Şule Uçar
İçindekiler
Tanım
Kısa ismi ALP olan Alkalen Fosfotaz testi, vücudun çeşitli organlarında bulunan ve enzim çeşitlerinden biri olan ALP miktarını ölçer. ALP bir hidrolaz enzimidir. Özellikle iskelet sistemi ve mide-bağırsak sisteminde yoğun olarak üretilmektedir. Karaciğer, böbrek, kemik ve sindirim sisteminde hücre ortamının alkali olduğu durumlarda fosfor iyonunun metabolizma işlemlerinde görev alır. Yüksek ve düşük ALP değerleri bazı hastalıkların habercisi olabilir.
Alkalen Fosfotaz Testi Ne İçin Kullanılır?
Karaciğer, kemik ve böbrek hastalıklarını belirlemek amacıyla parametre olarak kullanılır.
Alkalen Fosfotaz Testi’ne Neden İhtiyaç Duyulur?
Alkalen fosfotaz değeri kan testi ile tespit edilir. Sağlıklı bir bireyin ölçümünde ALP değeri 20 – 140 IU/L olarak hesaplanır. Bu değerin 140’ın üzerinde olması ALP yüksekliğini, 20’nin altında olması ALP düşüklüğünü gösterir. ALP yüksekliği karaciğer ve kemik bozukluğu hastalığına neden olabilir. Karaciğer hastalığının belirtileri aşağıdaki gibidir:
- Mide bulantısı- kusma
- Ani kilo kaybı
- Yorgunluk
- Sarılık
- Karın bölgesinde şişme veya ağrı
- Sık kaşıntı. Kemik bozukluklarının belirtileri aşağıdaki gibidir:
- Kemiklerde ve eklemlerde ağrı
- Büyümüş ve anormal şekilli kemikler
- Artan kemik kırığı sıklığı.
Yukarıdaki belirtilerin olması durumunda ALP testine ihtiyaç duyulabilir.
Alkalen Fosfotaz Testi Sırasında Ne Olur?
Bu test sırasında, küçük bir iğne yardımıyla koldaki bir damardan kan örneği alınır. İğne takıldıktan sonra az miktarda kan test tüpüne alınır. İğnenin giriş ve çıkışında batma hissi olabilir fakat bu his genellikle 5 dakikadan az hissedilir.
Alkalen Fosfotaz Testi İçin Herhangi Bir Hazırlığa Gerek Var Mıdır?
Bu test için herhangi bir hazırlığa gerek yoktur. Sağlık uzmanınız özel durumlarda size gereken talimatları verecektir.
Alkalen Fosfotaz Testi İçin Risk Var Mıdır?
İğnenin takıldığı yerde kısa süreli morluk veya ağrı olması durumunun dışında herhangi bir risk yoktur.
Alkalen Fosfotaz Testi Sonuçları Ne Anlama Gelir?
Yüksek ALP değeri, karaciğerde hasar veya bir tür kemik bozukluğu hastalığının habercisi olabilir. Karaciğer hasarı, kemik bozukluklarından farklı bir ALP türü oluşturur. Sağlık uzmanınız, ALP değerleri ek testler isteyebilir. Karaciğerde yüksek ALP değeri; Siroz, Hepatit, Safra kanalında tıkanma veya Mononükleoz gibi hastalıkları gösterebilir. Karaciğer fonksiyonunu kontrol eden başka kan testleri de vardır.
Bilirubin, aspartat aminotransferaz (AST) ve alenin aminotransferaz (ALT) bu testlerden bazılarıdır. Bu test sonuçları normal değer aralığında ve ALP değeri yüksekse, problemin karaciğer olmadığı anlaşılabilir. Bu durumda, kemiklerin zayıf ve kırılmaya yatkın olmasına sebebiyet veren Paget Kemik Hastalığından şüphelenilebilir. Orta dereceli yüksek ALP değerleri, Hodgkin lenfoma , kalp yetmezliği veya bakteriyel enfeksiyon gibi durumları gösterebilir. Düşük ALP değerleri ise nadir bir genetik hastalık olan hipofosfataziyi gösterebilir. Ek olarak, çinko eksikliği ve yetersiz beslenme de düşük ALP değerine neden olabilir. Daha ayrıntılı bilgi için sağlık uzmanınıza başvurabilirsiniz.
Alkalen Fosfotaz Testi Hakkında Daha Fazlası..
ALP değerleri farklı gruplar ve yaş aralıkları için değişiklik gösterebilir. Hamilelik döneminde normal değerden daha yüksek ALP değerleri tespit edilebilir. Çocuklar ve gençler gelişme dönemlerinde oldukları için yüksek ALP değerlerine sahip olabilir. Ayrıca, doğum kontrol hapları gibi bazı ilaçlar ALP seviyelerini düşürebilirken, bazı ilaçlar da bu değerin yükselmesine neden olabilir.
Kaynaklar:
- https://medlineplus.gov/lab-tests/alkaline-phosphatase/
- Amerikan Karaciğer Vakfı. [İnternet]. New York: Amerikan Karaciğer Vakfı; c2017. Karaciğer fonksiyon testleri; [25 Ocak 2016’da güncellendi; 2017 Mart 13]
- Josse RG, Hanley DA, Kendler D, Ste Marie LG, Adachi, JD, Brown J. Paget kemik hastalığının teşhisi ve tedavisi. Clin Invest Med [İnternet] 2007.
Görsel Kaynak: https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=167&contentid=alkaline_phosphatase
Editör: Meryem Melisa KAR