Alt Ekstremite Üstünlüğü ile Spinal Müsküler Atrofi

Tanım

Alt ekstremite üstünlüğü ile spinal müsküler atrofisi (SMA-LED), en şiddetli uyluk kaslarını (kuadriseps) etkileyen, alt uzuvlarda kas zayıflığı ve erimesi (atrofi) ile karakterize edilir. (SMA-LED kısaltmasındaki ‘D’ baskın (dominant) anlamına gelir ve bu durumun kalıtım karakterini ifade eder). Kas hareketlerini kontrol eden sinir hücrelerinin (motor nöronlar) kaybı, alt uzuvlardaki kasların atrofisine yol açar. Etkilenen bireyler çoğunlukla paytak veya dengesiz yürüyüşe sahiptirler ve topuklarının üzerinde yürürler. Oturur pozisyondan kalmakta ve merdivenleri çıkmakta zorluk çekebilirler. Bazı SMA-LED’li kişiler üst uzuv kaslarında da zayıflığa sahiptir.

Alt ekstremite üstünlüğü ile spinal müsküler atrofisi, kalça, diz, ayak ve bilek eklemlerinde şekil bozukluğu (kontraktür) meydana getirebilir ve doğuştan gelen ağır vakalarda yürüme bozukluklarına yol açabilir. Bu bozukluğa sahip bazı kişilerin omuz, dirsek ve el eklemlerinde sertlik (artrogriposis) bulunur.

Alt ekstremite üstünlüğü ile spinal müsküler atrofisi olan birçok bireyde, kas sorunları bebeklik veya çocuklukta görünür durumdadır; ancak etkilenen bireylerin dörtte birinde yetişkinlik dönemine kadar kas zayıflığı gelişmez. Kas zayıflığı ve ilgili sağlık sorunları genellikle zaman içerisinde daha kötüye gitmez.

Sıklık

Alt ekstremite üstünlüğü ile spinal müsküler atrofisinin nadir bir durum olduğu düşünülüyor; yaygınlığı bilinmiyor.

Nedenler

SMA-LED, DYNC1H1 geni veya BICD2 geninde meydana gelen mutasyonlar sebebiyle oluşur. Bu durum DYNC1H1 geninde meydana gelen mutasyonlardan kaynaklanıyor ise, çoğunlukla SMA-LED tip 1 veya SMA-LED1 olarak bilinir; eğer BICD2 geninde meydana gelen mutasyonlardan kaynaklanıyor ise, çoğunlukla SMA-LED tip 2 veya SMA-LED2 olarak bilinir.

DYNC1H1 geni dynein denilen protein grubunun (kompleksinin) parçası olan bir proteinin üretimi için emir verir. Bu kompleks proteinleri ve diğer maddeleri hücre içinde hareket ettiren (taşıyan) ağın bir parçasıdır. BICD2 geninden üretilen protein dynein grubuna bağlanır (tutunur), açar (aktif hale getirir) ve taşınmak için diğer hücresel maddelere bağlanmasına yardımcı olur. BICD2 proteini ve dynein grubu kimyasal haberciler içeren, keseye benzeyen sinaptik kesecikleri taşıyarak komşu nöronların haberleşmesine yardımcı olur. BICD2 proteini ayrıca içinde yeni üretilen proteinlerin işlevlerini gerçekleştirebilmeleri için değiştirildiği golgi aygıtı denilen hücre bileşeninin yapısını korumaya yardımcı olur.

SMA-LED’e sebep olan DYNC1H1 ve BICD2 mutasyonları dynein kompleksinin işlevini bozar. Sonuç olarak, proteinlerin taşınması, sinaptik kesecikler ve hücre içerisindeki diğer maddeler azalır. Nöronlarda hasarlı büyümeye yol açan, motor nöronlarda azalan sinaptik kesecik taşınmasının, SMA-LED’li bireylerin yaşadığı kas zayıflığı ve atrofinin oluşmasında etkisinin olduğu düşünülüyor. Bu durumun neden özellikle alt uzuvları etkilediği bilinmiyor.

Ek olarak, BICD2 geni mutasyonları BICD2 proteininin hücreler içinde golgi aygıtının yapısını koruma özelliğini de bozar. Sonuç olarak, golgi aygıtı küçük parçalara ayrılır ve değiştirilmiş BICD2 proteinleri bu parçaların içinde kapalı kalır. Bu hücre içi bileşenlerinin kaybı, büyük ihtimalle SMA-LED’in işaret ve belirtilerinin ilerlemesine katkıda bulunur.

Kalıtım Modeli

Bu hastalık otozomal baskın bir karakter ile kalıtılır, yani her hücrede değiştirilen genin bir kopyasının bulunması hastalığa sebep olmaya yeterlidir.

Bazı durumlarda, rahatsızlıktan etkilenen bir kişi hastalığı etkilenen bir ebeveynden alır. Diğer durumlar, genlerde meydana gelen yeni mutasyonlar sonucu oluşur ve aile geçmişlerinde bu rahatsızlık görülmeyen bireylerde meydana gelir.

Bu Hastalık İçin Diğer İsimler

• Otozomal dominant çocukluk dönemi başlangıçlı kontraktürler , proksimal spinal müsküler atrofi.
• Otozomal dominant Kugelberg-Welander sendromu.
• alt ekstremite baskınlıklı otozomal, baskın proksimal spinal müsküler atrofi
• Alt ekstremite baskın otozomal dominant kontraktürlü proksimal spinal müsküler atrofi
• SMA-LED
• Çocukluk çağı, proksimal, otozomal dominant spinal müsküler atrofi.
• Genç, proksimal, otozomal dominant spinal müsküler atrofi.
• Alt ekstremite, otozomal baskın spinal müsküler atrofi.
• Alt ekstremite, baskın spinal müsküler atrofi.

Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/condition/spinal-muscular-atrophy-with-lower-extremity-predominance

Görsel Kaynak: https://iokanan.com/index.php?route=product/product&product_id=268

Editör: Berfin Sucu