelişimini yönlendirmeye yardımcı olur. Androjenler ve androjen reseptörleri, hem erkek hem de kadınlarda, saç büyümesini ve cinsel dürtüleri düzenlemek gibi diğer önemli fonksiyonlara sahiptir.

AR geninin bir bölgesinde, CAG olarak bilinen DNA segmenti birçok kez tekrarlanır. Bu CAG segmenti üçlü veya trinükleotit tekrarı olarak adlandırılır. Çoğu insanda, AR genindeki CAG tekrarlarının sayısı 10’dan 36’ya kadardır.

Genetik Değişikliklerle İlgili Sağlık Koşulları

Androjen Duyarsızlığı Sendromu

600’den fazla farklı mutasyonu olan AR Geni doğum öncesi ve ergenlik döneminde cinsel gelişmeyi etkileyen bir durum olan androjen duyarsızlık sendromu olan kişilerde tanımlanmıştır. Bu mutasyonların çoğu, tek DNA yapı taşlarındaki (baz çiftleri) değişikliklerdir. Diğer mutasyonlar, gen içerisindeki çoklu baz çiftlerini ekler, siler veya genin bir proteine ​​nasıl işlendiğini etkiler.

Bazı mutasyonlar androjen reseptörü proteininin anormal derecede kısa bir durumuna yol açarken, diğerleri androjenlere veya DNA’ya bağlanamayan anormal bir reseptörün üretilmesine neden olur. Sonuç olarak androjenlere duyarlı hücreler bu hormonlara daha az duyarlı hale gelir veya bu hormonları hiç kullanamaz hale gelir. Bu duruma sahip bireyler genetik olarak erkektir, her hücrede bir X kromozomu ve bir Y kromozomu vardır.

Vücutları androjenlere cevap veremediğinden, Androjen reseptörünün fonksiyonunu tamamen ortadan kaldıran mutasyonlar, tam androjen duyarsızlığı sendromuna neden olur. Reseptör aktivitesini önemli ölçüde azaltan ancak ortadan kaldırmayan genetik değişiklikler, kısmi androjen duyarlılık sendromuna neden olur. Hafif androjen duyarsızlığı sendromu, reseptör aktivitesini sadece biraz azaltan değişikliklerden kaynaklanır.

Spinal ve Bulbar Kas Atrofisi

Kas hareketini (motor nöronlar) kontrol eden özel bir sinir hücresi bozukluğu olan spinal ve bulbar kas atrofisi, AR geninde tekrarlanan CAG trinükleotidinin genişlemesinden kaynaklanır. Bu bozukluğu olan kişilerde, CAG 38’den 60’a kadar anormal şekilde tekrarlanır.

Genişletilmiş CAG bölgesi androjen reseptörünün yapısını değiştirse de değiştirilmiş proteinin sinir hücrelerine nasıl zarar verdiği açık değildir. Araştırmacılar, CAG tekrarlarını içeren androjen reseptör proteininin bir parçasının bu hücrelerin içinde birikir ve normal hücre fonksiyonlarına müdahale ettiğine inanır. Bu birikim, kas zayıflığına ve israfına (atrofi) yol açan kademeli motor nöron kaybına yol açar.

Androgenetik Alopesi

AR genindeki değişiklikler, Androgenetik Alopesi riskinin artmasıyla ilişkilidir; erkeklerde erkek tipi kellik ve kadınlarda kadın tipi kellik olarak da bilinir. Varyasyonlar, AR genini oluşturan DNA yapı taşlarının (baz çiftleri) sayısındaki veya türlerindeki küçük değişikliklerden kaynaklanır. Bu genetik değişiklikler en erken yaşta başlayan saç dökülmesi olan erkeklerde görülür.

Araştırmacılar AR gen varyasyonlarının kafa derisindeki androjen reseptörlerinin aktivitesini artırabileceğine inanıyor. Her ne kadar Androgenetik Alopesi, androjenlerin saç büyümesi üzerindeki etkileriyle ilişkili olsa da, AR genindeki değişikliklerin, bu durumdaki erkek ve kadınlarda saç dökülmesi riskini nasıl arttırdığı henüz net değildir.

Polikistikover Sendromu

Prostat Kanseri

Kromozomal Konum

• Sitogenetik Konum:  X kromozomunun 12 (12) pozisyonundaki uzun (q) kolu olan Xq12
• Moleküler Konum: X kromozomu üzerinde baz çiftleri 67,544,623 ila 67,730,619

Bu Genin Diğer İsimleri

• AIS
• ANDR_İNSAN
• androjen reseptörü (dihidrotestosteron reseptörü; testis feminizasyonu; spinal ve bulbar kas atrofisi; Kennedy hastalığı)
• DHTR
• Humara
• KD
• NR3C4
• SBMA
• SMAX1
• TFM

Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/gene/AR

Görsel Kaynak: https://www.rcsb.org/3d-view/ngl/1b0s

Editör: Meryem GÖKOĞLU