İçindekiler
Tanım
Allan-Herndon-Dudley Sendromu orta ila şiddetli zihinsel engelliliğe ve hareketle ilgili problemlere neden olan, nadir görülen beyin gelişimi bozukluğudur. Sadece erkeklerde meydana gelen bu durum, gelişimi doğumdan önce bozar. Etkilenen erkekler, konuşmayı ve iletişim yeteneğini kısıtlamış olsa da, diğer insanlarla etkileşimin tadını çıkarmış gibi görünürler.
Allan-Herndon-Dudley Sendromlu çoğu çocuk, zayıf kas tonusu (hipotoni) ve çok sayıda kasın az gelişmişliğine (kas hipoplazi) sahiptir. Yaşlandıkça, genellikle belirli eklemlerin hareketini kısıtlayan kontraktür denilen eklem deformiteleri geliştirir. Anormal kas sertliği (spastisite), kas zayıflığı ve kol ve bacakların istemdışı hareketleri de hareketliliği sınırlar. Sonuç olarak, Allan-Herndon-Dudley Sendromlu birçok kişi yetişkinliğe kadar bağımsız olarak yürüyemez ve tekerlekli sandalyeye bağımlı olmak durumundadır.
Sıklık
Allan–Herndon-Dudley Sendromu nadir görülen bir hastalık olarak görünmektedir. Dünya genelinde, bu durumdan etkilenen bireyleri olan yaklaşık 25 aile bildirilmiştir.
Nedenler
SLC16A2 genindeki mutasyonlar Allan-Harndon-Dudley Sendromu’na neden olur. Ayrıca MCT8 olarakta bilinen SLC16A2 geni, sinir sistemi gelişiminde kritik bir rol oynayan proteinin üretim emrini verir. Bu protein, gelişen beyindeki sinir hücrelerine belirli bir hormon taşır. Triiyodotironin ya da T3 olarak adlandırılan bu hormon, alt boyundaki tiroid (Görsel 1) adı verilen kelebek şeklindeki bir bez tarafından üretilir. T3, sinir hücrelerinin (Görsel 2) normal oluşumu ve büyümesi ve ayrıca hücre-hücre iletişiminin meydana geldiği sinir hücreleri (sinapslar) (Görsel 3) arasındaki bağlantıların gelişimi için kritik gibi görünmektedir. T3 ve diğer tiroid hormon formları, diğer organların gelişimini düzenlemeye ve vücuttaki kimyasal reaksiyonların oranını (metabolizma) kontrol etmeye yardımcı olur.
Gen mutasyonları, SLC16A2 protein fonksiyonunu ve yapısını değiştirir. Sonuç olarak, bu protein etkili biçimde T3’ü sinir hücrelerine taşıyamaz. Beynin belirli bölgelerinde bu kritik hormonun eksikliği, normal beyin gelişimini bozarak zihinsel engelliliğe ve hareket sorunlarına neden olur. T3 sinir hücreleri tarafından alınmadığından, bu hormonun aşırı miktarları kan dolaşımında dolaşıma devam eder. Kandaki artan T3 seviyeleri, bazı organlar için toksik olabilir ve Allan-Herndon-Dudley Sendromu’nun belirtilerine ve semptomlarına katkıda bulunabilir.
Kalıtım Modeli
Bu durum X’e bağlı resesif bir modelde (Görsel 4) kalıtsaldır. Hastalığa neden olan mutasyona uğramış gen, iki cinsiyet kromozomundan biri olan X kromozomu üzerinde bulunuyorsa bir durum X’e bağlı kabul edilir. (erkeklerde Sadece bir X kromozomu olan), her hücrede genin değiştirilmiş bir kopyası duruma neden olmak için yeterlidir. Kadınlarda (iki X kromozomu olan), bozukluğa neden olmak için genin her iki kopyasında bir mutasyon bulunmalıdır. Erkekler X’e bağlı resesif hastalıklarda, kadınlardan daha sık etkilenirler. X’e bağlı kalıtımın bir özelliği, babaların X’e bağlı karakterleri erkek çocuklarına geçirememesidir.
X’e bağlı resesif kalıtımda, her hücrede genin değiştirilmiş kopyasına sahip bir dişi, bir taşıyıcı (Görsel 5) olarak adlandırılır. Taşıyıcı, mutasyona uğramış geni geçirebilir, ancak genellikle bozukluğun belirtilerini ve semptomlarını yaşamaz. SLC16A2 mutasyon taşıyıcıları, normal zekaya sahiptir ve hareketle ilgili sorunlar yaşamazlar. Bazı taşıyıcılara, genel nüfusa oranla yaygın bir durum olan tiroid hastalığı teşhisi konulmuştur. Bu vakalarda, tiroid hastalığının SLC16A2 gen mutasyonlarıyla ilişkili olup olmadığı belli değildir.
Bu Hastalığın Diğer İsimleri
- Allan-Herndon Sendromu
- MCT8(SLC16A2)- Spesifik Troid Hormonu Hücre Taşıyıcı Eksikliği
- X’e bAĞLI, hipotoni ile Zihinsel Gerilik
- Monokarboksilat Taşıyıcı 8 (MCT8) Eksikliği
Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/condition/allan-herndon-dudley-syndrome
Görsel Kaynak: https://www.researchgate.net/figure/A-4-year-old-patient-with-genetically-confirmed-Allan-Herndon-Dudley-syndrome-with_fig1_261101279
Editör: Meryem Melisa KAR