in

ÇalışkanÇalışkan

APOB Geni Nedir?

APOB Geni: Normal Fonksiyonu, Sağlık Koşulları ve Diğer İsimler

İçindekiler

APOB Geni: Apolipoprotein B

Normal Fonksiyonu

APOB geni, apolipoprotein B proteini, apolipoprotein B-48 adında kısa ve apolipoprotein B-100 adında uzun olan iki modelin yapımı için talimatlar sağlar. Proteinlerin her ikisi de, kandaki yağları ve yağ benzeri maddeleri (kolestrol gibi) taşıyan parçacıklar olup lipoproteinlerin bileşenleridir. Şilomikron olarak adlandırılan, lipoprotein türünün bir yapı taşı olan apolipoprotein B-48 bağırsakta üretilir . Yemekten sonra besin sindirildikçe, şilomikronlar bağırsaktan kan dolaşımına yağ ve kolestrol taşımak için oluşur. Ayrıca şilomikronlar vitamin E ve vitamin A gibi yağda çözünen belirli vitaminlerin emilimi için gereklidir. Karaciğerde üretilen apolipoprotein B-100, diğer birkaç lipoprotein çeşidinin bileşenidir. Özel olarak, bu protein çok düşük yoğunluklu lipoproteinler (VLDLs), orta yoğunluklu lipoproteinler (IDLs), ve düşük yoğunluklu lipoproteinlerin (LDLs) yapı bloğudur. İlgili bütün moleküller kan dolaşımındaki kolestrol ve yağları taşırlar. Düşük yoğunluklu lipoproteinler kan içinde kolestrolün birincil taşıyıcılarıdır. Apolipoprotein B-100, özellikle karaciğerdeki, hücrelerin yüzeyi üzerindeki spesifik reseptörlerin bağlanmasına bu parçacıklar izin verir. Reseptörler, kolestrolü serbest bırakmak için parçalanır ve  düşük yoğunluklu lipoproteinleri hücre içine taşırlar. Kolestrol daha sonra hücre tarafından kullanılır, depolanır veya vücuttan uzaklaştırılır.

Genetik Değişiklikler ile ilgili Sağlık Koşulları

Ailesel Hipobetalipoproteinemi

APOB genindeki 90’dan fazla mutasyonun, vücudun yağı taşıma ve absorbe etme yeteneğini bozan ailesel hipobetalipoproteinemi (FHBL) hastalığına neden olduğu bulunmuştur. FHBL’ye neden olan APOB genindeki birçok mutasyonun anormal derecede kısa olan apolipopretein B’nin yapımına yol açar. Durumun şiddeti genelde anormal apolipoprotein B’nin uzunluğuna bağlıdır. APOB genindeki bazı mutasyonlar, apolipoprotein B-100’den daha kısa olan fakat apolipoprotein B-48’den daha uzun olan bir proteinin yapımına yol açar. Bu durumda, normal apolipoprotein B-48 hala bağırsakta yapılır. Normal uzunluktaki apolipoprotein B-48 normalde şilomikronları oluşturabilir. Ancak karaciğerde üretilmiş anormal derecede kısa apolipoprotein B-100’ün lipoprotein üretimi daha azdır. Diğer mutasyonlar,  apolipoprotein B-48 ve apolipoprotein B-100’ün her ikisinden de daha kısa olan bir protein ile sonuçlanır. Bu durumlarda, normal uzunluktaki apolipoprotein B proteini üretilmez. Ciddi şekilde kısaltılmış protein karaciğer veya bağırsakta lipoproteinler oluşturamaz. Genel olarak, her iki protein modelleri apolipoprotein B-48’den daha kısa ise, belirtileri ve semptomları bazı normal uzunlukta üretilen apolipoprotein B-48’e göre daha şiddetlidir. Bütün bu protein değişiklikleri, apolipoprotein B’nin fonksiyonunun azalmasına yol açar. Sonuç olarak, besinsel yağların ve kolestrolün taşınması azalır veya yoktur. Yağ taşınmasındaki azalma, vücudun diyetten aldığı yağ ve yağda çözünen vitaminleri absorbe etme yeteneği, FHBL’nin belirti ve semptomlarına yol açmasını azaltır.

Hiperkolesterolemi

APOB genindeki en az beş mutasyon ailesel noksan apolipoprotein B-100 (FDB) denilen kalıtsal bir hiperkolesterolemiye sebep olduğu bilinmektedir. Bu durum, kanda çok yüksek seviyede kolestrol ve kalp hastalığı gelişiminin artma riski ile tanımlanır. Bu duruma neden olan her mutasyon, apolipoprotein B-100’ün kritik bir bölgesinde tek bir protein yapı taşını (amino asit) değiştirir. Değiştirilmiş protein, düşük yoğunluklu proteinlerin hücre yüzeyindeki reseptörlere bağlanmasını etkili bir şekilde önler. Sonuç olarak, daha az düşük yoğunluklu lipoproteinler, kandan uzaklaştırılır ve kolestrol seviyesi normalden çok daha yüksektir. Fazla kolestrol kan dolaşımı boyunca dolaştıkça, kalbe (koroner arterler) kan tedarik eden deri, tendonlar ve arteriler gibi dokulara anormal bir şekilde biriktirir. Koroner arterlerin çeperlerindeki kolestrolün birikmesi, kişinin kalp krizi geçirme riskini büyük ölçüde arttırır.

Diğer Hastalıklar

Araştırmacılar, kalıtsal kolestrol hastalıklar dışında insanlarda kalp hastalığı riskini etkileyebilecek APOB genindeki diğer varyasyonları (polimorfizmler) inceliyorlar. Bazı çalışmalar, bazı polimorfizmlerin kalp hastalığının ölüm veya gelişimindeki şansını arttırdığını ve kandaki düşük yoğunluklu lipoprotein seviyesinin yükselmesi ile ilişkili olduğunu bulmuştur. Ancak diğer çalışmalar, böyle bir ilişki göstermemiştir. Çok sayıda genetik ve yaşam tarzı faktörünün olduğu açıktır. Birçoğu bilinmemezliğini sürdürerek, bu karmaşık durumun gelişen riskini belirler.

Genin Diğer İsimleri

  • apoB-48
  • apoB-100
  • APOB_HUMAN
  • apolipoprotein B (ag(x) antijeni dahil)

Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/gene/APOB

Editör: Meryem Melisa KAR

Ne düşünüyorsunuz?

4 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir