Akut Promyelositik Lösemi (APL)

Tanım

Akut Promyelositik Lösemi, kan oluşturan doku kanserinin (kemik iliği), bir Akut Miyeloid Lösemi türüdür. Normal kemik iliğinde, hematopoietik kök hücreleri oksijen taşıyan kırmızı kan hücreleri (eritrositler), vücudu enfeksiyonlardan koruyan beyaz kan hücreleri (lökositler) ve kan pıhtılaşmasında ilgili olan trombositler üretilir. Akut promyelositik lösemisinde, kemik iliğinde promyelositler denilen olgunlaşmamış beyaz kan hücreleri birikir. Promyelositiğin fazla büyümesi, vücut içinde birçok işarete ve semptoma neden olan normal beyaz kan hücresi ve trombosit kıtlığına yol açar.

Akut promyelositik lösemili insanlar, gelişen morluklara, cilt altındaki küçük kırmızı noktalara (peteşi), burun kanamasına, diş eti kanamalarına,idrardaki kana (hematüri) veya aşırı adet kanamalarına fazlasıyla duyarlıdır. Aşırı kanama ve morarma kısmen kandaki trombosit sayının düşük olmasından (trombositopeni) meydana gelir ve ayrıca kanserli hücrelerin aşırı kanamaya sebep olan maddeleri serbest bırakmasına neden olur.

Kırmızı kan hücre sayısı düşük olan APL’li insanlar, soluk tene (solgunluk) ve aşırı yorgunluğa (yorgunlk) sahip olur. Ek olarak, etkilenen bireyler, yaralanmalardan dolayı yavaşça iyileşebilir veya enfeksiyonla mücadele eden normal beyaz kan hücrelerinin kaybına bağlı olarak sık sık enfeksiyonlar geçirebilirler. Ayrıca, lösemik hücreler kemiklere ve eklemlere yayılabilir ve bu bölgelerde ağrıya neden olabilir. Ateş, iştahsızlık ve kilo kaybı diğer genel işaretler ve semptomlar meydana gelebilir. Akut promyelositik lösemi en sık 40 yaş civarında teşhis edilir, ancak her yaşta teşhis edilebilir.

Sıklık

Akut promyelositik lösemi, akut miyeloid lösemi vakalarının yaklaşık yüzde 10’unu oluşturur. APL, Amerika Birleşik Devlet’lerinde yaklaşık her 250.000 kişiden birinde görülür.

Nedenler

Akut promyelositik lösemiye neden olan mutasyon iki gen içerir, kromozom 15’deki PML geni ve kromozom 17’deki RARA geni. t(15,17) olarak yazılan, 15 ve 17 genleri arasında genetik materyallerin yeniden düzenlenmesi (translokasyon) RARA geninin bir kısmı ile PML geninin bir kısmını kaynaştırır. Bu kaynaşmış genden üretilen protein PML-RARα olarak bilinir. Bu mutasyon bir insanın hayatı boyunca elde edinilir ve yalnızca belirli hücrelerde bulunur. Somatik mutasyon denilen bu tip genetik değişim kalıtsal değildir.

PML-RARα proteinin fonksiyonları, normal PML ve RARA genlerinin protein ürünlerinden daha farklıdır. RARA geninden üretilen protein, RARα, protein üretiminin ilk adımı olan gen transkripsiyonunun düzenlenmesinde rol oynar. Spesifik olarak, bu protein, beyaz kan hücrelerinin promyelosit aşamasının ötesinde, olgunlaşmasında (farklılaşması) önemli olan bazı genlerin transkripsiyonunu kontrol etmeye yardımcı olur. PML geninden üretilen protein, bir tümör baskılayıcı görevi görür, bu da hücrelerin çok hızlı bir şekilde veya kontrolsüz bir şekilde büyümesini ve bölünmesini önlediği anlamına gelir. PML- RARα prteini, hem PML hemde RARα proteinlerinin normal fonksiyonlarına müdahale eder. Sonuç olarak, kan hücreleri promyelosit aşamasında sıkışıktırlar ve anormal olarak çoğalırlar. Kemik iliğinde aşırı promyelositler birikir ve normal beyaz kan hücreleri oluşamaz, bu da akut promyelositik lösemiye yol açar.

PML-RARA gen füzyonu, akut promyelositik lösemi vakalarının yüzde 98’ini oluşturur. RARA genini ve diğer genleri içeren translokasyonlar, birkaç akut promyelositik lösemi vakasında tespit edilmişti.

Kalıtım Modeli

Akut promyelositik lösemi kalıtsal değildir, ancak gebe kaldıktan sonra ortaya çıkan vücut hücrelerindeki bir translokasyondan kaynaklanır.

Hastalığın Diğer İsimleri

• AML M3
• APL
• Lösemi, akut promyelositik
• M3 ANLL
• Miyeloid lösemi, akut, M3

Kaynak:  https://ghr.nlm.nih.gov/condition/acute-promyelocytic-leukemia

Görsel Kaynak: https://www.losemi.net/akut-promyelositik-losemi-nedir

Editör: Berfin Sucu